Կենսաբանական գիտությունների դոկտորը՝ ալյուրի՝ ֆոլաթթվով հարստացման մասին բաց նամակ է հղել

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

11/24/2024 14:31 Լվովյան փողոցում BMW-ի դուռը փակվել է, մեկ տարեկան երեխան մնացել է ներսում 11/24/2024 14:26 Մենք բավարար գտելիք ունե՞նք ուժեղ ՀՀ ունենալու համար․ Աննա Հակոբյան 11/24/2024 14:18 Արագածոտնի մարզում բախվել են Ֆրանսիայի դեսպանատան Volkswagen Tiguan-ը, Lexus-ն ու բեռնատար ГАЗель-ը. կա վիրավոր 11/24/2024 14:13 ՊՆ-ն զգուշացնում է 11/24/2024 14:10 Նախնական վարկածով՝ ոստիկանության պաշտոնյան հանկարծամահ է եղել 11/24/2024 12:00 Ռումինիայում նախագահական ընտրություններ են 11/24/2024 11:43 Վթարի պատճառով Սյունիքի մի շարք բաժանորդներ 24 ժամ ջուր չեն ունենա 11/24/2024 11:19 Արտակարգ դեպք Երեւանում. իր աշխատասենյակում հայտնաբերվել է ՀՀ ՆԳՆ ոստիկանության ՊՊԳՎ Նոր Նորքի պահպանության բաժնի ռազմականացված ջոկատի պետի մարմինը 11/24/2024 11:16 Այսօր էլ Իջեւանում շրջեցինք հեծանիվով՝ 30 կմ. Փաշինյան 11/24/2024 10:43 Հորդանանում Իսրայելի դեսպանատան մոտ կրակոցներ արձակած տղամարդը սպանվել է 11/24/2024 10:12 Հայաստանի տարածքում կա փակ ավտոճանապարհ 11/24/2024 10:05 Մարգարայում այրվել է մոտ 500 հակ անասնակեր 11/23/2024 21:56 Երևանում բախվել են թիվ 36 երթուղու ավտոբուսն ու «Volvo» բեռնատարը 11/23/2024 21:42 Վթարային ջրանջատում Սյունիքի մարզում նոյեմբերի 25/26-ին 11/23/2024 21:33 Մայր Աթոռում կատարվեց սարկավագների ընծայման կարգը 11/23/2024 21:31 Բազմազավակ չինուհին որոշել է չինական բոլոր 12 կենդանակերպի նշանների երեխաներ ունենալ 11/23/2024 21:27 Տարածաշրջանը կարող է պայթել, Ադրբեջանը սպասում հարմար պահի․ Հայկ Նահապետյան (տեսանյութ) 11/23/2024 21:05 Միֆ է, օրգանիզմը չի կարող չընդունել իմպլանտատը, հավանականությունը 1 տոկոս է. բժիշկ-իմպլանտոլոգ 11/23/2024 21:01 Պարեկները մի իսկական «երկրաշարժ» են արել օրինախախտ վարորդների նկատմամբ. հայտնաբերել ու «պլաշչադկա» են տեղափոխել քաղաքը դիվադադար անողների ավտոմեքենաները 11/23/2024 20:54 Ադրբեջանի դատախազությունը Ռուբեն Վարդանյանի միջազգային փաստաբանին թույլ չի տվել այցելել Բաքու 11/23/2024 20:45 ԱԺ պատվիրակությունը Անդրանիկ Քոչարյանի ղեկավարությամբ մասնակցում է ՆԱՏՕ-ի ԽՎ աշնանային նստաշրջանին 11/23/2024 20:38 Երբ աշխարհում գործածվեց Արևմտյան Հայաստան տերմինը, մարդկությանը հայտնի չէին կովկասյան թաթարները. Շարմազանով 11/23/2024 20:18 ՌԴ ԱԻՆ-ը զգուշացնում է տորնադոների վտանգի մասին 11/23/2024 19:37 Ըստ էության, հրահանգ տրվեց ՍԴ-ին և ԱԺ-ին 11/23/2024 19:26 Վթարային ջրանջատում Երևանում և Կոտայքի մարզում նոյեմբերի 25/26-ին 11/23/2024 19:22 Դիետոլոգը՝ սննդակարգից ածխաջրերը բացառելու վտանգների մասին 11/23/2024 18:58 Կանադայի շրջակա միջավայրի նախարար Հ. Սթիվեն Գիլբոն կոչ է արել ազատ արձակել կալանավորված հայ բանտարկյալներին, որոնք ապօրինաբար պահվում են Ադրբեջանում 11/23/2024 18:44 «Որոշ շրջանակները» հիմա էլ լուռ-լուռ են. Վրթանեսյան 11/23/2024 18:35 Գլխավոր դատախազի կորտեժը կայանված էր ոչ թույլատրելի վայրում, մինչ նա գեղեցկության սրահում էր 11/23/2024 18:06 Կանանց իրավունքների խթանումը ոչ թե արտոնություններ տրամադրելու, այլ հավասար հնարավորություններ երաշխավորելու մասին է. Անահիտ Մանասյան 11/23/2024 17:37 Իսրայելական ավիահարվածի հետեւանքով Բեյրութում զոհերի թիվը հասել է 16-ի 11/23/2024 17:19 Վիզաների ազատականացման երկխոսության մեկնարկը նոր շունչ կհաղորդի Հայաստան-ԵՄ համագործակցության օրակարգին․ ՆԳ նախարար 11/23/2024 17:03 Հորդառատ անձրեւները Թուրքիայում հանգեցրել են օդային հաղորդակցության խաթարումների. խոշոր քաղաքներում թռիչքները չեն ընդունել 11/23/2024 16:35 Հասանովը խորհրդակցություն է հրավիրել ադրբեջանա-հայկական սահմանին տիրող վիճակի վերաբերյալ 11/23/2024 16:20 ՏԿԵ նախարար Դավիթ Խուդաթյանը հետևել է Նոր Հաճնի կամրջի շինաշխատանքներին 11/23/2024 16:16 Հանցագործություն կատարած մարդկանց հոգեբանությունում կա մեկ կարևոր առանձնահատկություն. Սիմոնյան 11/23/2024 16:08 Դովեղի դպրոցի շինարարության վրա այժմ ընդամենը 5 արաբ բանվոր է աշխատում. Ոսկան Սարգսյան 11/23/2024 16:03 Համացանցում են հայտնվել Բերձորում տեղի ունեցած երկրաշարժի կադրերը 11/23/2024 15:56 Ոչ մի արցախցի ամաչելու իրավունք չունի, արցախցիներն արել են ամեն հնարավորը. Ցանկացածին դա կարող եմ ասել ու ապացուցել. Մովսես Հակոբյան 11/23/2024 15:52 ՌԴ-ում ադրբեջանցին դանակահարել է ռուս հոկեյիստին՝ դիտողություն անելու պատճառով. մարզիկի մոտ ստամոքսի պատռվածք է ախտորոշվել 11/23/2024 15:49 Շրջանների զգալի մասում սպասվում են տեղումներ, լեռնային և նախալեռնային շրջաններում ձյան տեսքով 11/23/2024 15:28 Գալակտիկաների բախման ձայնային ալիքը հասել է Երկիր մոլորակ 11/23/2024 15:25 Իրանն ու Սաուդյան Արաբիան ձգտում են տարածաշրջանում խաղաղության հաստատման. Իրանի ԱԳՆ 11/23/2024 15:23 Արևմտյան Հայաստանը պատմական փաստ է՝ անկախ նրանից դա որևէ մեկի դուր է գալիս, թե ոչ. Արևմտյան Ադրբեջանի հետ համեմատելը տգիտության արդյունք է. ադրբեջանագետ 11/23/2024 14:41 Փաշինյանը խոստովանեց, որ իրականացրել է սահմանադրական հեղաշրջում. Ղազարյան 11/23/2024 14:23 Արցախը սպանել է, բանակը սպանել է, խորհրդանիշները սպանել է, պատմությունը սպանում է, հիմա խոսում է իր ''պարտքի" մասին, որովհետեւ պետականությունը կարող է կործանվել. քաղաքագետ 11/23/2024 14:19 Արագածոտնի մարզում «ԳԱԶ 31»-ը գլխիվայր հայտնվել է երթևեկելի գոտուց դուրս. կան վիրավորներ 11/23/2024 14:05 Անգելա Մերկելն անդրադարձել է ռուս-ուկրաինական հակամարտության դադարեցման հնարավորությանը 11/23/2024 13:48 Դուք ամենավերջին ձևով օգտագործվելու եք, ծառայեցվելու ու դեն եք շպրտվելու Բագրատ Սրբազանը՝ ՔՊ-ականներին 11/23/2024 13:24 Ստամբուլում ադրբեջանցի դիվանագետի մոտ 70 կգ ոսկի է հայտնաբերվել

11/23/2024 15:56 Ոչ մի արցախցի ամաչելու իրավունք չունի, արցախցիներն արել են ամեն հնարավորը. Ցանկացածին դա կարող եմ ասել ու ապացուցել. Մովսես Հակոբյան 11/22/2024 17:59 «Ֆազ»-ը սպանվել է գլխի շրջանում ստացած հրազենային վնասվածքներից. Մեղադրյալներն են՝ «Չաղ Ռուստամը» և Աշոտ Կուրեղյանը. Հայտնի է ով կքննի 11/22/2024 18:36 Դժբախտ պատահարի հետևանքով մաhաgել է Հայաստանի կարատեի առաջնությունների բազմակի չեմպիոն Մկրտիչ Ղազարյանը 11/22/2024 15:19 Հաջիևն ասել է՝ ինչ պայմանով հայերը կարող են վերադառնալ Արցախ 11/23/2024 21:01 Պարեկները մի իսկական «երկրաշարժ» են արել օրինախախտ վարորդների նկատմամբ. հայտնաբերել ու «պլաշչադկա» են տեղափոխել քաղաքը դիվադադար անողների ավտոմեքենաները 11/23/2024 13:16 Ոչ Նիկոլ Փաշինյանի դիմումը, ոչ որևէ այլ հանգամանք ինձ չի կարող կաշկանդել. Աղազարյան 11/23/2024 18:35 Գլխավոր դատախազի կորտեժը կայանված էր ոչ թույլատրելի վայրում, մինչ նա գեղեցկության սրահում էր 11/23/2024 16:03 Համացանցում են հայտնվել Բերձորում տեղի ունեցած երկրաշարժի կադրերը 11/22/2024 15:04 Քաղաքապետարանի աշխատակիցները բռնի ուժով իջեցրին ավտոբուսից. TelCell-ի ապարատը կտրոն չի տալիս, ես էլ 100 դրամանոց չունեի.Ահազանգ բնակչից 11/22/2024 23:07 Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում. բախվել են «Toyota»-ն ու «Mercedes GLE»-ն, վերջինս կոտրել է խաչմերուկը կարգավորող լուսակիրը ու հայտնվել հետիոտնի անցման վայրում. կան վիրավորներ 11/22/2024 20:19 Մեծ տոկոսը կտրելու եմ կացնային ձեւով. Փաշինյան 11/23/2024 08:03 Ովքեր եւ ինչ ձեւաչափով կընտրեն Հակակոռուպցիոն կոմիտեի նախագահ. թեկնածությունն է առաջադրելու նաեւ Էդգար Ղազարյանը. «Ժողովուրդ» 11/23/2024 19:26 Վթարային ջրանջատում Երևանում և Կոտայքի մարզում նոյեմբերի 25/26-ին 11/23/2024 08:13 Փոխքաղաքապետը նախկիններից մեքենա է նվեր ստացե՞լ. Քոչարյանի խարդավանքների հետքերով . «Ժողովուրդ» 11/22/2024 16:37 Բեռնատարն ընկել է Որոտան գետը ․ կա զոհ 11/23/2024 19:37 Ըստ էության, հրահանգ տրվեց ՍԴ-ին և ԱԺ-ին 11/23/2024 21:27 Տարածաշրջանը կարող է պայթել, Ադրբեջանը սպասում հարմար պահի․ Հայկ Նահապետյան (տեսանյութ) 11/23/2024 16:16 Հանցագործություն կատարած մարդկանց հոգեբանությունում կա մեկ կարևոր առանձնահատկություն. Սիմոնյան 11/24/2024 11:19 Արտակարգ դեպք Երեւանում. իր աշխատասենյակում հայտնաբերվել է ՀՀ ՆԳՆ ոստիկանության ՊՊԳՎ Նոր Նորքի պահպանության բաժնի ռազմականացված ջոկատի պետի մարմինը 11/23/2024 08:17 ՔՊ-ական քաղաքապետի ընտանեկան բիզնեսում խախտումներ են բացահայտել․ «Հրապարակ»

Կենսաբանական գիտությունների դոկտորը՝ ալյուրի՝ ֆոլաթթվով հարստացման մասին բաց նամակ է հղել 03/21/2016 12:47 | Առողջություն

Բաց նամակ

ՀՀ Առողջապահության նախարար պրն. Ա.Մուրադյանին և

ՀՀ այլ պատկան մարմիններին

2014թ. նոյեմբերին Հայաստանի Առողջապահության նախարարությունը քննարկման ներկայացրեց ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հետ համատեղ մշակված «Ցորենի ալյուրի հարստացման վերաբերյալ» օրենքի նախագիծը, որով նախատեսվում է մեր հանրապետությունում օգտագործվող ցորենի ալյուրի մեջ ֆոլաթթվի և երկաթի պարտադիր ավելացում:

Հանրապետության բնակչության կողմից այդ հարցին բացասական վերաբերմունքը դրդեց մեզ ծանոթանալու գիտական գրականությանը և հարցը քննարկել Կենսաքիմիկոսների հայկական ասոցիացիայում: 27. 05. 2015-ին մենք արտահայտեցինք այդ օրենքի դեմ մեր հստակ ձևավորված կարծիքը:

Դրանից հետո հանդիպեցինք Հայաստանի Առողջապահության նախարար պրն. Ա. Մուրադյանի հետ: Տեղի ունեցավ երկկողմ կարծիքների փոխանակում: Ըստ նախարարի, բարձրակարգ գիտական կենտրոնների հետազոտությունների հիման վրա Հայաստանի ամերիկյան համալսարանում պատրաստվել է ակնարկ, որը լիովին հաստատում է Հայաստանում ֆոլաթթվով և երկաթով ալյուրի հարստացման անհրաժեշտությունը:

Այդ ակնարկի էլեկտրոնային տարբերակը մեր խնդրանքով տրամադրվեց մեզ (շնորհակալություն նախարարի մամլո քարտուղար տկն. Անահիտ Հայթայանին):

Սակայն, ինչպես ակնարկում բերված նյութերը, այնպես էլ դրանցից բխող հեղինակի (Անի Մովսիսյան) եզրահանգումները հաստատեցին մեր ունեցած այն կարծիքը, որ Հայաստանում ալյուրի հարստացումն անթույլատրելի է:

Ստորև ներկայացնում ենք վերը նշված ակնարկի հիման վրա խնդրո առարկայի վերաբերյալ մեր կարծիքը:

Կարծիք

«FORTIFICATION OF WHEAT FLOUR WITH FOLIC ACID AND IRON. BENEFITS AND RISKS» «ՖՈԼԱԹԹՎՈՎ և ԵՐԿԱԹՈՎ ՑՈՐԵՆԻ ԱԼՅՈՒՐԻ ՀԱՐՍՏԱՑՈՒՄ՝ ՕԳՈՒՏՆԵՐԸ և ՌԻՍԿԵՐԸ» Անի Մովսիսյանի (Հայաստանի ամերիկյան համալսարան) գիտական գրականության տվյալներն ամփոփող հոդվածի վերաբերյալ:

Հեղինակավոր գիտական կենտրոնների 87 հետազոտությունների արդյունքների և Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության երաշխավորությունների հիման վրա հեղինակը գալիս է հետևյալ եզրահանգմանը՝

Ալյուրի հարստացման ծրագրերը պետք է խստորեն հսկվեն, համապատասխանեն հնարավոր կողմնակի ազդեցություններին վերաբերող նոր գիտական տվյալներին և իրականացվեն հաշվի առնելով հետևյալ ելակետային գործոնները.

• բնակչության սնուցիչների կարիքները և անբավարարությունը

• հարստացված ալյուրի սպառման նկարագիրը

• ալյուրի վրա հարստացուցիչների զգայական և ֆիզիկական ազդեցությունը

• հարստացուցիչների կենսամատչելիությունը և յուրացումը

• բնակչության կողմից օգտագործվող այլ սննդամթերքի հարստացումը

• բնակչության և առանձին ենթախմբերի կողմից վիտամինահանքային հավելումների օգտագործումը

• ծախսերը և օգուտները

Վերը նշված գործոնները և հոդվածում բերված գիտական տվյալները վկայում են, որ անթույլ¬ատրելի է Հայաստանում օգտագործվող ալյուրի 80%-ի հարստացումը, այն դեպքում, երբ մնացած 20%-ը արտադրվում է գյուղական ձեռնարկություն¬ներում և գործնականում անհասանելի է քաղաքի բնակչությանը: Ստորև թվարկում ենք հոդվածից վերցված մեր կարծիքը հիմնավորող մի քանի դրույթներ:

Ինչու՞ չի կարելի ալյուրը հարստացնել ֆոլաթթվով

1. Ֆոլատ անբավարարությունը տարածված է ֆոլատների ցածր պարունակություն ունեցող թեփազերծված հացազգիներ շատ օգտագործող և ֆոլատների բարձր պարունակությամբ օժտված կանաչեղեն, լոբազգիներ, մրգեր, խմորասնկեր և լյարդ քիչ օգտագործող բնակչության մոտ: Մենք բոլոր հիմքերն ունենք համարելու Հայաստանի բնակչությունը շատ կանաչեղեն օգտագործող, և միայն դրանից ելնելով, հերքել բնության մեջ գոյություն չունեցող սինթետիկ ֆոլաթթվով հարստացված ալյուրի օգտագործումը մեր երկրում: Սինթետիկ ֆոլաթթուն օրգանիզմի համար օգտագործելի է դառնում միայն լյարդում որոշակի ֆերմենտի օգնությամբ բնական տեսակի ֆոլատի փոխարկվելուց հետո։ Ժամանակակից գիտական արդյունքները վկայում են, որ մարդկանց այդ ֆորմենտի գործունեությունը շատ թույլ է, որի պատճառով չձևափոխված ֆոլաթթուն հայտնվում է արյան շրջանառության համակարգում և կուտակվում է՝ հանգեցնելով բազմաթիվ բացասական հետևանքների։

2. Հղի և կերակրող կանաց համար ֆոլատ համարժեքի նորման կազմում է օրական 600 և 500 մկգ համապատասխանորեն: Մնացած բնակչության համար այն կազմում է 400 մկգ: 60-ից բարձր տարիքի մարդկանց մոտ 200 մկգ-ից ավել օգտագործումը աղիների քաղցկեղի և ադենոմայի առաջացման վտանգ է ներկայացնում: Հարց է առաջանում՝ Բնակչության ո՞ր տոկոսն են կազմում հղի կանայք, և ինչպե՞ս կարելի է կարգավորել այդ տարբերությունները ալյուրի համընդհանուր հարստացման դեպքում, եթե հայերը հայտնի են հացի շատ օգտագործմամբ, այլ կերպ ասած, հացակեր ժողովուրդ են: Ընդ որում, հացը հենց սոցիալապես անապահով տարեցների սննդի հիմնական միջոցն է: Հարկ է նշել նաև, որ որոշ երկրներում ֆոլատ համարժեքի օրական հանձնարարելի չափաքանակը զգալի ցածր է, օրինակ, Անգլիայում 200 մկգ է։

3. Հարստացման գործընթացում օգտագործվող ֆոլաթթվի (պտերիլմոնոգլուտամի-նաթթու) ֆիզիոլոգիական չափաբաժնի 86% չի կենսաձևափոխվում և մնում է լյարդի դռներակում: Հետևաբար, ֆոլաթթվով ալյուրի հարստացումը բերում է օրգանիզմում դրա կուտակմանը: Այդ կուտակումը հղի է ամենատարբեր վտանգավոր հետևանքներով: Մինչդեռ սննդում պարունակվող բնական ֆոլատը (5-մեթիլտետ¬րահիդ¬րոֆոլաթթու) լիովին յուրացվում է օրգանիզմի կողմից: Ուստի հարստացման ծրագրերում անհրաժեշտ է գոնե օգտագործել ֆոլատի բնական ձևերը՝ պարզապես ալյուրին ավելացնել ցորենի թեփ, ոչ թե ֆոլաթթու:

4. Հայտնաբերվել է, որ ֆոլաթթվով չհարստացված սննդով սնվող բնակչության խմբում ինսուլտի առաջացման հավանականությունը 0,88 է, մասնակի հարստացված խմբում՝ 0,91, իսկ լրիվ հարստացված խմբում՝ 0,94 է (р<0,05): Մեկնաբանություններն ավելորդ են:

5. Նախքան ալյուրը հարստացնելը, անհրաժեշտ է անցկացնել բնակչության տարբեր շերտերի և տարիքի արյան մեջ ֆոլատի, վիտամին В12-ի, երկաթի, ցինկի, պղնձի պարունակության անալիզ, և միայն դրա արդյունքների հիման վրա ալյուրի հարստացման վերաբերյալ որոշում ընդունել:

6. Ասվում է, որ 5 տարվա հետազոտության ընթացքում ֆոլաթթվի օգտագործումը «էականորեն» չի փոխել քաղցկեղի տարբեր ձևերով հիվանդանալու հաճախականու-թյունը: Բավարա՞ր է արդյոք հետազոտման 5 տարի ժամկետը:

Ալյուրը երկաթով հարստացնելու վերաբերյալ

Հոդվածում բերված է՝ «Սակավարյունությունը դիտարկվում է որպես հանրային առողջա-պա¬հության պրոբլեմ, եթե դրա տարածվածությունը պոպուլյացիայում >5%-ից: Ընդ որում, երկաթի անբավարարությանը բաժին է ընկնում սակավարյունության բոլոր դեպքերի միայն 50%-ը»: Հղված աղբյուրը ներկայացնում է սակավարյունության որպես հանրային առողջապահության խնդրի նշանակալիությունը՝ ողջ բնակչության շրջանում սակավարյունության տարածվածության հիման վրա։ Նշված է, որ արդյունաբերական երկրների մեծ մասում սակավարյունության տարածվածությունը հղի կանանց շրջանում կազմում է շուրջ 20%: Այնինչ, Հայաստանում վերջին 10 տարիների ընթացքում ցուցանիշը տատանվել է 10,7%-13,6% միջև, և 2014թ-ին հղիների 12,1%-ի մոտ է սակավարյունություն գրանցվել, ինչը մեղմ խնդիր է անգամ սակավարյունության մեծագույն ռիսկի ենթակա հղիների համար։ Ի դեպ, ԱՀԿ 2006թ-ի հանձնարարականների համաձայն, սննդի պարտադիր հարստացումը հարմար է հանրային առողջապահության լուրջ կարիքի կամ ռիսկի դեպքերում։ Արդյո՞ք սակավարյունության տարածվածությունը հանրային առողջապահության լուրջ խնդիր է Հայաստանում, եթե անգամ հղիների շրջանում այն միջին մեղմության խնդիր է։

1. Անհրաժեշտ է երկաթի անբավարարության վտանգ ունեցող խմբերում նախօրոք գնահատել երկաթի օգտագործումը, սննդակարգում դրա կենսամատչելիությունը, համեմատել այս երկու մեծությունները և եզրակացության գալ սննդակարգում դրա անբավարա¬րու¬թյան մասին: Դրա հիման վրա է որոշվում թիրախային խմբում ալյուրի օգտագործման օրական միջին չափաբաժնում երկաթի ավելացումը: Եթե երկրում չկան նման մեթոդներ, ալյուրը երկաթով կարելի է հարստացնել միայն, եթե կանանց և երեխաների մոտ հենց երկաթի անբավարարությունով պայմանավորված սակավարյունությունը բարձր է 5%-ից: Ալյուրի հարստացման ծրագիրը պետք է նպատակաուղղված լինի թիրախային խմբերում երկաթի անբավարարության նվազեց-մանը 10%-ից պակաս, և երկաթի անբավարարությամբ սակավարյունության՝ 5%-ից պակաս: Նշենք, որ հղված աղբյուրում հստակ սահմանված է, որ երկաթի անբավարարություն և հեմոգլոբինի ցածր արժեք ունեցող անձինք են համարվում երկաթի անբավարարությամբ պայմանավորված սակավարյունություն ունեցողներ։ Հայաստանում նույնիսկ հղիների մոտ չի հետազոտվել, թե արդյո՞ք նրանց սակավարյունությունը երկաթի անբավարարության հետևանքով է։ Ավելին. հայերի շրջանում ժառանգական հեմաքրոմատոզի (որի դեպքում կտրուկ ավելանում է երկաթի ներծծումն աղիներում) տարածվածության որևէ հետազոտություն նույնպես երբևէ չի արվել։

2. Երկաթի անբավարարությամբ երեխաների համար անհրաժեշտ է ունենալ նպատակային կանխարգելիչ ծրագիր, քանի որ դրա ավելցուկը վնասակար է երեխաների համար։

3. Երկաթով հարստացված ալյուրի օգտագործման հիմնական վտանգը օրգանիզմում երկաթի ավելցուկի առաջացումն է, որը վնասակար է բոլոր տարիքի մարդկանց համար։

4. Դանիան և Շվեդիան հրաժարվել են ալյուրը երկաթով հարստացնելուց օրգանիզմի վրա երկաթի ազդեցության և բնակչության մոտ դրա կուտակման հնարավոր վտանգից ելնելով:

Նշենք նաև, որ բացի Ա. Մովսիսյանի հոդվածից, ալյուրի հարստացման վնասների և օգուտների վերաբերյալ վերջին մեկ տարում ստեղծվել են գիտական գրականության տվյալներն ամփոփող մի շարք այլ հոդվածներ (տես Գոհար Ջրբաշյանի մեծածավալ հոդվածները, օրինակ՝ http://hetq.am/arm/news/58697/folat-te-folattu-hanrayin-aroxjapahutyan-martahraver-1.html և այլն), որոնք կասկած չեն հարուցում, որ Հայաստանում ցորենի ալյուրի հարստացումը ֆոլաթթվով և երկաթով անթույլատրելի է:

Ի դեպ, Ա. Մովսիսյանի ակնարկի վերաբերյալ մեր կարծիքը ուղարկեցինք Առողջապահության նախարարի մամլո քարտուղար տկն. Ա. Հայթայանին, սակայն ի պատասխան մեր հեռախոսազանգի, նա ասաց, որ իրենք ունեն իրենց կարծիքը:

Գևորգ Գևորգյան

Կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, կենսաքիմիկոսների հայկական ասոցիացիայի նախագահ, Եվրոպական գիտությունների և արվեստների ակադեմիայի անդամ, ՌԴ Բժշկատեխնիկական ակադեմիայի ակադեմիկոս