Փաստ ինֆո

Հայաստանի օրենսդրությունում բարոյական վնասի հատուցման ինստիտուտի կարգավորումները նորմալ են, բարոյական վնասի հայցով դիմելու ժամկետներն են կարճ: Այս մասին «Փաստինֆո»-ի լրագրողի հետ զրույցում նշեց փաստաբան Տիգրան Սարգսյանը՝ հավելելով, որ մի դեպքում օրենսդրությամբ հայցով դիմելու համար նախատեսվում է երկամսյա ժամկետ՝ խախտման մասին իմանալուց հետո, իսկ մյուս դեպքում՝ վեցամսյա ժամկետ՝ դատական ակտի մասին իմանալուց հետո:
«Կարելի է մի քիչ ավելի երկար ժամկետներ նախատեսել»,- ասաց փաստաբանը:

Նոր իրավակարգավորումներում Տ.Սարգսյանն ուշադրություն հրավիրեց այն հանգամանքի վրա, որ քաղաքացին կարող է պահանջել բարոյական վնասի հատուցում՝ անկախ պետական պաշտոնատար անձանց մեղքից: Այսինքն՝ նույնիսկ եթե պաշտոնատար անձի մեղքը չկա մարդուն անհիմն ձերբակալելու, կալանավորելու, մեղադրանք առաջադրելու, դատապարտելու մեջ, նույնիսկ այդ դեպքում քաղաքացին իրավունք ունի պահանջել բարոյական վնասի հատուցում:

Փաստաբանն ընդգծեց նաև, որ պետությունը կարող է ռեգրեսիվ հայցով հետ ստանալ իր տված հատուցումը: Պետական իրավասու մարմինը կարող է դիմել հատուցված գումարը ստանալ այն պաշտոնատար անձինց, որի խախտման պատճառով այդ վնասը կրվել է, բայց այս դեպքում պետք է հիմնավորվի այդ պաշտոնատար անձի մեղքը:

«Սա դրական քայլ է, սակայն եթե ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1087.1 հոդվածի (Պատվին, արժանապատվությանը կամ գործարար համբավին պատճառված վնասի հատուցման կարգը և պայմանները) պրակտիկան զարգանում է, բարոյական վնասի նոր իրավակարգավորումների մասով, ըստ Տ.Սարգսյանի, պրակտիկան դեռ չի զարգանում:

Փաստաբանը տեսակետ հայտնեց, որ բարոյական վնասի հատուցման պահանջով քիչ դիմելը երևի պայմանավորված է տեղեկացվածության պակասով, ինչպես նաև ավելորդ դատական քաշքշուկներ, դատարանի հետ կապված գործ չունենալու ցանկոթյամբ: «Ինձ թվում է, որ մեկ-երկու դրական նախադեպ ունենալուց հետո բոլորը կցանկանան պահանջել իրենց կրած բարոյական վնասի հատուցումը»,- ասաց Տ.Սարգսյանը:

Փաստաբանն ընդգծեց, որ հիմնական իրավունքների՝ ինչպիսին են կյանքի, արդար դատաքննության իրավունքները, խախտումները գումարով չափելի չեն, բայց ուրիշ չափման միավոր էլ օրենսդիրը չի կարողացել գտնել: «Դժվար է ասել՝ բավարա՞ր է, թե՞ բավարար չէ հատուցման գումարի չափը: Ւնձ թվում է՝ անչափելի է դա, եթե մարդուն անհիմն կալանավորել ու տարիներով կալանքի տակ են պահել կամ դատապարտել, հետո ինչքան էլ գումարով հատուցեն, միևնույն է, լիարժեք չի բավարարի: Դրա համար պետական մարմիններն այնքան ուշադիր ու զգոն պետք է լինեն, որ նման դեպքերը բացառվեն»,- ասաց փաստաբանն՝ ընդգծելով, որ օրենսդիրը մտածել-մտածել է, ուրիշ հնարավոր որևէ լուծում չի գտել: Գումարի չափի հարցում էլ, ըստ նրա, սոցիալական վիճակը պետք է հաշվի առնել:

Արդյոք հասարակությունը պատրա՞ստ էր այս նոր իրավակարգավորումներին հարցին ի պատասխան Տիգրան Սարգսյանը նշեց, որ օրենսդրության զարգացումը մի դեպքում պայմանավորված է հասարակական պահանջում, մի դեպքում էլ երբ հասարակությունն ընդհանրապես տեղյակ չէ, չի պահանջում, մտքով էլ չի անցնում, օրենսդիրը կարգավորումներ է անում, որ այդ կարգավորումներից մարդիկ տեղեկանան այդ մասին:

«Ինձ թվում է, հասարակությունն արդեն պահանջում էր, ինչ-որ տեղ պայմանավորված է եղել հասարակական պահանջով: Ինձնից էլ՝ որպես փաստաբանի, շատ էին հետաքրքրվում, թե չե՞ն կարող հատուցում պահանջել: Ես բացատրում էի, որ միջազգային պայմանագրերի ուժով իրավունք ունեք, բայց ընթացակարգեր չկան: Հիմա այդ ամեն ինչը կարգավորվեց»,- նշեց Տիգրան Սարգսյանը:

Արդյոք ինստիտուտը Հայաստանում կկայանա՞ մեր հարցին ի պատասխան փաստաբանը նշեց՝ ուշ թե շուտ ինստիտուտը կայանալու է: «Դրան, բնականաբար, օգնելու են լրագրողները: Փաստաբաններն էլ իրենց վստահորդներին ու պաշտպանյալներին պետք է տեղեկացնեն, որ նման հնարավորություն կա, ինչ-որ տեղ համոզեն, որ այդ հնարավորությունից օգտվեն: Ես, օրինակ՝ երբ արդարացման գործեր եմ ունենում, միշտ տեղյակ եմ պահում մարդկանց այդ հոդվածի մասին»,- ասաց նա:

Պետությունն էլ կտեսնի, որ հասարակությունն իրեն վերահսկում է, իր ամեն մի սխալի համար հետո հատուցում է պահանջում, ավելի զգոն կլինեն, դատավոր, քննիչ լամ դատախազ նշանակելիս ավելի ուշադիր կլինեն, կհասկանան, որ այդ մարդու թերի աշխատանքի հետևանքով իրենք հետագայում հատուցելու խնդիրներ կունենան, կվերանայի իր կադրերին, և այդ ամեն ինչից կշահի հասարակությունը:

Աղբյուր` Փաստինֆո