Ոստիկանի նկատմամբ բռնություն գործադրելու մեղադրանքը՝ հավաքները ճնշելու միջոց. ՔՀԻ և FIDH

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

01/21/2025 11:56 Արարատ Միրզոյանը շնորհավորել է Մարկո Ռուբիոյին ԱՄՆ պետքարտուղարի պաշտոնը ստանձնելու առթիվ 01/21/2025 11:27 Վերադառնալ, մարդուն ասել՝ էն ժամանակ սխալ ենք հաշվել, բեր հիմա 25 անգամ ավել գույքահարկ վճարի, անարդարացի է. Ավետիսյան 01/21/2025 11:23 Բաքվում շարունակվում է Արցախի ռազմական-քաղաքական ղեկավարության դեմ շինծու դատավարությունը 01/21/2025 11:19 ՔՊ-ն չի մասնակցում Երևանու ավագանու արտահերթ նիստին. ներկա էր ավագանու 26 անդամ 01/21/2025 11:01 Անարդարացի է. էն, ով ունի 1 մլն դոլար արժողությամբ մեկ գույք, վճարում է տասնապատիկ ավելի հարկ, քան էն մեկն, ով ունի 1 մլն-ի 10 հատ գույք. Աղազարյան 01/21/2025 10:56 Մեսրոպ Մանուկյանը ներկայացնում է ստվերի չափերը. ասուլիսը՝ ուղիղ 01/21/2025 10:44 Ընդամենը պարզ ասեք՝ ժողովուրդ ջան, ձեր գույքահարկերը ևս մեկ անգամ թանկանալու են, թե չէ սիրուն բառակույտեր եք ասում. Ղազարյան 01/21/2025 10:41 Փաշինյանը մետրոյով է գնացել աշխատանքի ու գովել թանկացում ենթադրող նոր տոմսային համակարգը 01/21/2025 10:38 Երևանում «Գլովո»-ի ռուս առաքիչն ու եգիպտացի տղամարդը միմյանց են ծեծել. եգիպտացին հոսպիտալացվել է, ռուսը՝ ձերբակալվել. shamshyan.com 01/21/2025 10:27 Հաճախ տրվող հարցեր հայտարարագրման վերաբերյալ 01/21/2025 10:21 ԱԺ-ն շարունակում է նիստը. ուղիղ 01/21/2025 10:18 Կան դժվարանցանելի ու փակ ավտոճանապարհներ 01/21/2025 10:15 Ուշադրություն՝ 36 ժամով ջուր չի լինի 01/21/2025 08:34 Արայիկ Հարությունյանը գնալու է Ծանրամարտի ֆեդերացիայի նախագահ․«Հրապարակ» 01/21/2025 08:30 Տավուշում պայքար են ուզում` առաջնորդ չկա․ «Հրապարակ» 01/21/2025 08:27 Իքիբիր եւ քյաբաբ՝ ոստիկանությանը. գնում. «Ժողովուրդ» 01/21/2025 08:25 Հրաժարականի պատճառը նաեւ Արսեն Թորոսյանն է․ «Հրապարակ» 01/21/2025 08:20 ՔՊ-ն որոշել է, չնայած դժգոհություններին, ատելության խոսքի «գուրու» Ալեքսանդր Սիրունյանին ընտրել ԲԴԽ անդամ. «Ժողովուրդ» 01/21/2025 08:16 Նիկոլ Փաշինյանը շարունակում է պատից «հսկել» Հովիկ Աղազարյանին․«Հրապարակ» 01/21/2025 08:10 Ինչո՞ւ է Հայաստանը դուրս մնում Հարավային Կովկասում լոգիստիկ նախագծերից. «Փաստ» 01/21/2025 08:07 Ֆեյք տարածող Չախոյանը հեղինակազրկել է իշխանությանը. նոր վարույթ. «Ժողովուրդ» 01/21/2025 08:03 Կապանում պատրաստվում են ընտրությունների․«Հրապարակ» 01/21/2025 07:58 Ո՞վ կվճարի քաղաքացիների տուգանքները. նոր բում. «Ժողովուրդ» 01/21/2025 07:55 Փոխնախարարի որդին ազատվել է բանակից. Փաշինյանը նոր խստացումներ է անում. «Ժողովուրդ» 01/21/2025 07:50 Տոտալ բոյկոտ. ինչպե՞ս են քաղաքացիներն արձագանքում իշխանության հերթական «գլուխգործոցներին». «Փաստ» 01/20/2025 21:00 Մեկնարկել Է Թրամփի երդմնակալության արարողությունը 01/20/2025 20:52 Բայդենն իր քաղաքական համախոհներին ու ընտանիքի անդամներին նախապես ներում է շնորհել 01/20/2025 20:50 Շերամի փողոցում կեղտաջրերը շարունակում են գարշահոտություն տարածել, մարդաբոյ փոսերն էլ շարունակում են ավտոմեքենաներ ջարդել 01/20/2025 20:36 Ռաֆայել Երիցյանը չի ընտրվել Հակակոռուպցիոն կոմիտեի նախագահ 01/20/2025 20:32 Տավուշում Նիկոլ Փաշինյանը կրկին գնալու է զիջումների, որոնք ազդելու են ՀՀ անվտանգային ճարտարապետության վրա. Սեյրան Օհանյան (տեսանյութ) 01/20/2025 20:20 Թայվանում երկրաշարժ է տեղի ունեցել 01/20/2025 20:06 Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը փակ է բեռնատարների համար 01/20/2025 19:49 Բժիշկը սովորեցրել է ճիշտ առաջին օգնություն ցուցաբերել հիպերտոնիկ կրիզի դեպքում 01/20/2025 19:39 ԱՄՆ-ի հարձակման դեպքում Իրանը վճռական կգործի․ Իրանի ԱԳՆ 01/20/2025 19:27 Ընդգծվել է Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունն ու սահմանների անքակտելիությունն անվերապահորեն հարգելու անհրաժեշտության վերաբերյալ Իրանի սկզբունքային դիրքորոշման կարևորությունը 01/20/2025 19:15 Սա ճանապարհ է դեպի ոչ մի տեղ, դրա տնտեսական, սոցիալական և ռազմաքաղաքական հետևանքները ծանրագույն կլինեն ՀՀ-ի համար. Ատոմ Մարգարյան 01/20/2025 19:01 Վրաստանի խորհրդարանի նախագահն ընդունել է դեսպան Աշոտ Սմբատյանին 01/20/2025 18:53 Անկառավարելի տրամվայը վրաերթի է ենթարկում երկու հետիոտնի. (տեսանյութ) 01/20/2025 18:50 Քննարկվել է կրիպտոակտիվների ոլորտի կարգավորման օրենքի նախագիծը 01/20/2025 18:45 Երևանում մի թիզ հող չեմ վերցրել, եթե ուզեի՝ Երևանի կեսը կվերցնեի, ոչ թե կասեի՝ քո հողը իմ անունով գրանցի. Հովսեփյան (տեսանյութ) 01/20/2025 18:42 Լիբանանի նորընտիր նախագահը հանդիպել է Մեծի Տանն Կլիլկիո Արամ Ա. Կաթողիկոսին 01/20/2025 18:39 Անհամբեր սպասում ենք դատավարության ավարտին․ Դավիթ Բաբայանի որդի 01/20/2025 18:37 Թրամփի խորհրդականի խոսքով՝ Զելենսկին պատրաստ է բանակցել հակամարտությունը դադարեցնելու համար 01/20/2025 18:11 «Վանաձոր» ՔԿՀ-ում ներնետված 7 բջջային հեռախոսները հայտնաբերվել են կալանավորված անձի խցում 01/20/2025 17:54 Տիեզերքը ուժ ունի, էն երկիրը, որտեղ իրար հա անիծում են ու հայհոյում, քանդվելու է ու քանդվելու. Նազարյանը՝ Սիրունյանի թեկնածության մասին 01/20/2025 17:34 Այրվել է մոտ 15 հա բուսածածկույթ 01/20/2025 17:30 «Հովհաննես Եղիազարյանին նորից կանչել եք հարցաքննության, եկավ, բայց ուղարկեցիք տուն, որովհետեւ ձեռք չէր տալիս, որ այդ տղան գար, ճիշտը ասեր». Մանվել Ղարիբյանը՝ դատարանում 01/20/2025 17:14 Թեման այդ 8 անձինք չեն, ամբողջ գործն օգտագործվում է ՀՀ-ի դեմ նոր ագրեսիայի հիմքեր ստեղծելու համար. Աբրահամյան (տեսանյութ) 01/20/2025 16:56 Վահան Կոստանյանն ու Քամալ Խարազին բարձր են գնահատել Հայաստան-Իրան փոխգործակցությունը 01/20/2025 16:52 Դատարանում շարունակվում է ՀՀ նախկին գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանի գործով դատավարությունը. հարցաքննվում են վկաները (ուղիղ միացում)

01/19/2025 19:07 Թուրքական հատուկ ստորաբաժանումների ծառայողները թուրքական ինքնաթիռով են ժամանել Հայաստան 01/19/2025 17:07 Վաշինգտոնում ստորագրված փաստաթղթով ոչ միայն աղավաղվել են միջազգային կազմակերպությունների արձանագրած որակումները, այլև փորձ է արվել կանխորոշելու միազգային դատական ատյանների վճիռները. Գեւորգ Դանիելյան 01/20/2025 18:45 Երևանում մի թիզ հող չեմ վերցրել, եթե ուզեի՝ Երևանի կեսը կվերցնեի, ոչ թե կասեի՝ քո հողը իմ անունով գրանցի. Հովսեփյան (տեսանյութ) 01/20/2025 10:48 Ռ. Քոչարյանի գործով նախկին դատախազ Պետրոս Պետրոսյանն աշխատանքից ազատվել է նաեւ ՔԿ-ից (լրացված) 01/21/2025 08:25 Հրաժարականի պատճառը նաեւ Արսեն Թորոսյանն է․ «Հրապարակ» 01/19/2025 15:00 Պետերբուրգում պարզել են տաճարի մոտ տաբատը հանած դեռահասների ինքնությունը 01/19/2025 21:36 Թուրքիայի ՆԳՆ-ն շնորհակալություն է հայտնել Հայաստանի Արդարադատության փոխնախարարին 01/21/2025 08:30 Տավուշում պայքար են ուզում` առաջնորդ չկա․ «Հրապարակ» 01/19/2025 16:05 Համաձայն եմ Դանա Ուայթի հետ․ հայտնի է Ծառուկյանի ապաքինման ժամկետը 01/20/2025 12:21 Ալեքսանդր Սիրունյանը «չզղջաց» սոցցանցերում արցախցիների դեմ ատելության խոսքի համար 01/19/2025 17:48 Բժիշկը բացատրել է դաշտանադադարի տհաճ ախտանիշի առաջացման պատճառները 01/20/2025 15:09 Խայտառակություն էր․ ԿԿՀ-ն բացասական եզրակացություն է տվել Ալեքսանդր Սիրունյանի բարեվարքությանը 01/20/2025 15:18 Ռուս հայտնի դերասան Գոշա Կուցենկոյի ավտոմեքենայում կնոջ դի է հայտնաբերվել 01/19/2025 18:19 Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան» ՍՊԸ-ի պահեստամասերի և սպասարկման բաժնի ղեկավարի երկու «Lexus»-ները 01/20/2025 19:15 Սա ճանապարհ է դեպի ոչ մի տեղ, դրա տնտեսական, սոցիալական և ռազմաքաղաքական հետևանքները ծանրագույն կլինեն ՀՀ-ի համար. Ատոմ Մարգարյան 01/19/2025 22:33 Էլեկտրաէներգիայի՝ վաղվա անջատման հասցեները 01/20/2025 13:49 Զոհված զինծառայող Լևոն Գալստյանի հորը՝ Արմեն Գալստյանին, մեղադրում են խուլիգանության և ծեծի մեջ, մինչդեռ տեսագրությունները հակառակն են վկայում․ փաստաբանը մանրամասնում է 01/21/2025 07:55 Փոխնախարարի որդին ազատվել է բանակից. Փաշինյանը նոր խստացումներ է անում. «Ժողովուրդ» 01/20/2025 11:18 «Ո՞վ է ՀՀ այս մակետի պատվիրատուն», «ուրախ եմ, որ ճանաչեցիք ՀՀ քարտեզը». բանավեճ՝ Արծվիկ Մինասյանի ու Ալեն Սիմոնյանի միջև 01/20/2025 10:55 Աղդամցի Ալենը մետաղի ջարդոնի վրայից ջնջել է մեր հայրենիքի մի մասը. Աննա Մկրտչյանն Արցախի քարտեզը փակցրեց ԱԺ նախագահության ամբիոնին

Ոստիկանի նկատմամբ բռնություն գործադրելու մեղադրանքը՝ հավաքները ճնշելու միջոց. ՔՀԻ և FIDH 02/13/2016 13:32 | ԼՐԱՀՈՍ

Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիան (FIDH) և Հայաստանում FIDH-ի անդամ Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտ (ՔՀԻ) ՀԿ-ն մտահոգություն են հայտնում «Նոր Հայաստան» շարժման անդամ Գևորգ Սաֆարյանի գործի կապակցությամբ, որը ոստիկանության կողմից օրենքի չարաշահման ակնառու օրինակ է և ակտիվիստի վրա ճնշում գործադրելու նպատակ ունի: Այս մասին հաղորդագրությամբ են հանդես եկել Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիան (FIDH)-ը և Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտ (ՔՀԻ) ՀԿ-ն:

Հաղորդագրության մեջ մասնավորապես ասվում է.

ՔՀԻ-ին ուսումնասիրել է վերջին երեք տարվա ընթացքում ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով քննված գործերը: Ուսումնասիրության արդյունքների համաձայն՝ նման գործերով մեղադրվող անձանց մեծամասնությունը դատապարտվել է երկարատև ազատազրկման ոչ լուրջ խախտումների և պարզապես ոստիկանությանը չենթարկվելու համար:

Ստորև ներկայացնում ենք իրավիճակի ավելի մանրամասն նկարագրություն, որը վեր է հանում ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածի կիրառման պրակտիկայի հետ կապված մի շարք խնդիրներ, այդ թվում՝ կալանավորումը որպես խափանման միջոցի կիրառման չարաշահումը, կողմերի հավասարության սկզբունքի չապահովումը և հոդվածը չարաշահումներով կիրառելը, որի արդյունքում խախտվում է խաղաղ հավաքների մասնակցելու քաղաքացիների իրավունքը:

Իրավիճակի ամփոփ վերլուծություն

ՀՀ քրեական օրենսգրքի 316-րդ հոդվածը չարաշահումներով կիրառելու արդյունքում խախտվում են քաղաքացիների իրավունքները

Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիան (FIDH) և Հայաստանում FIDH-ի անդամ Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտ (ՔՀԻ) ՀԿ-ն մտահոգություն են հայտնում «Նոր Հայաստան» շարժման անդամ Գևորգ Սաֆարյանի գործի կապակցությամբ, որը ոստիկանության կողմից օրենքի չարաշահման ակնառու օրինակ է և ակտիվիստի վրա ճնշում գործադրելու նպատակ ունի: Գ. Սաֆարյանին ազատությունից զրկել են Ամանորի գիշերը՝ խաղաղ հավաքին մասնակցելու ժամանակ, և նրան սպառնում է երկարատև ազատազրկում՝ ոստիկանի նկատմամբ բռնություն գործադրելու մեղադրանքով (ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդված):

Նշված հոդվածով քրեական պատիժ է նախատեսվում իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելու կամ բռնություն գործադրելու սպառնալիքի համար, որը պատժվում է մինչև 5 տարի ազատազրկմամբ, իսկ նշված անձանց նկատմամբ կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնությունը՝ մինչև 10 տարի ազատազրկմամբ: Մեր կազմակերպությունների կարծիքով՝ ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածը նախատեսում է անհամաչափ սանկցիաներ, և դրա կիրառման համատեքստում ոստիկանությունը և արդարադատության համակարգի այլ մարմիններ հաճախ չարաշահումներ են թույլ տալիս:

Փաստաթղթում ներկայացված են մի քանի դեպքեր, որոնք լավագույնս ցուցադրում են ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածի կիրառման հետ կապված խնդիրները: FIDH-ը և ՔՀԻ-ն կոչ են անում ՀՀ իշխանություններին ապահովել սույն հոդվածով մեղադրվող անձանց իրավունքները՝ փոփոխություն կատարելով ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածում, և այդ հոդվածով նախատեսված արարքի կատարման մեջ մեղադրվող անձանց նկատմամբ կիրառված կալանավորումը փոխարինել այլընտրանքային խափանման միջոցով, ինչպես նաև, իրականացնել անաչառ քննություն՝ ապահովելով կողմերի հավասարության սկզբունքը և արդար դատաքննության իրավունքը:

Խաղաղ հավաքները և ոստիկանության գործելակերպը

ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով վերջին ժամանակներում հարուցված քրեական գործերի ուսումնասիրությունն ապացուցում է խաղաղ հավաքների մասնակիցներին ոստիկանների նկատմամբ բռնություն գործադրելու մեջ մեղադրելու շարունակական պրակտիկան: Նման դեպքերում Քրեական օրենսգրքի վերը նշված հոդվածը ոստիկանության կողմից օգտագործվում է որպես խաղաղ հավաքների մասնակիցների նկատմամբ ճնշում գործադրելու գործիք՝ դրանով իսկ խախտելով խաղաղ հավաքներին մասնակցելու իրավունքը: Նման պրակտիկայի վերջին օրինակներից է Գևորգ Սաֆարյանի գործը:

2016թ. հունվարի 3-ին Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանը երկու ամսով կալանավորման որոշում կայացրեց «Նոր Հայաստան» շարժման անդամ Գևորգ Սաֆարյանի նկատմամբ։ Վերջինս մեղադրվում է ոստիկանի նկատմամբ բռնություն գործադրելու մեջ (ՀՀ ՔՕ 316 հոդվածի 1-ին մաս), որի համար նախատեսված պատիժը 300.000 դրամ տուգանքից մինչև 5 տարվա ազատազրկում է։

Քրեական գործ հարուցելու համար հիմք է հանդիսացել Ամանորի գիշերը Երևանի Ազատության հրապարակում «Նոր Հայաստան» շարժման անդամների կողմից տոնը նշելու համատեքստում տոնածառ տեղադրելու փորձի պատճառով ոստիկանության հետ տեղի ունեցած քաշքշուկը։ Մեծ թվով ոստիկաններ խոչընդոտել են տոնածառի տեղադրմանը, ինչի հետևանքով վիճաբանություն է ծավալվել կողմերի միջև։ Արդյունքում մասնակիցներից մի քանիսը, այդ թվում՝ Սաֆարյանը, բերման են ենթարկվել ոստիկանության բաժին: Վերջինիս մեղադրանք է առաջադրվել է ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով, քանի որ ոստիկանը ցուցմունք են տվել, որ Գ. Սաֆարյանը բռնություն է գործադրել իր նկատմամբ։ Այս ցուցմունքների հիման վրա Գ. Սաֆարյանը կալանավորվել է։

FIDH-ը և ՔՀԻ-ն կարծում են, որ Գ.Սաֆարյանի կալանավորումը, նրա նկատմամբ հարուցված քրեական գործը, ինչպես նաև՝ նրան սպառնացող պատիժն անհամաչափ են և նրան պատժելու նպատակ են հետապնդում՝ ելնելով Սաֆարյանի քաղաքական հայացքներից։

Կալանավորումը որպես խափանման միջոց համատարած, այլ ոչ թե որպես բացառիկ միջոց կիրառելը

2015թ.-ին ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով դատապարտվել է 19 անձ, 2014թ.-ին՝ 29 անձ, իսկ 2013թ.-ին՝ 38 անձ: Թեև անցյալ տարի դատապարտված անձանց թիվը որոշակիորեն նվազել է, ընդհանուր առմամբ, մեր կազմակերպությունները լուրջ մտահոգություն են հայտնում այն փաստի կապակցությամբ, որ ՀՀ ՔՕ 316 հոդվածով նախատեսված արարքը կատարելու մեջ մեղադրվող անձանց ճնշող մեծամասնությունը կալանավորվում է և մինչդատական կալանքը տևում է ամիսներ՝ անկախ դեպքի հանգամանքների լրջությունից, ոստիկանության ներկայացուցիչների և մեղադրյալի գործողություններից և մեղադրյալի՝ հասարակության համար վտանգավորության աստիճանից:

Կալանավորումը, փաստորեն, կիրառվում է ոչ թե որպես հիմնավորված և պատճառաբանված խափանման միջոց, այլ գործնականում հանդես է գալիս որպես պատժիչ միջոց՝ ոստիկանին չենթարկվելու համար: FIDH-ը և ՔՀԻ-ն մտահոգված են առ այն, որ թեև կալանավորումը կիրառելու մասին որոշումները օրենքի պահանջով պետք է հիմնավորված լինեն, սակայն ՀՀ դատարանները համապատասխան և բավարար հիմնավորումներ չեն ներկայացնում կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելու մասին միջնորդությունները բավարարելու վերաբերյալ որոշումներում:

Բացի այդ, կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելը որոշակիորեն անդրադառնում է դատավճռի արդարացիության վրա։ 2013-2015թթ.-ին ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով քննված բոլոր գործերով կայացվել են մեղադրական դատավճիռներ, որոնք, թերևս, կայացվում են կալանավորման որոշումը հիմնավորելու նկատառումներից ելնելով:

Կողմերի հավասարության սկզբունքի խախտումը և կողմնակալությունը հօգուտ ոստիկանության

Նմանատիպ գործերում, որպես կանոն, մեղադրանքն առաջադրվում, իսկ դատավճիռը կայացվում է միայն ոստիկանների ցուցմունքների հիման վրա։ Արդյունքում, գործով օբյեկտիվ քննություն չի իրականացվում, պատշաճ ուսումնասիրության չի արժանանում քաղաքացու և ոստիկանի վարքագիծը, այդ թվում՝ վերջինիս պահանջի օրինականությունը, ոստիկանի կողմից կիրառած ուժի համաչափությունը և քաղաքացուն հասցված վնասը։ Այդպիսով, գործնականում չի ապահովվում կողմերի հավասարության սկզբունքը։

Որոշ դեպքերում, ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով առաջադրված մեղադրանքները հասնում են անհեթեթության, երբ խառն իրավիճակում ոստիկանին մեկ անգամ հրելու հանգամանքը վարույթն իրականացնող մարմինը որակել է որպես իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ գործադրված բռնություն, իսկ ոստիկանի կողմից կիրառած ուժի հետևանքով այդ քաղաքացու ստացած լուրջ մարմնական վնասվածքն անհետևանք է թողնվել։

Ավելին, դատարանների կողմից օբյեկտիվորեն չի քննվում նաև անձի վարքագծի մեջ ոստիկանի նկատմամբ բռնություն գործադրելու դիտավորություն ունենալու հանգամանքը։ Արդյունքում, քաղաքացիները, ոստիկանների հետ վիճահարույց իրավիճակում հայտնվելիս, դատապարտվում են երկարատև ազատազրկման։

2013թ.-ին քննված քրեական գործերից մեկով ոստիկանին մեկ անգամ հարվածելու համար Ս.Կ.-ին[1] մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածի 2-րդ մասով՝ ոստիկանի նկատմամբ կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելու հիմքով, որի համար նա դատապարտվել է հինգ տարվա ազատազրկման։ Այսպես, դեպքի օրը մեղադրյալը, գտնվելով ալկոհոլի ազդեցության տակ, տուն վերադառնալիս պատահաբար վնասում է ոտքը (հետագայում պարզվում է, որ ոտքը կոտրվել է), ցավից նստում է մայթեզրին և անհասցե հայհոյանքներ հնչեցնում։ Անցորդները հավաքվում են, որպեսզի օգնություն ցուցաբերեն նրան։ Տարածքը հսկող ոստիկանները, նկատելով հավաքված անձանց, մոտենում են, որպեսզի, ըստ իրենց, «օգնեն քաղաքացուն»։

Վերջինս հրաժարվում է օգնությունից և ասում, որ իրեն հանգիստ թողնեն։ Ոստիկանները ոչ միայն շարունակում են պնդել և «փորձում օգնել քաղաքացուն», այլ նաև լրացուցիչ ուժեր են կանչում։ Ոստիկանները, չնայած Ս․Կ․-ի առողջական վիճակին, շտապօգնություն չեն կանչում, այլ փորձում են նրան «օգնելու նպատակով» ոստիկանական բաժին տեղափոխել և չորս հոգով բռնում են նրա ձեռքերից։

Ցանկանալով ազատվել ոստիկաններից՝ նա թափահարում է ձեռքերը և, իր խոսքերով, պատահաբար դիպչում ոստիկաններից մեկի երեսին։ Արդյունքում, քաղաքացին մի քանի ժամ անց է կացնում ոստիկանության բաժանմունքում և հարցաքննվում՝ չնայած ալկոհոլի ազդեցության տակ գտնվելու և ցավից տառապելու հանգամանքներին։ Շտապօգնություն կանչվում է միայն այն ժամանակ, երբ ոստիկանությունը ձևակերպում է իր համար անհրաժեշտ բոլոր փաստաթղթերը։ Ոտքի կոտրվածք ստացած քաղաքացին նախ կալանավորվում է և մի քանի ամիս պահվում գերբնակեցված խցում, այնուհետև դատապարտվում է 5 տարվա ազատազրկման, և իր պատիժը կրում է մինչ 2015թ․-ը՝ պատժի կրումից ազատվելով վաղաժամկետ։

Սույն դեպքը քաղաքացուն անհիմն ազատազրկելու ակնառու օրինակ է, որն առաջացել է փոքր պատահարից և ոստիկանության միջամտության պատճառով վերածվել է վեճի։ Վերը նշված դեպքում մեղադրական վճիռի հիմքում դրվել են միայն ոստիկանների ցուցմունքները։

Անհամաչափ պատիժ

Բռնություն գործադրելու կամ դա անելու սպառնալիքի համար 316-րդ հոդվածով սահմանված պատիժը մինչև 10 տարվա ազատազրկում է։ Արդյունքում հոդվածի կիրառումը բերում է անհամաչափ պատիժների նշանակման: Դատական պրակտիկայի ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ ՔՕ 316-րդ հոդվածով դատապարտված անձանց ճնշող մեծամասնության գործողությունները մանր վարչական իրավախախտումներ են, որոնք որևէ իրական վտանգ չէին ներկայացնում ոստիկանության համար, հետևաբար, արժանի չէին այդչափ լուրջ պատժի, ինչպիսին ազատազրկումն է։

2015թ.-ին քննված քրեական գործերից մեկով Կ.Հ.-ին[2] մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ ՔՕ 316 հոդվածի 2-րդ մասով, որի համար նա դատապատրվել է հինգ տարվա ազատազրկման։ Ըստ գործի փաստական հանգամանքների՝ տեղի է ունեցել ավտովթար, որից հետո վթարի մասնակիցների միջև սկսվել է վիճաբանություն։ Դեպքի վայր է ժամանել ոստիկանությունը, և վեճի մասնակիցներին բերման են ենթարկել ոստիկանության բաժին։ Մեղադրյալը, որը եղել է ալկոհոլի ազդեցության տակ, մեկ անգամ բռունցքով հարվածել է քաղաքացիական հագուստով մի տղամարդու՝ փոքր-ինչ վնասելով նրա շրթունքը։ Հետագայում պարզվել է, որ տուժածը ոստիկան է։ Մեղադրյալը պնդել է, որ տեղյակ չի եղել, որ քաղաքացիական հագուստով այդ անձը ոստիկան է եղել, քանի որ վերջինս չի ներկայացել որպես այդպիսին և մինչև դեպքը վկայական ցույց չի տվել։ Նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց կիրառվել է կալանավորումը, իսկ գրավով ազատվելու միջնորդությունը մերժվել է։

Եզրակացություն և առաջարկություններ

Հիշեցնենք, որ Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովը (ԵԽԽՎ) 2009թ.-ին ընդունած 1677 (2009)[3] բանաձևով լուրջ մտահոգություն է հայտնել Հայաստանում միայն ոստիկանության ցուցմունքների հիման վրա անձանց մեղադրանք առաջադրելու կամ մեղադրական դատավճիռ կայացնելու պրակտիկայի առնչությամբ: Տվյալ դեպքում չի ապահովվում կողմերի հավասարության սկզբունքը և խարխլում է հանրության վստահությունը պետական արդարադատության համակարգի հանդեպ։ Անձի մեղադրանքը պետք է հիմնավորվի նաև այլ ապացույցներով։ Ավելին, ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածի կիրառումը հանգեցնում է Հայաստանում արդարադատության համակարգի հետ կապված այլ լուրջ խնդիրների, ինչպիսին, օրինակ, կալանավորման համատարած կիրառումն է։ Բացի այդ, ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածը կարող է օգտագործվել քաղաքական ակտիվիստների գործունեությունը պատժելու համար, ինչը լրջորեն խախտում է խաղաղ հավաքների մասնակցության իրավունքը։

FIDH-ը և ՔՀԻ-ն կոչ են անում ՀՀ իշխանություններին՝

-փոխել Գևորգ Սաֆարյանի խափանման միջոց կալանավորումն ազատությունից զրկելու հետ չկապված խափանման միջոցով, նրան անհապաղ ազատ արձակել և --իրականացնել գործի արդար և բազմակողմանի քննություն,

-կատարել օրենսդրական փոփոխություն և ապահովել ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով սահմանված սանկցիաների համաչափությունը,

-ապահովել ապացույցների համակողմանիությունը և բացառել միայն ոստիկանների ցուցմունքների հիման վրա քրեական հետապնդում իրականացնելը և դատապարտելը,

-ապահովել կողմերի հավասարության սկզբունքը և համակողմանի ապացույցների անաչառ գնահատումը,

-ապահովել, որ կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառվի միայն բացառիկ դեպքերում, երբ այլընտրանքային միջոցները արդյունավետ չեն և մեղսագրվող հանցագործությանը համաչափ չեն։

Լուսանկարը՝ Ֆոտոլուրի