Փաստ ինֆո

Քաղաքացի Արման Տոնոյանը դատարան է դիմել և Հայաստանի Հանրապետությունից պահանջում է հատուցել ազատության և անձնական անձեռնմխելիության իրավունքի խախտմամբ իրեն պատճառված ոչ նյութական վնասը:

Դեռևս նախաքննության փուլում գտնվող քրեական գործով Տոնոյանին սպանություն կատարելու մեղադրանք էր առաջադրվել, ընդ որում, ի սկզբանե հիմնավոր կասկածի բացակայության պայմաններում: Այդուհանդերձ 2014թ. հունվարի 9-ին նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց էր ընտրվել կալանավորումը:

Ինչպես «Փաստինֆո»-ի լրագրողին հայտնեց Ա.Տոնոյանի ներկայացուցիչ, փաստաբան Տիգրան Սաֆարյանը, ընդհանրապես գործում դատական բժշկի եզրակացություն չկար, որ տուժողի մահը վրա է հասել բռնության հետևանքով:  Եվ թեև ավելի ուշ՝ մարտի 26-ին, ստացվել էր դատաբժշկական փորձաքննության եզրակացությունն առ այն, որ տուժողի մահը վրա է հասել սուր սրտային անբավարարության հետևանքով, այսինքն՝ ավտոմատ կերպով սպանության հիմնավոր կասկածը հօդս էր ցնդել, դրանից հետո երեք անգամ կալանքի ժամկետը երկարացնելու միջնորդություն էր ներկայացվել Տավուշի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարան: Երեք անգամ էլ կալանքի ժամկետը երկարացվել էր: Ավելին, «դատարաններն ամեն անգամ նշում էին, թե իբր հիմնավոր կասկածը հաստատված է»:

Բայց ի վերջո Վերաքննիչ դատարանը բավարարել էր պաշտպանական կողմի վերջին բողոքը՝ գտնելով,  որ կողմը ճիշտ է ասում և որ  նման դատաբժշկական փորձաքննության  եզրակացության առկայության պայմաններում խոսք չի կարող լինել սպանության  հիմնավոր կասկածի մասին:  Մոտ յոթ ամիս կալանքի տակ պահվելուց  հետո Ա.Տոնոյանն ազատ էր արձակվել, իսկ նրա նկատմամբ ընտրված կալանավորումը՝ վերացվել:

Եվ քանի որ Հայաստանում կատարված վերջին օրենսդրական փոփոխությունները հնարավորություն են տալիս ոչ նյութական վնասի հատուցում պահանջել մի շարք իրավունքների, այդ թվում՝ նաև ազատության ու անձնական անձեռնմխելիության իրավունքի խախտման դեպքում,  փաստաբանը դիմել է դատարան՝ ՀՀ-ից պահանջելով ոչ նյութական վնասի հատուցում:

Տիգրան Սաֆարյանը պարզաբանեց, որ ինստիտուտը երկու հնարավորություն է նախատեսում.  առաջինը, դիմել դատարան հիմնարար իրավունքների խախտման փաստը ճանաչելու և միաժամանակ խախտմամբ պատճառված վնասի փոխհատուցման պահանջով, և երկրորդը, դիմել վնասի հատուցման պահանջով, երբ արդեն իսկ ճանաչված է խախտման փաստը:

Փաստաբանը նշեց, որ Ա.Տոնոյանի պարագայում առկա է Վերաքննիչ դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած, չբեկանված դատական ակտ, ըստ որի Ա.Տոնոյանին կալանքի տակ պահելը եղել է առանց հիմնավոր կասկածի առկայության, ինչն ավտոմատ  նշանակում է, որ դրանով խախտվել է Մարդու իրավունքների ու հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածը՝ Ազատության և անձնական անձեռնմխելիության իրավունք:

Կոնկրետ այս իրավունքի խախտման համար օրենսդրությամբ նախատեսված  է հատուցում առավելագույնը  երկու մլն դրամի չափով, սակայն կողմը դատարանին խնդրել է որպես բացառիկ դեպք սահմանել ավելի բարձր գումար՝  4 մլն դրամ գումար՝  հաշվի առնելով կալանքի տևողությունը, կալանավորման ու այն երկարացնելու որոշումների ակնհայտ անհիմն լինելը, ինչպես նաև ՀՀ-ի դեմ ՄԻԵԴ կայացրած վճիռների պրակտիկան:  

«Ինձ թվում է, նույնիսկ երևի համեստ եմ գնահատել՝ ՄԻԵԴ-ն այս պայմաններում ավելի շատ ոչ նյութական վնասի հատուցում կսահմաներ»,- ասաց Տիգրան Սաֆարյանը:

Փաստաբանը հայտնեց, որ վստահ չլինելով ներպետական ատյաններում պաշտպանության միջոցի արդյունավետության մեջ, չսպասելով ներպետական ատյանները սպառելուն,  արդեն իսկ Ա. Տոնոյանի գործով գանգատ է ներկայացվել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան, որտեղ այն գրանցվել է: Եթե պաշտպանության ներպետական միջոցն արդյունավետ լինի ու ՀՀ-ն Ա. Տոնոյանին հատուցի նրան  պատճառված վնասը, ապա կողմն այդ մասով կհրաժարվի ՄԻԵԴ ներկայացված իր  գանգատից, եթե ոչ՝  ապա կողմի  փաստարկները Եվրոպական դատարանում ավելի կուժեղանան:

Կկայանա՞ այդ ինստիտուտը Հայաստանում մեր հարցին ի պատասխան Տիգրան Սաֆարյանը նշեց. «Պետք է աշխատենք, որ կայանա: Վարույթում գտնվող գործեր կան, բայց դատական ակտեր ոնց որ չկան, պետք է բոլորս ամեն ինչ անենք, որ այդ ինստիտուտը կայանա, որ պաշտոնատար անձինք ցանկացած քայլ անելուց  առաջ մտածեն հնարավոր հետևանքների մասին»:

Ի դեպ, գործով այսօրվա դատական նիստը տեղի չունեցավ պատասխանող՝ Ֆինանսների նախարարության, ներկայացուցչի բացակայության պատճառով՝  նա գտնվում է արձակուրդում: Նախարարությունը խնդրել էր հետաձգել դատական նիստը  և այն նշանակել այլ հերթի, դատարանը բավարարել էր միջնորդությունը:

Աղբյուր` Փաստինֆո