Փաստ ինֆո

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացում վերջին զարգացումների, ներգրավված կողմերի դերակատարության մասին «Արմենպրես»-ը զրուցել է Եվրախորհրդարանում Լյուքսեմբուրգը ներկայացնող պատգամավոր Ֆրանկ Էնգելի հետ:

-Պրն. Էնգե՛լ, ապրիլյան պատերազմից հետո չնայած բազում հանդիպումներին, քննարկումներին` բանակցային գործընթացում կարծես որեւէ զգալի արդյունք չի արձանագրվում` կողմերից մեկի ոչ կառուցողական կեցվածքի պատճառով: Կարծես` այժմյան սցենարը նմանվում է նախորդին` բախում, սառեցում: Դուք ի՞նչ եք կարծում. կա՞ ինչ-որ տեսանելի առաջխաղացում:

- Ես միշտ էլ կարծել եմ եւ շարունակում եմ կարծել, որ Մինսկի խումբը կատակ է: Այն այստեղ է ոչ թե իրավիճակին լուծում տալու համար, այլ ավելի երկարաձգելու: Երկու կողմերում էլ իշխանությունները վստահ են, որ սա գոյություն ունեցող միակ ձեւաչափն է: Թվում է` այդ հանդիպումների, քննարկումների արդյունքում պատերազմի ռիսկը կարող է նվազել, սակայն փաստացիորեն ապրիլին մենք տեսանք, որ Մինսկի գործընթացը ոչ մի բան չի կանխում, ինչը տեսանելի կլինի նաեւ ապագայում: Խնդիրն ամենեւին դա էլ չէ: Ես կարդում եմ ադրբեջանական մտավորականների մասին, որոնք միգուցե բարի կամքի տեր մարդիկ են, եւ եթե այդ մարդիկ ղեկավարեին երկիրը, իրավիճակը միգուցե այլ լիներ 25-30 տարի առաջ, սակայն այդպես չեղավ: Փաստն այն է, որ նրանք բոլորն էլ կարծում են, որ պետք է վերցնեն տարածքներ: Ես հարց եմ տալիս. այդ ի՞նչ տարածքներ եք ուզում վերցնել: Չկա ոչ մի տարբերակ այդ տարածքները Ադրբեջանին տալու, եթե այն դա չանի պատերազմի միջոցով: Իսկ եթե Ադրբեջանը չհասկանա, որ նրանք են սկսել պատերազմը, նրանք են պարտվել եւ կորցրել այդ տարածքները, ոչ մի առաջընթաց էլ չի լինելու: Իսկ Արցախի ժողովուրդն իր վճռական դիրքորոշումը ներկայացրել է: Ես ոչ մի այլ հանրաքվեի կարիք էլ չունեմ` պարզելու, թե ինչ են նրանք իրականում ցանկանում:

- Վերջերս բազմիցս խոսվել է այն մասին, որ Հայաստանը կոշտացրել է իր դիրքորոշումն այս հարցի առնչությամբ, եւ ընդգծել, որ Մադրիդյան սկզբունքների վերանայման կարիք կա: Ի՞նչ եք կարծում այս առնչությամբ: 

-Տեսե՛ք, Արցախի հարցում խնդիրն ավելի շատ ադրբեջանական հասարակությունն է: Այնտեղ այնպիսի քարոզ է տարվում, այնպիսի մի ատելության մթնոլորտ է ստեղծված, որ եթե անգամ ինչ-որ կերպ մենք պատկերացնեինք, որ Արցախը կարող է վերադառնալ Ադրբեջանի մոտ, մենք ականատես կլինեինք մեկ այլ ցեղասպանության: Եվ այդ պայմաններում հատկապես պարտավորեցնող է միջազգային հանրության դերը, որը պետք է հասկանա, որ եթե նույնպես չվերանայի իր դիրքորոշումը Արցախի վերաբերյալ, ապա այդ ժողովրդին հնարավոր է` սպառնա անհետացում: Այստեղ խոսքը ամենեւին էլ խաղաղ գործընթացի մասին չէ, երբ մարդիկ հանդիպում են, ձեռք սեղմում. սա մի երկրի մասին է, որը ցանկանում է վերացնել մյուսին: Սա մի իրավիճակ է, որը պետք է դիտարկվի այնպես, ինչպես իրականում կա, այլ ոչ թե ինչպես ուզում ենք տեսնել:

- Հետաքրքիր է, որ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Ջեյմս Ուորլիքը նմանատիպ միտք էր առաջ քաշել վերջերս ռուսական լրատվամիջոցներից մեկին տված հարցազրույցում` ասելով հակառակը, որ հակամարտության կարգավորման համատեքստում ցանկանում է տեսնել մերձեցում երկու երկրների ժողովուրդների միջեւ: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք սա:

-Մի բան հստակ է. դու երբեք չես կարող խուսափել աշխարհագրությունից: Այստեղ Հայաստանն է, այնտեղ՝ Ադրբեջանը: Իհարկե, իդեալական տարբերակը կլիներ այն, որ մարդիկ վերադառնային նորմալ շփման, սակայն դա անելու համար նախեւառաջ պետք է ահռելի մասշտաբներով նվազեցնել այդ քարոզը: Ուորլիքը պետք է իմանա, որ արդեն ստեղծված իրավիճակը կարող է հուշել ամեն ինչ: Օրինակ՝ այն, ինչ պատահեց Ռամիլ Սաֆարովի դեպքում: Նա սովորական մարդասպան է, ով օրենքով դատապարտվեց եւ բանտարկվեց այն երկրում, որտեղ կատարել էր հանցագործությունը, այնուհետեւ փոխանցվեց Ադրբեջանին մի պայմանով, որ իր երկրում կկրի պատիժը: Եվ ինչ պատահեց. նա ոչ միայն անմիջապես ազատ արձակվեց, այլեւ արժանացավ ազգային հերոսի կոչման հային կացնահարելու համար: Ես մտածում եմ` այս ուր ենք մենք հասել: Սա մի երեւույթ է, որը կարող է պատահել միայն հիվանդ հասարակության մեջ, եւ քանի դեռ այն հիվանդ է, վերոնշյալ հարցում ես որեւէ հեռանկար չեմ տեսնում:

-Պարոն Էնգե՛լ, բազմիցս խոսվել է Արցախը բանակցային գործընթացում ներգրավելու մասին: Չեք կարծու՞մ, որ դա իսկապես կարեւոր է:

-Իհարկե, դա կարեւոր է: Ի վերջո, նրանց գյուղերն են, որ այժմ թիրախի տակ են գտնվում: Կարծում եմ՝ այս տեսանկյունից Արցախը եւս պետք է նստի բանակցային սեղանի շուրջ: Արցախը փաստ է, եւ այն էլ՝ դրական, եւ մինչեւ այդ փաստը չճանաչվի, ոչինչ էլ չի լուծվի:

-Վերջերս Թուրքիան կարծես կրկին ակտիվացել էր՝ խոսելով ղարաբաղյան հարցի շուրջ բանակցային գործընթացում ներգրավվելու ցանկության մասին: Ի՞նչ կասեք այս առումով:

-Թուրքիայի՝ Ադրբեջանին մինչեւ վերջ աջակցելու դիրքորոշումը շատ պարզ է: Մենք նաեւ գիտենք, որ, հավանաբար, Ադրբեջանը չի անի ոչ մի քայլ առանց Թուրքիայի հետ խորհրդակցելու: Թուրքիան 8 մլն բնակչություն ունեցող պետություն է, որն ուզում է իր տեղն ունենալ աշխարհում: Դա, իհարկե, չի լինի վաղը, բայց, այնուաﬔնայնիվ, ես մեծ հույսեր ունեմ, որ մի օր Թուրքիան կգա այն եզրակացության, որ կարող է Ադրբեջանի վրա ունենալ մեկ այլ ազդեցություն, քան պարզապես ասելը, որ մենք քեզ հետ ենք մինչեւ վերջ: Թուրքիան պետք է հասկանա, որ ունի շատ խնդիրներ շատ հարեւանների հետ, եւ որ ավելի քիչ հարեւանների հետ քիչ խնդիրներ ունենալը կլինի օգտակար:

-Պարոն Էնգե՛լ, ամեն ինչից զատ, երբեւէ որեւէ երաշխիք կարո՞ղ ենք ունենալ, որ Ադրբեջանը մի գեղեցիկ օր նորից չի սանձազերծի եւս մեկ հարձակում:

-Միանշանակ ոչ: Եթե մի պետության ողջ գոյության պատճառը մի բան վերցնելն է, դա պարզապես հեշտությամբ չի վերանա: Ես համոզված եմ, որ եթե վաղը ինչ-որ մի հրաշքով Ալիեւը որոշի, որ ցանկանում է բանակցել եւ ընդունել ինչ-որ մի ուրիշ տարբերակ, նա իշխանությունից կզրկվի: Ինչո՞ւ, որովհետեւ Ադրբեջանի ողջ քաղաքական դաշտը, բանակը կասի՝ բայց սա այն չէ, ինչին մենք նախապատրաստվում էինք, մենք պատրաստվում էինք հողերը վերցնել: Նա այժմ խրված է մի տեղում, որը ստեղծել է սեփական քարոզի շնորհիվ՝ հետեւելով հորը: Ամենեւին էլ կարեւոր չէ, թե ինչ քայլեր կձեռնարկվեն, Արցախը կնստի բանակցային սեղանի շուրջ, թե ոչ, մի բան ակնհայտ է. կգա մի պահ, երբ Ադրբեջանում կասեն՝ մենք
ուզում ենք ամբողջը:

Զրուցեց Սյուզի Մուրադյանը

Աղբյուր` Փաստինֆո