Փաստ ինֆո

Ալեքսանդր Լապշինի գործի առանցքն ավելի ու ավելի շատ դառնալու է ազատ խոսքը՝ Լապշինը ենթարկվել է քրեական հետապնդման ոչ թե նրա համար, որ կատարել է հանցագործություն, այլ նրա համար, որ հայերի նկատմամբ բարյացակամ կարծիք է արտահայտել: Այս մասին «Հայք» վերլուծական-լրատվական կենտրոնում լրագրողների հետ այսօրվա հանդիպմանը նշեց միջազգային իրավունքի մասնագետ, փաստաբան Արա Ղազարյանը:

Նա ընդգծեց, որ եթե որևէ անձ՝ լրագրող կամ հետազոտող կամ քաղաքական գործիչ, քննադատական կարծիք է արտահայտում որևէ պետության քաղաքականության վերաբերյալ, դա չի նշանակում ոտնձգություն նրա տարածքային ամբողջականության, սահմանադրական կարգի դեմ:

«Բայց տեսնում ենք, որ Ադրբեջանն այդ քաղաքականությունն է որդեգրում, ինչ և Թուրքիան՝ բոլոր անձանց դեմ, ովքեր քրդերի, հայերի հարցն են բարձրացրել»,- ասաց Ա.Ղազարյանը՝ հավելելով, որ եթե Ադրբեջանը փորձում է իր քրեական օրենսգրքի 281-րդ հոդվածը կիրառել, ավելի ու ավելի շատ է ներքաշվելու աշխարհակարգի դեմ:

«Ադրբեջանը պետք է իրեն լավ հաշիվ տա, թե ուր է ինքը գնում, իսկ ինքը գնում է Եվրոպայի խորհրդի կարգի դեմ, ԵԱՀԿ ազատ խոսքի կարգի դեմ»,- ասաց Արա Ղազարյանը:

Իրավաբանն ընդգծեց, որ Ադրբեջանի քրեական օրենսգրքի 281-րդ հոդվածը շատ նման է Թուրքիայի քրեական օրենսգրքի տխրահռչակ 301-րդ հոդվածին, որի վերաբերյալ տասնյակ դատական ակտեր կան, ամբողջ միջազգային հանրությունը քննադատում է այն:

Հոդվածի առարկան այն է, որ Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավունքի դեմ Ադրբեջանի քաղաքականության վերաբերյալ յուրաքանչյուր անձի կողմից քննադատություն համարվելու է հանցագործություն: Այն, որ Ադրբեջանի սև ցուցակում 168 լրագրող կա, դա արդեն իսկ նշանակում է, որ քրեական հետապնդումը չունի այն նպատակը, որը սահմանված է օրենքով՝ հանցավորության դեմ պայքար:

Ըստ Ա.Ղազարյանի, Լապշինի գործով այսօրվա դրությամբ միջազգային իրավասու մարմինները ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների և Խոշտանգումների կանխարգելման կոմիտեներն են: «Լապշինի կինը, ընտանիքի անդամները պետք է շտապ դիմում ուղարկեն, և այստեղ մենք կարող ենք նրանց օգնել, խնդրելով կանխել արտահանձնումը»:

Ա.Ղազարյանը գտնում է, եթե նույնիսկ Լապշինին հանձնեն, մեկ տասնամյակ գործընթաց է սկսվելու ոչ միայն դատական, այլև մարդու իրավունքների տարբեր պլատֆորմներ անընդհատ Ադրբեջանին հիշեցնելու են, որ դու արել կամ անում ես սա:

Միջազգային իրավունքի մասնագետը նշեց, որ «մենք ունենք տասնյակ գործեր, որ Եվրոպական դատարանը քննում է, մի շարք գործերով արդեն մոտենում է ավարտին՝ խոշտանգումների հիմքում այսպես թե այնպես ընկած է ռասիզմը, հայատյացությունը և կրկին ՄԻԵԴ-ը մոտ է կայացնելու առաջին վճիռները Կոնվենցիայի 14-րդ հոդվածով՝ խտրականության արգելում»:
Արա Ղազարյանը հայտնեց, որ Մանվել Սարիբեկյանի սպանության գործով երբ ինքը գանգատ էր ներկայացնում ՄԻԵԴ քիչ հույսեր ուներ, որ այն կկոմունիկացվի Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 14-րդ հոդվածով՝ խտրականություն, հայատյացություն, ռասիզմ, սակայն 2015թ. երեք այլ գործերի հետ այն կոմունիկացվեց:

«Ես հասկացա, որ Եվրոպական դատարանում հասկացել են, որ Ադրբեջանում խնդիր կա: Եվրոպայում հասկանում են, որ բոլոր թույլատրելի սկզբունքները խախտվում են, դրա համար էլ եվրոպական դատարանը որոշեց ի վերջո սկսել դատավարություն, իսկ յուրաքանչյուր դատավարության դա քաղաքական դաշտի համար չափազանց կարևոր ռեսուրս է, պետությունն արարքն անելիս պետք է մտածի հետևանքների մասին, իսկ այսօրվա աշխարհում հետևանքներ սրբագրելը բավական դժվար գործ է»,- ասաց Արա Ղազարյանը:

Քաղաքագետ Լևոն Շիրինյանը համաձայնեց իրավաբանի հետ, որ սա քաղաքական իմաստով ռասիզմի դրսևորում է, ֆաշիզմ և պանթյուրքիզմ: Նա հիշեցրեց, որ գաղութացված ժողովուրդներին ու պետություններին ազատություն տալու մասին ՄԱԿ-ի կոնվենցիայի հիման վրա շատ երկրներ անկախություն ստացան: Կոնվենցիան նախատեսում է ժողովրդի ինքնորոշմանը խանգարելու պարագայում պատժամիջոցներ այն պետության նկատմամբ, որը ոտնձգություն է կատարում ինքնորոշման իրավունքի իրացման նկատմամբ:

Քաղաքագետը նշեց, որ Արցախի պետությունը անկախ պետականություն է, իր բարեկամների միջոցով ՄԱԿ-ում պետք է սկսի գործընթաց և պահանջի պատժամիջոցներ կիրառել Ադրբեջանի ֆաշիստական պետության հանդեպ:

Հանրային խորհրդի մամուլի պատասխանատու Անի Գասպարյանը հայտնեց, որ Խորհուրդը նամակ է հղել Բելառուսի նախագահին: Դրանում շեշտվում է, որ Լապշինի դեպքն իսկապես գլոբալ առումով մարդու իրավունքների, ազատ տեղաշարժի, ազատ խոսքի կոպտագույն խախտում է, և դա, անկասկած, այդպես է ընդունվելու բոլորի կողմից: Նամակում շեշտվել է նաև, որ ղարաբաղյան հիմնախնդիրը միայն Հայաստանի ու Ադրբեջանի խնդիրը չէ, դա գլոբալ, տարածաշրջանի անվտանգության խնդիր է:

Այդ խնդրի կարգավորման հարցում բոլոր երկրները՝ ոչ միայն Մինսկի խմբի, տարբեր հասարակական կազմակերպություններ, այցելելով և՛ Երևան, և՛ Բաքու, և՛ Ստեփանակերտ, փորձում են քաղաքացիական հասարակության միջոցով խնդրին խաղաղ կարգավորում տալ, և Լապշինի ձերբակալումը նաև այդ տեսանկյունից է վտանգավոր: Նամակում նշվել է այն 600-ից ավելի անձանց անունները, որոնք Բաքվի սև ցուցակում են հայտնվել, այդ թվում հինգ բելառուսցիների մասին, համոզմունք հայտնվել, որ Լուկաշենկոն ողջախոհություն կդրսևորի և արտահանձնման որոշում չի կայացնի:

Աղբյուր` Փաստինֆո