Փաստ ինֆո

Հուլիսի 17-ից սկսած՝ «Սասնա ծռեր» զինված խմբի կողմից Ոստիկանության պարեկապահակային ծառայության գնդի գրավումից հետո, ոստիկանական բաժիններ են բերման ենթարկվել հարյուրավոր քաղաքացիներ, որոնց հիմնական մասը հետագայում ազատ է արձակվել։ Տարբեր իրավապաշտպաններ, փաստաբաններ, ՄԻՊ-ը հայտարարեցին, որ որոշ դեպքերում բերման ենթարկվելն ուղեկցվել է մարդու իրավունքների խախտումներով։ Ապօրինաբար ազատությունից զրկված քաղաքացիները արդյո՞ք կարող են դիմել դատարան ոչ նյութական վնասի փոխհատուցման պահանջով, հարցի շուրջ «Փաստինֆո»-ի թղթակիցը զրուցեց փաստաբան Նորայր Նորիկյանի հետ:

«Այո, կարող են դիմել: Անհրաժեշտ եմ համարում ընգծել, որ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 162.1 հոդվածով սահմանված է ոչ նյութական վնասի հասկացությունը և դրա հատուցումը, համաձայն որի` ոչ նյութական վնասը ֆիզիկական կամ հոգեկան տառապանք է, որն առաջացել է անձին ի ծնե կամ օրենքի ուժով պատկանող ոչ նյութական բարիքների դեմ ոտնձգող կամ նրա անձնական ոչ գույքային իրավունքները խախտող որոշմամբ, գործողությամբ կամ անգործությամբ», - ասաց Ն.Նորիկյանը:

Ավելին, նրա խոսքերով, նույն օրենսգրքի համաձայն՝ անձն իրավունք ունի դատական կարգով պահանջելու պատճառված ոչ նյութական վնասի հատուցում, եթե քրեական հետապնդման մարմինը կամ դատարանը հաստատել է, որ պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմնի կամ դրա պաշտոնատար անձի որոշման, գործողության կամ անգործության հետևանքով խախտվել են այդ անձի՝ ՀՀ Սահմանադրությամբ և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» կոնվենցիայով երաշխավորված հիմնարար իրավունքները, այդ թվում`կյանքի իրավունքը, խոշտանգման, անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի չենթարկվելու իրավունքը, անձնական ազատության և անձեռնմխելիության իրավունքը, արդար դատաքննության իրավունքը, հավաքների և միավորման ազատության իրավունքը, իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցների իրավունքը.

 ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 162.1 հոդվածի 5-րդ կետի համաձայն՝ Ոչ իրավաչափ վարչարարության հետևանքով պատճառված ոչ նյութական վնասը ենթակա է հատուցման «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով: Իսկ «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի` 104-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` ոչ իրավաչափ վարչարարությամբ ֆիզիկական անձի ազատությունը սահմանափակելու, նրա անձեռնմխելիությունը, բնակարանի անձեռնմխելիությունը, անձնական կամ ընտանեկան կյանքի անձեռնմխելիությունը խախտելու, նրա պատիվը, բարի համբավը կամ արժանապատվությունն արատավորելու միջոցով ոչ գույքային վնաս պատճառելու դեպքերում այդ անձն իրավունք ունի պահանջելու դրամական միջոցներով հատուցում կամ առաջացած հետևանքների վերացում` պատճառված ոչ գույքային վնասին համարժեք չափով:

Այլ կերպ ասած, այն քաղաքացիները, որոնք դարձել են իրավապահ մարմինների ոչ իրավաչափ գործունեության զոհը, որի հետևանքով սահմանափակվել է նրանց անձնական ազատության և անձեռնմխելիության իրավունքը, հավաքների ազատության իրավունքը, կարող են դիմել վարչական դատարան՝ վիճարկելով իրավապահ մարմինների ոչ իրավաչափ գործողությունները՝ զուգահեռ պահանջելով դրամական միջոցներով հատուցում:

Սակայն, ինչպես նշեց փաստաբանը, ոչ նյութական վնասի հատուցման ինստիտուտն այս պահին կայանալու խնդիր ունի, քանի որ, ըստ էության, դեռևս բացակայում է դատական պրակտիկան, իսկ դրա հիմքերի ճիշտ կառուցումը, կայացումն ու ամրապնդումը շատ կարևոր խթան կհանդիսանա ինստիտուտի հետագա զարգացման համար: Անձն ունի իրեն հասցված ոչ նյութական վնասի հատուցման իրավունք, և այդ իրավունքը պետք է իրական կյանքում իրացման հնարավորություն ունենա:

Աղբյուր` Փաստինֆո