Փաստ ինֆո

Արդարադատության ոլորտում բարեփոխումների ընթացիկ ջանքերն ու արագությունը հնարավորություն կընձեռնեն մինչև 2020-21թթ. աստիճանաբար համապատասխանել արդարդատության ոլորտի լավագույն չափանիշներին: Այս մասին «25 տարիների ընթացքում Հայաստանում արդարադատության ոլորտում իրականացված բարեփոխումներ. հետադարձ հայացք» թեմայով համաժողովում իր բացման խոսքում համոզմունք հայտնեց ՀՀ արդրադատության նախարար Արփինե Հովհաննիսյանը: 

Նախարարն ընդգծեց՝ շատերին է հայտնի, որ խորհրդային տարիներին բացարձակ կախյալ և ձայնազուրկ դատական համակարգ կար՝ խիստ ֆորմալ ընտրված դատավորներով, որոնք առաջնորդվում էին կուսակցական նոմենկլատուրայի ցուցումներով: Համակարգի խնդիրը, մեծ հաշվով, անձից պետության պաշտպանությունն էր: Խորհրդային Միության փլուզմամբ արդարադատության համակարգի նկատմամբ հասարակության պատկերացումներն ու ընդհանրապես հասարակության աշխարհայացքը չանհետացավ: «Մենք այս արժեհամակարգը փոխելու ուղղությամբ մինչ օրս էլ աշխատում ենք: Հիրավի, դժվարին ու երկար ճանապարհ ենք անցել մինչև այսօրը, բայց պետք է գոհունակությամբ նշեմ, որ շատ բան արված է համակարգում և միևնույն ժամանակ շատ ու շատ անելիքներ դեռ ունենք առջևում»,- ասաց նախարարը:

Հայաստանը երկար ճանապարհ է անցել 25 տարիների ընթացքում արդարադատության ոլորտում արդարադատության մատչելիությունը, օրենքի գերակայությունը և մարդու իրավունքների ճանաչումն ապահովելու համար: Նախարարն ընդգծեց, որ այս գործընթացը դեռ ունի մարտահրավերներ և բացթողումներ: «Դրանց որոշ մասն իրենց լուծումները կգտնեն նախքան բարեփոխումների ընթացիկ փուլի ավարտը՝ 2016թ-ի վերջին: Մյուսներին կանդրադառնանք բարեփոխումների նոր փուլում»,- ասաց Արփինե Հովհաննիսյանը:

Նախարարը նշեց, որ Հայաստանն այսօր ունի ժամանակակից արդարադատության ոլորտի բոլոր առանցքային կառույցները, իրավական և կարգապահական շրջանակները կայացած են, մարդկային ռեսուրսները առկա են և իրավազոր, անհրաժեշտ ենթակառուցվածքները ներդրվում են կամ պլանավորվում են ավարտին հասցնել հաջորդ փուլում, իսկ ոլորտի ժամանակակից կառավարման համակարգերն էլ մշակվում են:

Այսպես, հետադարձ հայացք ձգելով անցած ուղուն, Ա.Հովհաննիսյանն արձանագրեց, որ 1998 թվականին ընդունված «Դատական համակարգի մասին» օրենքով (այժմ չի գործում) հիմնվեց եռաստիճան դատական համակարգ՝ այդպիսով մերժվեց նախկին խորհրդային երկաստիճան համակարգը, որը բաղկացած էր ժողովրդական դատարաններից (առաջին ատյանի դատարաններ) և Գերագույն դատարանից:

Հիմնվեցին առաջին ատյանի, երկու վերաքննիչ և Վճռաբեկ դատարանները, իսկ 2001-ին Տնտեսական դատարանը: Այդպիսով 2002 թվականին Հայաստանի նոր դատական համակարգը լիովին հիմնված էր և գործում էր:

Դատական, իրավակիրառ և փաստաբանական համակարգերի կայացման և անհրաժեշտ իրավական երաշխիքների ստեղծման տեսանկյունից վճռորոշ էր մի շարք կարևորագույն փաստաթղթերի ընդունումը, ինչպիսիք էին՝ Դատական օրենսգիրքը, Դատախազության մասին, Փաստաբանության մասին ՀՀ օրենքները:

Արդարադատության անկախության և հաշվետվողականության ամրապնդման, ինչպես նաև դատական ակտերի կատարման բարելավման գործընթացներն ուղեկցվեցին մի շարք գործողություններով. Արդարադատության խորհրդի գործառնական սկզբունքների վերանայում՝ապահովելով դատավորների նշանակումների, ընտրության և առաջխաղացման ընթացակարգերի և դատավորների դեմ կիրառվող կարգապահական գործողությունների թափանցիկությունը, Օրենսդրության վերանայում՝ պարտավորեցնելով Արդարադատության խորհրդին հրապարակել իր որոշումները www.court.am պաշտոնական կայքում, Դատավորների վարքագծի համապատասխանեցում ԵՄ չափանիշներին՝ ապահովելով դատական էթիկայի կանոնների ամբողջական պահպանում և այլն:

Քրեակատարողական հաստատությունների կանոնակարգերի բարելավման նպատակով Ազգային ժողովի կողմից 2009 թվականի նոյեմբերի 17-ին ընդունվեց Քրեակատարողական ծառայության մասին օրենքի փոփոխությունների և լրացումների մասին օրենքը և հատուկ ապառազմականացված քաղաքացիական ծառայության հաստատություն հիմնվեց:

Կոռուպցիոն ռիսկերի նվազեցման և գործողությունների թափանցիկության ապահովման նպատակով տեղեկատվական տեխնոլոգիաների գործիքներ ներդրվեցին գրեթե բոլոր դատարաններում և որոշ պետական մարմիններում, ինչպիսին, օրինակ, Դատական համակարգի մատչելիության անհրաժեշտ ժամանակակից մեխանիզմներն են, դատարաններում գործերի պատահական ընտրության և բաշխման էլեկտրոնային համակարգի կիրառումը և այլն:

Լուսանկարը՝ Ֆոտոլուրի

Աղբյուր` Փաստինֆո