Փաստ ինֆո

24 տարի առաջ՝ 1992թ.-ի ապրիլի 10-ին, Ղարաբաղի Մարաղա գյուղը վերածվեց ավերակների, որի մոխիրների վրա ադրբեջանական բանակը թողեց տանջամահ արված բնակիչների բզկտված մարմինները:

Ինչպես նշում է «Այլատյացության կանխարգելման նախաձեռնություն» ՀԿ-ն, այն օրերի ժամանակագրությունը սարսափեցնող է. այն, ինչի ականատեսն եղան գյուղն ազատագրած հայ մարտիկներն ու բազմաթիվ դիտորդները, դժվար է պատկերացնել

ոչ կանանց, ոչ երեխաներին, ոչ ծերունիներին չխնայած «մարդասիրական ադրբեջանական բանակի» ատելության և դաժանության ողջ խորությունը:

Մարմիններն այլանդակված էին, գլխատված և մասնատված: Իսկ նրանց, ում «խնայել» էին, գերի էին վերցվել. մեծահասակներն անմարդկային կտտանքների էին ենթարկվել, իսկ երեխաներին փորձում էին «յուրացնել»՝ հանձնելով ադրբեջանական մանկատներ:

Տարիներ պահանջվեց, որպեսզի նրանց կարողանան վերադարձնել հարազատ տուն՝ Ղարաբաղ:

Այս կարգի դրվագներն Ադրբեջանի պատմության մեջ եզակի չեն, դրանք որոշակի օրինաչափություն են այդ երկրի բնութագրում:  

Մարաղայի ողբերգությանը նախորդել էր ավերված և այրված Խրամորթ գյուղի բնակիչների ողբերգությունը: Այս գյուղի փախչել չհասցրած վեց տարեցներ դաժանորեն սպանվել էին:

Այս ցուցակին կարելի է ավելացնել Հայաստանի և ԼՂՀ-ի այն քաղաքացիների ողբերգական ճակատագրերը, ովքեր 1994թ.-ին կնքված այսպես կոչված «հրադադարի» ընթացքում հայտնվելով Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքում, ենթարկվել են մահվան հանգեցնող կտտանքների (Մանվել Սարիբեկյան, Կարեն Պետրոսյան):

Արժե առանձնակի հիշատակել Հունգարիայում քնած ժամանակ Գուրգեն Մարգարյանին կացնահարած ադրբեջանցի Ռամիլ Սաֆարովի «հերոսություն»-ը:  

Ըստ ՀԿ-ի՝ Ադրբեջանում ծավալված տոտալ կատաղի հայատյացությունը և սերունդների դաստիարակության համակարգն այսօր իր պտուղներն է տալիս:

Խրամորթի և Մարաղայի ճակատագրերին արժանացավ նաև ղարաբաղյան երրորդ գյուղը՝ Թալիշը, որում 2016թ.-ի ապրիլի 2-4-ի զինված հակամարտության ժամանակ, ինչպեսև 24 տարի առաջ, գյուղը լքել չհասցրած ընտանիքը վայրագորեն սպանվեց:

Ադրբեջանցի բանակն անմարդկային վերաբերմունք դրսևորեց նաև ԼՂՀ Պաշտպանության բանակի զոհված զինվորների նկատմամբ՝ գլխատելով, կտրելով ականջներ, վերջույթներ:

Վերընշված բոլոր օրինակները վկայում են ոչ միայն անմարդկային պահվածքի դրսևորման և մարդու արժանապատիվ մահվան հումանիտար իրավունքի խախտման, այլև դա Ադրբեջան պետության քաղաքականության արդյունքն է: Եվ այդ ամենն արվում է նրա իմացությամբ, թույլտվությամբ և օրհնությամբ: Հակառակ դեպքում՝ բոլոր այս տարիների ընթացքում դրվագներից գոնե մեկով քրեական գործ կհարուցվեր, որին կհաջորդեր Քրեական օրենսգրքի  համապատասխան հոդվածով նախատեսված պատիժը:

Այսօր արդեն գոյություն չունեցող փոքր լեռնային գյուղի ողբերգության 24-րդ տարելիցն է: Գրեթե քառորդ դար անց այդ գյուղի պատմությունը կրկնվում է մեր աչքի առջև՝ քաղաքակիրթ աշխարհի լռելյալ թողտվության և անտարբերության պայմաններում:

«Այլատյացության կանխարգելման նախաձեռնություն» ՀԿ-ն ընդգծում է, որ Մարաղան կկրկնվի, եթե մենք ինքներս չկարողանանք մեզ պաշտպանել: