Փաստ ինֆո

ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանը բեկանել է դատավոր Արթուր Ադամյանի նախագահությամբ ՀՀ Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի կայացրած երկու արդարացման դատավճիռները ու ուղարկել նույն դատարան՝ այլ կազմով քննության:

Երկու գործերն էլ նույն անչափահաս աղջկա հանդեպ սեռական բնույթի հանցագործության, այն է՝ տասնվեց տարին չլրացած անձի նկատմամբ սեքսուալ բնույթի գործողություններ կատարելու վերաբերյալ գործեր են:

Առաջին ատյանի դատարանի այս երկու դատավճիռներն էլ կայացվել են հանցադեպի, հետևաբար և հանցակազմի բացակայության հիմքերով:


Ա.Մարտիրոսյանի վերաբերյալ գործով Վերաքննիչ դատարանը հարկ է համարել արձանագրել, որ առաջին ատյանի դատարանն արդարացման դատական ակտ կայացնելիս հիմք է րնդունել այն փաստը, որ Ա.Մարտիրոսյանի մեղադրանքի հիմքում դրված նախաքննության ընթացքում ձեռք բերված ապացույցներն անթույլատրելի են ճանաչվել, իսկ դատաքննության ընթացքում ամբաստանյալի մեղավորությունը հաստատող ապացույցներ առկա չեն եղել:

Առաջին ատյանի դատարանն ապացույցների անթույլատրելիության հարցը քննարկելիս արձանագրել է, որ իր 11.08.2015թ. կայացված որոշմամբ սույն քրեական գործով ապացույցները ճանաչել է անթույլատրելի, քանի որ դրանց սույն քրեական գործին ամրագրվելն իրականացվել է միայն պատճենների կցման զուտ տեխնիկական կողմի ապահովմամբ՝ առանց քրեական գործի շրջանակներում հարցաքննություն կատարելու:

Վերաքննիչ դատարանն արձանագրել է, որ տվյալ դեպքում պաշտպանի միջնորդության մեջ նշված հիմնավորումները, այնուհետև նաև դատարանի փաստարկները վկայում են այն մասին, որ ապացույցների անթույլատրելիության հիմքում հիմնականում դրվել է այն փաստը, որ քրեական գործը հարուցվել է Հ.Սարգսյանի դեպքով, իսկ Ա. Մարտիրոսյանի մասով ապացույցները ձեռք են բերվել այդ գործի շրջանակներում։ Այսինքն՝ առկա չէ որևէ պատճառաբանություն, թե նշված հանգամանքն ինքնին էական խախտում կարող է դիտվել, թե ոչ, իսկ եթե կարող է, ապա դա ինչով է դրսևորվում։ Եթե նույնիսկ ընդունելի համարվի, որ օրենքի տառացի մեկնաբանման ուժով Ա. Մարտիրոսյանի վերաբերյալ նախաքննությունը պետք է իրականացվեր առանձին վարույթում, ապա, վերը նշված փաստերը հաշվի առնելով, Վերաքննիչ դատարանը հանգել է հետևության, որ առանձին վարույթում առանձնացված չլինելու հանգամանքը չի կարող դիտվել որպես էական խախտում։

Ավելին՝ տվյալ դեպքում առկա չէ որևէ ողջամիտ պատճառաբանություն, թե արդյոք միևնույն վարույթի շրջանակներում գործի քննության իրականացումն ազդել է կամ կարող էր ազդել ստացված փաստական տվյալների հավաստիության վրա, թե ոչ:

Բացի այդ, առաջին ատյանի դատարանն իր 11.08.2015թ. որոշմամբ ապացույցների անթույլատրելիության հարցը քննարկելիս նշել է, որ անչափահաս տուժողի տված ցուցմունքը, այդ թվում` լրացուցիչ և տեսաձայնագրառումով տված ցուցմունքները, ինչպես նաև փորձագետի երկու եզրակացությունները ձեռք են բերվել նաև ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 207-րդ հոդվածի՝ անչափահաս տուժողի հարցաքննությունը, 2-րդ մասով նախատեսված կարգի խախտմամբ։

Վերաքննիչ դատարանն արձանագրել է, որ առաջին ատյանի դատարանը որևէ հիմնավորում չի ներկայացրել, թե ինչում են դրսևորվել այս դատավարական խախտումները։

ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 207-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն, մինչև տասնվեց տարեկան վկայի կամ տուժողի հարցաքննությունը կատարվում է մանկավարժի մասնակցությամբ: Անչափահաս վկայի կամ անչափահաս տուժողի հարցաքննությանը ներկա գտնվելու իրավունք ունի նրա օրինական ներկայացուցիչը:

Ըստ Վերաքննիչ դատարանի, քրեական գործում առկա վերը նշված հարցաքննութունների արձանագրություններից երևում է, որ անչափահասը ցուցմունքներ է տվել մանկավարժի ներկայությամբ։ Ավելին, տեսաձայնագրառման արձանագրությունից երևում է, որ հարցաքննությունն իրականացվել է դպրոցում, որին ներկա է գտնվել ինչպես մանկավարժը, այնպես էլ հոգեբանը։

 Ինչ վերաբերում է այն պատճառաբանությանը, որ տուժողի հարցաքննություններին մասնակից չի դարձել տուժողի օրինական ներկայացուցիչը, ապա ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 207-րդ հոդվածի պահանջների համաձայն` վերջինս ընդամենն իրավունք ունի հարցաքննությանը ներկա գտնվելու, բացի այդ, ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի դրույթներում առկա չէ որևէ պահանջ, որ այդ հանգամանքը պետք է դիտել խախտում, այն էլ՝ էական:
Վարույթն իրականացնող մարմնի կողմից արձանագրություններում քրեական գործի այլ համար նշելը Վերաքննիչ դատարանը գնահատել է որպես մեխանիկական սխալ, ինչն որևէ կերպ չէր կարող էական նշանակություն ունենար ձեռք բերված ապացույցների արժանահավատության առումով:

Առաջին ատյանի դատարանն իրավական գնահատական չի տվել դատաքննության ընթացքում հետազոտված Ա. Մարտիրոսյանի, որպես կասկածյալ հարցաքննության արձանագրությանը, այլ միայն անդրադարձ է կատարել որպես մեղադրյալ տված ցուցմունքին:

Առաջին ատյանի դատարանը դատավճռում նշելով, որ որպես ապացույց չեն կարող օգտագործվել քննչական կամ այլ դատավարական գործողության կատարման կարգի էական խախտմամբ ձեռք բերված փաստական տվյալները, որևէ հիմնավոր վերլուծություն չի կատարել և չի պատճառաբանել, թե նախաքննական մարմնի կողմից ձեռք բերված որ ապացույցներն են դատավարական կարգի էական խախտմամբ ձեռք բերվել ու այդ խախտումներն ինչպես են ազդել ստացված փաստական տվյալների հավաստիության վրա:

Ուստի Վերաքննիչ դատարանը գտել է, որ առաջին ատյանի դատարանի հետևություններն այն մասին, որ քրեական գործով ձեռք բերված ապացույցները պետք է ճանաչել անթույլատրելի, հետևաբար Ա. Մարտիրոսյանի վերաբերյալ պետք է կայացնել արդարացման դատավճիռ` հանցադեպի և հանցակազմի բացակայության հիմքերով, հիմնավորված և պատճառաբանված չեն:

Այսպիսով, Վերաքննիչ դատարանը, վերը նշված հանգամանքները և դրանց վերաբերյալ արված մեկնաբանությունները հիմք ընդունելով, եկել է այն եզրահանգման, որ առաջին ատյանի դատարանը չի իրականացրել սույն գործի բազմակողմանի և լրիվ քննություն, չի պահպանել ապացույցների ազատ գնահատման սկզբունքի պահանջները, սույն գործով բոլոր ապացույցները չի հետազոտել պատշաճ իրավական ընթացակարգի շրջանակներում, ապացույցներն անթույլատրելի ճանաչելու համար բավարար հիմքեր չի ունեցել:

Վերաքննիչ դատարանը գտել է, որ առաջին ատյանի դատարանը, Ա.Մարտիրոսյանի վերաբերյալ ձեռք բերված թվով 13 ապացույցներն անթույլատրելի ճանաչելով, թույլ է տվել ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 126-127-րդ հոդվածների խախտում, որը հանգեցրել է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 358-րդ հոդվածի պահանջներին չհամապատասխանող դատական ակտի կայացմանը: Առաջին ատյանի դատարանի իրավական վերլուծությունները և հետևությունները չեն բխում ինչպես գործող օրենսդրության պահանջներից, այնպես էլ գործի օբյեկտիվ տվյալներից: Արդյունքում թույլ է տրվել ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 398-րդ հոդվածով նախատեսված՝ դատավարական իրավունքի էական խախտում, որն էլ հիմք է հանդիսանում դատական ակտը բեկանելու և գործն առաջին ատյանի դատարան` նոր քննության ուղարկելու համար:

Վերաքննիչ դատարանը գտել է, որ գործի նոր դատական քննությամբ անհրաժեշտ է վերը շարադրված հարցերի շուրջ կատարել բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ քննություն, ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 127-րդ հոդվածի պահանջներից ելնելով՝ պատշաճ գնահատման ենթարկել գործում եղած ապացույցները և հանգել համապատասխան հետևությունների:

Նոր դատաքննությամբ անհրաժեշտ է վերստին հարցաքննել գործով տուժողին, նրա օրինական ներկայացուցչին, վկաներին, և արդյունքում ձեռք բերված տեղեկությունները վերլուծության և գնահատման ենթարկել գործով ձեռք բերված մյուս փաստական տվյալների համակցությամբ:

Նոր դատաքննությամբ անհրաժեշտ է վերստին հարցաքննել նաև ամբաստանյալին, գործում առկա մյուս ապացույցների համադրությամբ վերլուծության և գնահատման ենթարկել վերջինիս գործի քննության ընթացքում տված ցուցմունքների արժանահավատությունը:

Նույնաբովանդակ հիմնավորումներ են ներկայացվել նաև Ս. Սահակյանի վերաբերյալ գործով արդարացման դատավճռի բեկանման վերաբերյալ այլ կազմով՝ Վերաքննիչ դատարանի որոշման մեջ:

Վերաքննիչ դատարանը գտել է, որ առաջին ատյանի դատարանը Ս.Սահակյանի վերաբերյալ ձեռք բերված ապացույցներն անթույլատրելի ճանաչելով, թույլ է տվել ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 126-127-րդ հոդվածների խախտում, որը հանգեցրել է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 358-րդ հոդվածի պահանջներին չհամապատասխանող դատական ակտի կայացմանը:

Առաջին ատյանի դատարանի իրավական վերլուծությունները և հետևությունները չեն բխում ինչպես գործող օրենսդրության պահանջներից, այնպես էլ գործի օբյեկտիվ տվյալներից:Արդյունքում թույլ է տրվել ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 398-րդ հոդվածով նախատեսված՝ դատավարական իրավունքի էական խախտում, որն էլ հիմք է հանդիսանում վիճարկվող դատական ակտը բեկանելու և գործն նույն դատարան`այլ կազմով նոր քննության ուղարկելու համար:

Վերաքննիչ դատարանը գտել է, որ գործի նոր դատական քննությամբ անհրաժեշտ է վերը շարադրված հարցերի շուրջ կատարել բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ քննություն, ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 127-րդ հոդվածի պահանջներից ելնելով՝ պատշաճ վերլուծության և գնահատման ենթարկել գործում եղած ապացույցները և հանգել համապատասխան հետևությունների:

Նոր դատաքննությամբ անհրաժեշտ է վերստին հարցաքննել գործով տուժողին, նրա օրինական ներկայացուցչին, վկաներին, և արդյունքում ձեռք բերված տեղեկությունները վերլուծության և գնահատման ենթարկել գործով ձեռք բերված մյուս փաստական տվյալների համակցությամբ:

Նոր դատաքննությամբ անհրաժեշտ է հնարավորության դեպքում վերստին հարցաքննել նաև ամբաստանյալին, գործում առկա մյուս ապացույցների համադրությամբ վերլուծության և գնահատման ենթարկել վերջինիս գործի քննության ընթացքում տված ցուցմունքների արժանահավատությունը:

Աղբյուր` Փաստինֆո