Փաստ ինֆո

Գաջեթներն ու այլ «խելացի» սարքերը փոխում են մեր կյանքը շեշտակի ու անշրջելիորեն: «Հանրահայտ Մեխանիկան» պատմում է այն մասին, թե մոտ ժամանակներս ինչպես և որ տեխնոլոգիաները կփոխեն բժշկության ու առողջության պահպանման ոլորտը:

Վիրտուալ իրականություն: Google Cardboard-ի՝ կարտոնային VR-շլեմի, հայտնվելը, որը ստեղծվել է Google փորձարկման շրջանակներում, նշանավորվեց որպես ճեղքում VR-տեխնոլոգիաների ասպարեզում:

Այսօր Facebook ընկերության VR-ակնոցները ազատորեն կարելի է ձեռք բերել ինտերնետի միջոցով, կասկած չկա, որ շուտով վիրտուալ իրականությունը կգրավի բոլոր ոլորտները, այդ թվում և՝ բժշկությունը: VR-տեխնոլոգիաների միջոցով բժիշկ ուսանողները կտեսնեն, թե ինչ է կատարվում իրենց հիվանդների հետ, իսկ հիվանդներն էլ, իրենց հերթին, ակնառու կերպով կպատկերացնեն, թե իրենց ինչ է սպասում այս կամ այն բժշկական պրոցեդուրայի շրջանակում:

Հայտնի է, որ չիմանալը և չհասկանալը մեծ սթրես է առաջացնում, իսկ գերիրական պատկերազարդումը VR-ի օգնությամբ կօգնի հիվանդին խուսափել այդ սթրեսից:

Լրացված իրականություն: Novartis դեղագործական ընկերության ղեկավարը ազդարարել է թվային կոնտակտային լինզաների մոտալուտ հայտնվելու մասին: Ինչպես հնարավոր է դարձել արցունքների միջոցով չափել արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակը, թվային կոնտակտային լինզաների տեխնոլոգիան պետք է ազդի դիաբետի և նրա բուժման հսկողության վրա: Բացի այդ, Microsoft HoloLens-ի միախառն իրականության ակնոցները էական դեր կխաղան կրթական գործընթացում՝ ինչպես բժշկության, այնպես էլ ճարտարապետության բնագավառներում ու ինժեներական գործում: Օրինակ՝ դրանց օգնությամբ բժիշկ-ուսանողները կկարողանան օրական անսահմանափակ ժամանակ ծախսել վիրտուալ հերձման վրա, ընդ որում, հերձումը կարելի կլինի կատարել ցանկացած անկյան տակ և առանց որևէ ֆորմալդեգիդի հոտի ակնարկի:

«Խելացի» կտորներ: Fibretronic-ի «խելացի» հագուստն այն հագուստն է, որում փակցված է միկրոչիփ: Դրանք կարող են արձագանքել ինչի ասես՝ և եղանակին, և նույնիսկ տիրոջ տրամադրությանը: Google ընկերությունը՝ Levi’s հագուստի արտադրողի հետ համագործակցությամբ, զբաղվում է «ֆիբորտոնիկ» կտորի մշակմամբ, որը կներկայացնի շրջակա միջավայրի հետ մեր հագուստի տեխնոլոգիական փոխազդեցության նոր ձևեր: 2016թ. համաժողովի շրջանակներում Google I/O ընկերությունը ազդարարել է հեծանվորդների համար «խելացի» ջինսե կուրտկայի հայտնվելու մասին (կուրտկան համահունչ է գաջեթների հետ, որոնք օգնում են կազմել երթուղին, և այլն): Իննովացիոն կուրտկայի մասսայական արտադրությունը նախատեսված է 2017թ.: Հարկ է ակնկալել, որ «խելացի» հագուստի հաջորդ փորձարկումները կշոշափեն առողջության ու բժշկության ոլորտները:

Կրվող գաջեթների տվյալների վերլուծության ինտելեկտուալ ալգորիթմը: Առողջ կենսակերպը նորից մոդայիկ է, իսկ նրա հետ մեկտեղ հանրաճանաչություն են ձեռք բերում սպորտի հետ կապված գաջեթները և առողջության թրեքերները: Հետևելով պահանջարկին (և առաջարկին), Amazon ընկերությունը թողարկել է հատուկ առևտրական բաժին նման սարքերի համար՝ վաճառելով ակտիվության միլիոնավոր թրեքերներ: Սակայն ստանալ ու մշակել իսկապես արժեքավոր ինֆորմացիա թրեքերների տվյալների անվերջ հոսքից այնքան էլ հեշտ չէ: Անհրաժեշտ են ալգորիթմներ, որոնք կկարողանան համահունչ դարձնել այդ տվյալները մյուսների հետ (օրինակ՝ այլ սարքերից ու հավելվածներից ստացված) և կանեն կարևոր հետևություններ: Նման կատարելագործված թրեքերներ հիվանդությունների կանխարգելման և առողջության նկատմամբ հսկողության ոլորտում պոտենցիալ քայլ է առաջ: Նման միտք փորձում է իրագործել Exist.io հավելվածը (համառոտ ազդագիրը՝ «Հետևիր ամեն ինչին մեկ տեղում: Հասկացիր քո կյանքը»), սակայն դրանք միայն առաջին փորձերն են և առջևում երկար ճանապարհ կա անցնելու:

Ռադիոլոգիայի ոլորտում համարյա արհեստական ինտելեկտ: Արհեստական ինտելեկտի հարց-պատասխանի համակարգի վրա սարքված IBM Watson սուպերհամակարգիչը օգտագործվում էր ուռուցքաբանության ոլորտում բժշկական որոշումներ ընդունելուն օգնելու համար: Տվյալ համակարգը ցույց է տվել իր առավելությունները՝ սուպերհամակարգչի օգնությամբ ախտորոշում դնելը և բուժման ընտրությունը ավելի էժան ու ավելի արդյունավետ են դուրս եկել:

IBM Medical Sieve հավակնոտ նախագիծն ուղղված է նրան, որպեսզի որքան հնարավոր է ավելի շատ հիվանդություններ ախտորոշվեն խելացի ծրագրային ապահովման շնորհիվ: Դա հնարավորություն կտա բժիշկ-ռադիոլոգներին կենտրոնանալ ավելի կարևոր և ավելի բարդ դեպքերի վրա՝ ամեն օր հարյուրավոր նկարներ ստուգելու փոխարեն: Medical Sieve-ն, ըստ IBM ընկերության, բժշկական տեխնոլոգիաների ոլորտում նոր սերունդ է: Սարքն օգտագործում է ընդլայնված մուլտիմոդալ վերլուծություն և կլինիկական գիտելիքներ, ունակ է վերլուծել և որոշումներ առաջարկել կարդիոլոգիայի ու ռադիոլոգիայի բնագավառներում: Medical Sieve-ի առավելությունների թվում են՝ հիվանդությունների խոր ընկալումը, նրանց մեկնաբանություն մի քանի ձևաչափերով (ռենտգեն, ուլտրաձայնային հետազոտություն, համակարգչային տոմոգրաֆիա, մագնիտոռեզոնանսային տոմոգրաֆիա, երկֆոտոնային էմիսիոն տոմոգրաֆիա, կլինիկական թեստեր):

Սննդի սքաներ: Մոլեկուլյար սքաներներն, ինչպես Scio и Tellspec-ը, առաջին տարին չէ, որ գտնվում են ուշադրության կենտրոնում: Եթե 2015թ. արտադրողները սքաներներն ուղարկում էին առաջին կլիենտներին, ապա մոտակա տարիներին մինի-սքաներները էապես կընդլայնեն իրենց աշխարհագրությունը և հասանելի կլինեն ամբողջ աշխարհում: Դա թույլ կտա հաստատապես իմանալ, թե հատկապես ինչ կա մեր ափսեում՝ հրաշալի հնարավորություն ոչ միայն նրանց համար, ովքեր հետևում են կազմվածքին, այլև սննդային ալերգիա ունեցող մարդկանց համար:

Մարդանման ռոբոտ: Boston Dynamics ինժեներական ընկերությունը ռոբոտների մշակման հարցում ամենախոստումնալից ընկերություններից մեկն է: Այն ժամանակվանից ի վեր, երբ նրանց 2013թ. ձեռք է բերել Google կորպորացիան, Boston Dynamics-ը թողարկել է նոր ռոբոտների տեսաթիզերները՝ կենդանակերպ ու անտրոպոմորֆ Petman-ի: Երկոտանի Petman-ը ստեղծվում էր անհատական պաշտպանության միջոցների փորձարկումների համար և համարվում է մարդու նման շարժվող առաջին անտրոպոմորֆ ռոբոտը: Շանս կա նոր գյուտեր ակնկալել Boston Dynamics-ից, որոնք օգտակար կլինեն նաև, այդ թվում՝ բժշկության համար:

3D-բիոփրինթինգ: Organovo ամերիկյան ընկերությունը առաջինն է, որ 3D-բիոփրինթինգի տեխնոլոգիաները վերածել է բիզնեսի: 2014թ. Organovo-ի ներկայացուցիչները հայտարարել են լյարդի հյուսվածքների 3D-բիոտպագրության հաջող փորձի մասին: Հնարավոր է, որ մեզ ընդամենը մի քանի տարի է բաժանում այն պահից, երբ 3D-բիոփրինթինգը կսկսեն օգտագործել լյարդի մասերի անդրափոխման (տրանսպլանտացիայի) ժամանակ: Բայց ամենից առաջ լյարդի հյուսվածքների բիոտպագրությունը կարող է օգտագործել դեղագործությունը, որպեսզի հրաժարվի նոր միջոցների տոքսիկության վերլուծության համար կենդանիների վրա փորձեր կատարելուց:

Առարկաների ինտերնետ՝ առողջության նկատմամբ հսկողություն տնից: Առարկաների ինտերնետի ոլորտից շատ գյուտեր՝ այնպիսիք, ինչպիսին «խելացի» ատամի խոզանակն է կամ թվային հայելին, հայտնվել են արդեն իսկ 2015թ.: Տարեցտարի դրանք ավելի հասանելի են դառնում զանգվածային լսարանի համար: Սակայն ինտերնետի առարկաների գլոբալ նպատակն է սովորեցնել այդ բոլոր առարկաներին «շփվել» իրար հետ՝ վերահսկելով ու վերլուծելով ամենատարբեր փոփոխությունները և հետևություններ անել նրա տիրոջ առողջական վիճակի մասին:

Theranos-ի փորձը: Առանց ներարկիչի օգտագործման արյան անալիզի ու արյուն վերցնելու տեխնոլոգիան մշակած Theranos ընկերության պատմությունն ավարտվեց սկանդալով: Չնայած այն բանին, որ մտահղացումն ինքնին գրավիչ է հնչում: Հնարավոր է, որ վստահությունը կորցրած ստարտափին փոխարինելու կգա մեկ ուրիշը: Ամեն դեպքում արյան անալիզի բնագավառում տեխնոլոգիաները մնում են ակտուալ գյուտարարների և գրավիչ՝ ձեռնարկատերերի համար:

Բացի այդ, գենետիկ ինժեներիայում ամենահեռանկարային ուղղություններից մեկը մնում է CRISPR-ի մեթոդը, հնարավոր է, որ արժե սպասել ճեղքման հենց այդ ոլորտում:

Աղբյուր` Փաստինֆո