Փաստ ինֆո

Ցմահ դատապարտյալ Ստեփան Գրիգորյանի ներկայացուցիչ, Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեի փաստաբան Ռոբերտ Ռևազյանը վերաքննիչ բողոք է ներկայացրել իր վստահորդի դիմումը մերժելու մասին Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի որոշման դեմ: Այս մասին «Փաստինֆո»-ի լրագրողին հայտնեց ցմահ դատապարտյալի ներկայացուցիչ Ռոբերտ Ռևազյանը:

Դիմումը ներկայացվել էր ցմահ ազատազրկման դատապարտված Ստեփան Գրիգորյանի պատիժը կրելուց պայմանական վաղաժամկետ ազատելու կամ պատժի չկրած մասն ավելի մեղմ պատժատեսակով փոխարինելու մասին միջնորդագիր ներկայացնելը հետաձգելու մասին «Արմավիր» քրեակատարողական հիմնարկի որոշման դեմ:

Ցմահ դատապարտյալը դատարան ներկայացրած դիմումում ներկայացրել էր իրավունքների խախտումը վերացնելու պահանջ, որը Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի որոշմամբ մերժվել է:

Ռոբերտ Ռևազյանը գտնում է, որ Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի որոշումն անհիմն է, և այն պետք է վերացվի: Փաստաբանը մեջբերում է վիճարկվող՝ միջնորդագիր ներկայացնելը հետաձգելու ՔԿՀ որոշումից մեկ հատված՝ «ընթացիկ գնահատումների արդյունքները միջին են, դատապարտյալի վարքում բացասական դրսևորումներ նկատելի չեն, այնուամենայնիվ վերջինիս «Արմավիր» ՔԿՀ-ում գտնվելու ժամանակահատվածը կարճ է` վերջինիս հստակ բնութագրելու համար» (Ստեփան Գրիգորյանը «Արմավիր» ՔԿՀ է տեղափոխվել 2016թ. ապրիլի 18-ին, իսկ ՔԿՀ որոշումը կայացվել է 31.05.2016թ.): Այս նույն միտքը ՔԿՀ-ի ներկայացուցիչը պնդել է նաև դատարանում:

Առաջին ատյանի դատարանն իր որոշման մեջ իր հերթին նշել է, որ դատապարտյալ Ստեփան Գրիգորյանի նման բնութագրական տվյալներն ապացուցում են, որ դատապարտյալը դեռևս գտնվում է ուղղման ճանապարհին և լիարժեք ուղղված չէ: Այլապես, գտել է դատարանը, պատիժը կրելու ընթացքում ցմահ դատապարտյալը մշտապես կմասնակցեր հիմնարկում իրականացվող միջոցառումներին, որի արդյունքում կխրախուսվեր և իր գործողություններով ցույց կտար, որ կանգնել է ուղղման ճանապարհին, չէր ենթարկվի տույժերի, այն էլ երկու անգամ, բացի այդ վերջինիս ռիսկայնության աստիճանը միջին է:

Դատարանի որոշման մեջ նշվում է նաև, որ «Արմավիր» ՔԿՀ-ի վարչակազմը հստակ բնութագիր չի տվել վերջինիս վերաբերյալ` ՔԿՀ-ում պատժի կրման կարճ ժամանակահատվածի պատճառաբանությամբ: Հետևաբար, ըստ դատարանի որոշման, նրա կրած պատիժը անհրաժեշտ և բավարար չէ լիարժեք ուղղվելու և նրա կողմից հետագայում նոր հանցանքի կատարումը կանխելու համար՝ հաշվի առնելով նաև այն հանգամանքը, որ չի կատարվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի 2-րդ մասի պահանջը` չի վերականգնվել սոցիալական արդարությունը, իսկ պատժի ենթարկված անձը չի ուղղվել:

Առաջին ատյանի դատարանն իր որոշման մեջ վկայակոչել է ՀՀ արդարադատության նախարարի 2008թ. մայիսի 30-ի հրամանը, ըստ որի՝ դատապարտյալի ուղղման աստիճանը գնահատման արդյունքների հիման վրա որոշվում է դրական, երբ պատժի կրման ընթացքում դատապարտյալի կարգապահությունը և ուղղման գործընթացի ծրագրի կատարման արդյունքները գնահատվել են բարձր կամ միջին, իսկ ռիսկայնության աստիճանը` ցածր, բացասական, երբ դատապարտյալի կարգապահության կամ ուղղման գործընթացի ծրագրի կատարման արդյունքները գնահատվել են ցածր, իսկ ռիսկայնության աստիճանը` բարձր կամ միջին:

Ռոբերտ Ռևազյանը գտնում է, որ տվյալ դիմումը քննարկելիս առաջին ատյանի դատարանը նաև պետք է առաջնորդվեր ՀՀ Սահմանադրական դատարանի 05.02.2008թ ՍԴՈ-733 որոշման մեջ արտահայտած իրավական դիրքորոշումներով: Մասնավորապես, ըստ ՍԴ դիրքորոշման, ՀՀ քրեակատարողական օրենսգրքի 114-րդ հոդվածի 3-րդ մասի հիման վրա ստեղծված հանձնաժողովին առնչվող հարց քննելիս` դատական վերահսկողության խնդիրը ոչ թե այդ մարմնի` օրենսդրությամբ սահմանված բացառիկ գործառույթների կրկնօրինակումը պետք է լինի, այլ նրա որոշումների` օրենսդրությանը համապատասխանելը վերահսկելը։ ՀՀ Սահմանադրության 6-րդ հոդվածի իմպերատիվ պահանջն է՝ «Օրենքները պետք է համապատասխանեն Սահմանադրությանը: Այլ իրավական ակտերը պետք է համապատասխանեն Սահմանադրությանը և օրենքներինե: Միայն դատարանը կարող է որոշել իրավական ակտը համապատասխանում է օրենքին, թե` ոչ: Սակայն դատարանը չի կարող իրացնել օրենքով անկախ հանձնաժողովին վերապահված լիազորությունը: … »:

Ըստ փաստաբանի, նշվածից հետևում է, որ առաջին ատյանի դատարանը պետք էր ընդամենը գնահատեր «Արմավիր» ՔԿՀ-ի որոշման օրինականության հարցը այն հիմնավորումների համատեքստում, որը հիմք է հանդիսացել միջնորդագրի հետաձգման համար: Մինչդեռ դատարանը ոչ թե գնահատել է վարչական հանձնաժողովի որոշման օրինականության հարցը, այլ փաստացի ստանձնել է վարչական հանձնաժողովի դեր:

Միևնույն ժամանակ՝ գնահատելով դատապարտյալի վարքագիծը, առաջին ատյանի դատարանը անդրադարձ չի կատարել «Արմավիր» ՔԿՀ-ի պարտականություններին, չնայած տվյալ փուլում դատարանի միակ խնդիրը պետք է լիներ վարչական հանձնաժողովի որոշման օրինականության հարցը քննարկելը:

Ռոբերտ Ռևազյանը վերաքննիչ բողոքում նաև նկատում է, որ առաջին ատյանի դատարանի կողմից մատնանշված ՀՀ արդարադատության նախարարի 2008թ. մայիսի 30-ի հրամանը, 2016թ. օգոստոսի 8-ին ուժը կորցրել է, և դատարանը առաջնորդվել է արդեն գոյություն չունեցող իրավական ակտով:

«Այնուամենայնիվ, եթե դատարանը անդրադարձ է կատարել այդ հրամանին, ապա նույն հրամանի 45-րդ կետի համաձայն, սոցիալական, հոգեբանական և իրավական աշխատանքները սկսվում են դատապարտյալի ախտորոշումից:

Դատապարտյալի ախտորոշման նպատակն է՝ բացահայտել վերջինիս բացասական վարքի դրդապատճառները, քրեածին վարքի դրդող գործոնները, ռիսկայնության և բռնության հակումների կամ այլ առանձնահատուկ հատկանիշների առկայությունը, սոցիալական պահանջմունքները և անհատական հոգեբանական առանձնահատկությունները: Ախտորոշման հիման վրա կալանավորվածի կամ դատապարտյալի անհատական քարտում քրեակատարողական հիմնարկի բաժնի կամ խմբի մասնագետը կազմում է դատապարտյալի ուղղման գործընթացի ծրագիր:

Ուղղման գործընթացի ծրագիրը պատժի կրման ժամանակահատվածում դատապարտյալի հետ անհրաժեշտ և նպատակահարմար աշխատանքի ձևերի և մեթոդների ընտրությունն է, դրանց կատարման համար անհրաժեշտ միջոցներ ընտրելը և նպատակային կիրառելն է»:

Մինչդեռ, հավելում է փաստաբանը, առաջին ատյանի դատարանի որոշման մեջ ընդհանրապես չկա հիշատակում ուղղման գործընթացի ծրագրի վերաբերյալ, ինչպես նաև այն մասին, թե նշված ծրագրով նախատեսված ո՞ր աշխատանքները չի կատարվել Ստեփան Գրիգորյանի կողմից:

Ռոբերտ Ռևազյանը վերաքննիչ բողոքում ընդգծում է, որ այլ քրեակատարողական հիմնարկից Ստեփան Գրիգորյանի տեղափոխումը և «Արմավիր» ՔԿՀ-ում նրա կարճ ժամանակահատված գտնվելու հանգամանքը չպետք է բացասական ազդեցություն ունենան վաղաժամկետ ազատման հարցը քննարկելու հանգամանքի վրա, քանի որ անձնական գործում պետք է լինեն ինչպես ուղղման գործընթացի ծրագիրը և արդյունքները, այնպես էլ անձին բնութագրող այլ հանգամանքներ: Այդ մասին կողմը նշել է նաև առաջին ատյանի դատարանում դիմումի քննության ժամանակ:

«Այլ քրեակատարողական հիմնարկ տեղափոխվելու հանգամանքը բացասականորեն է ազդել Ստեփան Գրիգորյանի իրավունքների վրա այն իմաստով, որ «Արմավիր» ՔԿՀ-ում կարճ ժամանակահատված գտնվելու պատճառով հետաձգվել է վաղաժամկետ ազատման վերաբերյալ միջնորդագիր ներկայացնելու միջնորդությունը, որն անթույլատրելի է: Սակայն այս հարցին Առաջին ատյանի դատարանն ընդհանրապես չի անդրադարձել»,- նշում է Ռ.Ռևազյանը՝ եզրահանգելով, որ Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի որոշումը չի եղել լրիվ, օբյեկտիվ և բազմակողմանի քննության արդյունք, որի պատճառով խախտվել են ՀՀ Սահմանադրության 61-րդ և 63-րդ հոդվածներով ամրագրված դատական պաշտպանության ու արդար դատաքննության իրավունքները:

Փաստաբանը Վերաքննիչ դատարանից խնդրում է բեկանել Հայաստանի Հանրապետության Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի որոշումը, կայացնել նոր դատական ակտ և գործն ուղարկել ստորադաս դատարան` նոր քննության:

Աղբյուր` Փաստինֆո