Ոստիկանի նկատմամբ բռնություն գործադրելու մեղադրանքը՝ հավաքները ճնշելու միջոց. ՔՀԻ և FIDH

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

11/22/2024 21:24 Արցախից բռնի տեղահանված 115.000 արցախցուց միայն 30-ի դիմումն է հաստատվել՝ բնակարանային ապահովման ծրագրի համար 11/22/2024 21:12 «Орешник» համակարգը կմատակարարվի հրթիռային զորքերին. Պուտին 11/22/2024 21:01 Ներքին Սասնաշեն գյուղում մեծ քանակությամբ անասնակեր է այրվել 11/22/2024 20:49 Աֆղանստանում մզկիթի 12 ծխականների են սպանել 11/22/2024 20:35 «Արտաշատ» ԲԿ-ն որպես կարմիր գիծ առողջապահությունում. Ծաղիկ Վարդանյան 11/22/2024 20:20 Երևանում. «Zil» մակնիշի բեռնատարը Խարբերդում բախվել է ծառին, ապա բետոնե էլեկտրասյանը. վերջինը կոտրվել է 11/22/2024 20:19 Մեծ տոկոսը կտրելու եմ կացնային ձեւով. Փաշինյան 11/22/2024 20:14 Մուշեղ Մկրտչյանը՝ ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալակիր 11/22/2024 20:02 10 տարի առաջ այս օրը ՊԲ-ն հատուկ գործողություն իրականացրեց. չեզոք գոտուց դուրս բերվեցին հայ օդաչուների դին ու մասունքները 11/22/2024 19:49 Եթե ձայնագրությունները չկորեն՝ կերևա, որ ձեռքս էլ մնացել է ավտոբուսի դռների արանքում. Քաղաքապետարանը հերքում է, որ 100 դրամ չունեցող քաղաքացու նկատմամբ բռնություն է եղել 11/22/2024 19:38 Իսպանիան պաշտպանության պլան է պատրաստում՝ ռազմական ռիսկերի դեպքում 11/22/2024 19:27 Դատախազությունը պահանջում է բռնագանձել Ատեփանավանի նախկին քաղաքապետի գույքը․ Դարաքեշիշյանը դատարանի առաջ է կանգնել՝ թե՛ քաղաքացիական, թե՛ քրեական գործերով 11/22/2024 19:20 Կիևի մարզում Օդային տագնապ Է հայտարարվել 11/22/2024 19:07 Սարգիս Գալստյանը մեղավոր ճանաչվեց լրտեսության համար և դատապարտվեց 18 տարվա ազատազրկման 11/22/2024 18:59 Նախարարը ներկայացրել է «Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության» համաձայնագրի ոլորտային բարեփոխումները 11/22/2024 18:51 Մարդու իրավունքների պաշտպանն ընդունել է Նիդերլանդների Թագավորության արտակարգ և լիազոր դեսպանին 11/22/2024 18:46 Ադրբեջանական SOCAR-ը վաճառում է իր բիզնեսի մի մասը Թուրքիայում 11/22/2024 18:40 Արայիկ Հարությունյանը ՀԾԿՀ աշխատակազմին է ներկայացրել Մեսրոպ Մեսրոպյանին 11/22/2024 18:36 Դժբախտ պատահարի հետևանքով մաhաgել է Հայաստանի կարատեի առաջնությունների բազմակի չեմպիոն Մկրտիչ Ղազարյանը 11/22/2024 18:25 Ամեն բան անելու ենք, որ դեկտեմբերի 24-ի Երևանի ավագանու նիստում կրկին քննարկվի տրասպորտի ուղեվարձի հարցը. Մանուկ Սուքիասյան 11/22/2024 18:19 Պետդումայի նախկին պատգամավորը ճանաչվել է օտարերկրյա գործակալ 11/22/2024 18:13 Կեղծիքը, ներքաղաքական և ներխմբային շահերը, հասարակությունը մոլորեցնելու և դրանից մերկանտիլ դիվիդենտներ շահելու ցանկությունը խլացրել էր շատերին. Զաքարյան 11/22/2024 18:07 Զենք-զինամթերքի կամավոր հանձնումներ. բացատրական աշխատանքն արդյունավետ էր 11/22/2024 18:02 Բնակարանային գողությունը բացահայտվել է դատագենետիկական փորձաքննության եզրակացության արդյունքում 11/22/2024 17:59 «Ֆազ»-ը սպանվել է գլխի շրջանում ստացած հրազենային վնասվածքներից. Մեղադրյալներն են՝ «Չաղ Ռուստամը» և Աշոտ Կուրեղյանը. Հայտնի է ով կքննի 11/22/2024 17:58 Պարզվում է՝ քայլելն օգտակար է ուղեղի առողջության համար 11/22/2024 17:51 Արտաշատի ԲԿ-ն սարքավորումներով հագեցնելու հարցը գտնվում է առողջապահության նախարարի օրակարգում 11/22/2024 17:42 «Արմավիր» ՔԿՀ-ի դատապարտյալի համար բերված աղցաններում հայտնաբերվել են թմրամիջոցներ․ հանձնուք բերած կինը ձերբակալվել է 11/22/2024 17:39 Գարո Փայլանը երազում է, որ ադրբեջանցիները հանգիստն անցկացնեն Սևանա լճում 11/22/2024 17:35 Հեռահար զենք օգտագործելու թույլտվությունը ցույց է տալիս, որ Ռուսաստանի դեմպայքարում է ՆԱՏՕ-ն. Վոլոդին 11/22/2024 17:05 Աշտարակ-Ապարան ավտոճանապարհին ավտոմեքենան շրջվել է ․ կան տուժածներ 11/22/2024 17:00 ՌԴ-ից ավելի քան 30 անօրիական միգրանտ հայտնվել է արտաքսման վտանգի տակ. նրանց թվում ադրբեջանցիներ են 11/22/2024 16:37 Բեռնատարն ընկել է Որոտան գետը ․ կա զոհ 11/22/2024 16:35 ՆԱՏՕ-Ուկրաինա խորհուրդն արտակարգ նիստ կանցկացնի «Օրեշնիկ» հրթիռով ՌԴ-ի հարձակումից հետո. AFP 11/22/2024 16:31 Երևանում նոր կառուցվող էլիտար շենքի շինհրապարակում «Shacman» մակնիշի բետոնախառնիչը կողաշրջվել է. կա վիրավոր 11/22/2024 16:26 Լուկաշենկոն ասել է՝ որ դեպքում ինտերնետը կանջատի իր երկրում 11/22/2024 16:26 Հյուսիսային պողոտայի տարածքի նախկին բնակիչներից խարդախությամբ անշարժ գույքերի հափշտակության վարույթով վերականգնվել է ավելի քան 666մլն. դրամի վնաս. 2 անձի նկատմամբ քրեական հետապնդում է հարուցվել 11/22/2024 16:03 Ընդունում ենք Տիգրան Ավինյանի հետ բանավեճի առաջարկը. Հայկ Մարության 11/22/2024 15:55 Ինչ կրոնական դավանանքներ կան Հայաստանում, որը՝ քանի հետևորդ ունի. ուշագրավ վիճակագրություն 11/22/2024 15:44 Ալիևի ռեժիմը քննադատող ադրբեջանցի քաղաքագետին արգելել են երկրից դուրս գալ 11/22/2024 15:24 Կա խնդիր, որ այս ամենն ընկալվեց նորմալ՝ թագավորն է, թագավորը որոշեց այդպես անել՝ այդպես էլ եղավ․ Հոկտանյանը՝ հրաժարականների շքերթի մասին 11/22/2024 15:19 Հաջիևն ասել է՝ ինչ պայմանով հայերը կարող են վերադառնալ Արցախ 11/22/2024 15:17 Թմրանյութի հայտնաբերման դեպքեր Արմավիրի մարզում 11/22/2024 15:06 Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց է տվել հանրային հեռուստաընկերությանը (տեսանյութ) 11/22/2024 15:04 Քաղաքապետարանի աշխատակիցները բռնի ուժով իջեցրին ավտոբուսից. TelCell-ի ապարատը կտրոն չի տալիս, ես էլ 100 դրամանոց չունեի.Ահազանգ բնակչից 11/22/2024 14:46 Հայաստանում 200 դպրոց չունի տնօրեն, դպրոցները հայտնվել են փակուղում. Հովսեփյան 11/22/2024 14:39 Գլխավոր դատախազը Հայաստանում Չինաստանի գործերի հավատարմատարի հետ քննարկել է փոխգործակցությունը զարգացնելու հեռանկարները 11/22/2024 14:37 Շվեյցարիայի եկեղեցին խոստովանության ժամանակ օգտագործում է Հիսուս Քրիստոսի՝ արհեստական ինտելեկտով մշակված հոլոգրամը 11/22/2024 14:28 Սուսաննա Բունիաթյանը որոնվում է որպես անհետ կորած 11/22/2024 14:24 Քաղաքապետարանի PR բլեֆը. ինչ ազդեցություն ունի թանկ և «լավ» շարժակազմը տրանսպորտի ինքնարժեքի վրա

11/21/2024 21:29 Վարորդը մահացել է, ուղևորները տեղափոխվել են հիվանդանոց 11/22/2024 18:36 Դժբախտ պատահարի հետևանքով մաhաgել է Հայաստանի կարատեի առաջնությունների բազմակի չեմպիոն Մկրտիչ Ղազարյանը 11/22/2024 15:19 Հաջիևն ասել է՝ ինչ պայմանով հայերը կարող են վերադառնալ Արցախ 11/21/2024 13:58 ԲԴԽ բոլոր նախագահների լիազորություններն են դադարեցվել՝ նախատեսված ժամկետից շուտ. Սա խոսում է իշխանությունների թևերի բաժանման սկզբունքի ի սպառ բացակայության մասին. Վարդազարյան 11/22/2024 17:59 «Ֆազ»-ը սպանվել է գլխի շրջանում ստացած հրազենային վնասվածքներից. Մեղադրյալներն են՝ «Չաղ Ռուստամը» և Աշոտ Կուրեղյանը. Հայտնի է ով կքննի 11/21/2024 08:30 Ո՞վ է Դիմել Քյարամյանին՝ Աղազարյանի որդու քրգործով. հայտնի են անուններ. բացահայտում. «Ժողովուրդ» 11/21/2024 21:51 Արմավիրի մարզում տեսախցիկն արձանագրել է «BMW»-ի և ջերմաքարշ գնացքի բախումը. քննչական բաժինն ու ոստիկանությունն էլ պարզել են մահացածի ինքնությունը 11/20/2024 23:23 Էլեկտրաէներգիայի՝ վաղվա անջատման հասցեները 11/21/2024 08:17 Փաշինյանը թիմակիցներից մի քանիսին էլ է ուղարկել արյան անալիզ հանձնելու․ «Հրապարակ» 11/21/2024 08:23 Անդրանիկ Քոչարյանն ու Սիսակ Գաբրիելյանը թեժ վեճ են ունեցել. ներթիմային գզվռտոցը շարունակվում է. «Ժողովուրդ» 11/21/2024 14:49 Երեք օրվա ընթացքում Ֆրանցիսկոս Պապին երկու անգամ ողջունելու հնարավորությամբ ինձ իսկապես օրհնված եմ զգում. Աննա Հակոբյան 11/21/2024 20:20 Պետական դավաճանության մեջ մեղադրվող տղամարդն ինքնախոստովական ցուցմունքը տվել է ԱԱԾ-ում ծեծի ենթարկվելուց հետո․ նրան դիմակավորված անձինք ձերբակալել են 7 տարեկան երեխայի աչքի առաջ. պնդում է կինը 11/21/2024 16:37 Ռոմանոս Պետրոսյանը կփոխարինի՞ Ռուտամ Բադասյանին 11/21/2024 18:45 Շատ ճիշտ գնահատական է, կամավորականությունը պետություն չունենալու մասին է. Մովսես Հակոբյան 11/21/2024 20:35 Ինչ ժառանգություն թողեց Վահե Ղազարյանը 11/21/2024 12:29 Մարտից հետո արցախցիներին 50 հազար դրամի աջակցությունը կնվազեցվի 40 հազարի ու կտրվի միայն թիրախային խմբերին 11/21/2024 20:36 Հեղափոխությունը մտնում է «յակոբինյան» փուլ. Փաշինյանն էլ չգիտեր, որ պետք է հեռացնի այդ մարդկանց․ Շարմազանով (Տեսանյութ) 11/21/2024 17:04 Կարեն Սարուխանյանը շարունակո՞ւմ է մնալ Գյումրիի քաղաքապետի՝ ՔՊ-ի թեկնածուն. Էմմա Պալյանը՝ Սարուխանյանի մասին գյումրեցիների կարծիքի վերաբերյալ 11/22/2024 08:19 3 միլիոն դրամը փող չԷ՞․ «Հրապարակ» 11/22/2024 08:09 Հովիկ Աղազարյանը անհարմար դրության մեջ է դրել Նիկոլ Փաշինյանին. «Ժողովուրդ»

Ոստիկանի նկատմամբ բռնություն գործադրելու մեղադրանքը՝ հավաքները ճնշելու միջոց. ՔՀԻ և FIDH 02/13/2016 13:32 | ԼՐԱՀՈՍ

Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիան (FIDH) և Հայաստանում FIDH-ի անդամ Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտ (ՔՀԻ) ՀԿ-ն մտահոգություն են հայտնում «Նոր Հայաստան» շարժման անդամ Գևորգ Սաֆարյանի գործի կապակցությամբ, որը ոստիկանության կողմից օրենքի չարաշահման ակնառու օրինակ է և ակտիվիստի վրա ճնշում գործադրելու նպատակ ունի: Այս մասին հաղորդագրությամբ են հանդես եկել Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիան (FIDH)-ը և Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտ (ՔՀԻ) ՀԿ-ն:

Հաղորդագրության մեջ մասնավորապես ասվում է.

ՔՀԻ-ին ուսումնասիրել է վերջին երեք տարվա ընթացքում ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով քննված գործերը: Ուսումնասիրության արդյունքների համաձայն՝ նման գործերով մեղադրվող անձանց մեծամասնությունը դատապարտվել է երկարատև ազատազրկման ոչ լուրջ խախտումների և պարզապես ոստիկանությանը չենթարկվելու համար:

Ստորև ներկայացնում ենք իրավիճակի ավելի մանրամասն նկարագրություն, որը վեր է հանում ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածի կիրառման պրակտիկայի հետ կապված մի շարք խնդիրներ, այդ թվում՝ կալանավորումը որպես խափանման միջոցի կիրառման չարաշահումը, կողմերի հավասարության սկզբունքի չապահովումը և հոդվածը չարաշահումներով կիրառելը, որի արդյունքում խախտվում է խաղաղ հավաքների մասնակցելու քաղաքացիների իրավունքը:

Իրավիճակի ամփոփ վերլուծություն

ՀՀ քրեական օրենսգրքի 316-րդ հոդվածը չարաշահումներով կիրառելու արդյունքում խախտվում են քաղաքացիների իրավունքները

Մարդու իրավունքների միջազգային ֆեդերացիան (FIDH) և Հայաստանում FIDH-ի անդամ Քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտ (ՔՀԻ) ՀԿ-ն մտահոգություն են հայտնում «Նոր Հայաստան» շարժման անդամ Գևորգ Սաֆարյանի գործի կապակցությամբ, որը ոստիկանության կողմից օրենքի չարաշահման ակնառու օրինակ է և ակտիվիստի վրա ճնշում գործադրելու նպատակ ունի: Գ. Սաֆարյանին ազատությունից զրկել են Ամանորի գիշերը՝ խաղաղ հավաքին մասնակցելու ժամանակ, և նրան սպառնում է երկարատև ազատազրկում՝ ոստիկանի նկատմամբ բռնություն գործադրելու մեղադրանքով (ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդված):

Նշված հոդվածով քրեական պատիժ է նախատեսվում իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ կյանքի կամ առողջության համար ոչ վտանգավոր բռնություն գործադրելու կամ բռնություն գործադրելու սպառնալիքի համար, որը պատժվում է մինչև 5 տարի ազատազրկմամբ, իսկ նշված անձանց նկատմամբ կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնությունը՝ մինչև 10 տարի ազատազրկմամբ: Մեր կազմակերպությունների կարծիքով՝ ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածը նախատեսում է անհամաչափ սանկցիաներ, և դրա կիրառման համատեքստում ոստիկանությունը և արդարադատության համակարգի այլ մարմիններ հաճախ չարաշահումներ են թույլ տալիս:

Փաստաթղթում ներկայացված են մի քանի դեպքեր, որոնք լավագույնս ցուցադրում են ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածի կիրառման հետ կապված խնդիրները: FIDH-ը և ՔՀԻ-ն կոչ են անում ՀՀ իշխանություններին ապահովել սույն հոդվածով մեղադրվող անձանց իրավունքները՝ փոփոխություն կատարելով ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածում, և այդ հոդվածով նախատեսված արարքի կատարման մեջ մեղադրվող անձանց նկատմամբ կիրառված կալանավորումը փոխարինել այլընտրանքային խափանման միջոցով, ինչպես նաև, իրականացնել անաչառ քննություն՝ ապահովելով կողմերի հավասարության սկզբունքը և արդար դատաքննության իրավունքը:

Խաղաղ հավաքները և ոստիկանության գործելակերպը

ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով վերջին ժամանակներում հարուցված քրեական գործերի ուսումնասիրությունն ապացուցում է խաղաղ հավաքների մասնակիցներին ոստիկանների նկատմամբ բռնություն գործադրելու մեջ մեղադրելու շարունակական պրակտիկան: Նման դեպքերում Քրեական օրենսգրքի վերը նշված հոդվածը ոստիկանության կողմից օգտագործվում է որպես խաղաղ հավաքների մասնակիցների նկատմամբ ճնշում գործադրելու գործիք՝ դրանով իսկ խախտելով խաղաղ հավաքներին մասնակցելու իրավունքը: Նման պրակտիկայի վերջին օրինակներից է Գևորգ Սաֆարյանի գործը:

2016թ. հունվարի 3-ին Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանը երկու ամսով կալանավորման որոշում կայացրեց «Նոր Հայաստան» շարժման անդամ Գևորգ Սաֆարյանի նկատմամբ։ Վերջինս մեղադրվում է ոստիկանի նկատմամբ բռնություն գործադրելու մեջ (ՀՀ ՔՕ 316 հոդվածի 1-ին մաս), որի համար նախատեսված պատիժը 300.000 դրամ տուգանքից մինչև 5 տարվա ազատազրկում է։

Քրեական գործ հարուցելու համար հիմք է հանդիսացել Ամանորի գիշերը Երևանի Ազատության հրապարակում «Նոր Հայաստան» շարժման անդամների կողմից տոնը նշելու համատեքստում տոնածառ տեղադրելու փորձի պատճառով ոստիկանության հետ տեղի ունեցած քաշքշուկը։ Մեծ թվով ոստիկաններ խոչընդոտել են տոնածառի տեղադրմանը, ինչի հետևանքով վիճաբանություն է ծավալվել կողմերի միջև։ Արդյունքում մասնակիցներից մի քանիսը, այդ թվում՝ Սաֆարյանը, բերման են ենթարկվել ոստիկանության բաժին: Վերջինիս մեղադրանք է առաջադրվել է ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով, քանի որ ոստիկանը ցուցմունք են տվել, որ Գ. Սաֆարյանը բռնություն է գործադրել իր նկատմամբ։ Այս ցուցմունքների հիման վրա Գ. Սաֆարյանը կալանավորվել է։

FIDH-ը և ՔՀԻ-ն կարծում են, որ Գ.Սաֆարյանի կալանավորումը, նրա նկատմամբ հարուցված քրեական գործը, ինչպես նաև՝ նրան սպառնացող պատիժն անհամաչափ են և նրան պատժելու նպատակ են հետապնդում՝ ելնելով Սաֆարյանի քաղաքական հայացքներից։

Կալանավորումը որպես խափանման միջոց համատարած, այլ ոչ թե որպես բացառիկ միջոց կիրառելը

2015թ.-ին ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով դատապարտվել է 19 անձ, 2014թ.-ին՝ 29 անձ, իսկ 2013թ.-ին՝ 38 անձ: Թեև անցյալ տարի դատապարտված անձանց թիվը որոշակիորեն նվազել է, ընդհանուր առմամբ, մեր կազմակերպությունները լուրջ մտահոգություն են հայտնում այն փաստի կապակցությամբ, որ ՀՀ ՔՕ 316 հոդվածով նախատեսված արարքը կատարելու մեջ մեղադրվող անձանց ճնշող մեծամասնությունը կալանավորվում է և մինչդատական կալանքը տևում է ամիսներ՝ անկախ դեպքի հանգամանքների լրջությունից, ոստիկանության ներկայացուցիչների և մեղադրյալի գործողություններից և մեղադրյալի՝ հասարակության համար վտանգավորության աստիճանից:

Կալանավորումը, փաստորեն, կիրառվում է ոչ թե որպես հիմնավորված և պատճառաբանված խափանման միջոց, այլ գործնականում հանդես է գալիս որպես պատժիչ միջոց՝ ոստիկանին չենթարկվելու համար: FIDH-ը և ՔՀԻ-ն մտահոգված են առ այն, որ թեև կալանավորումը կիրառելու մասին որոշումները օրենքի պահանջով պետք է հիմնավորված լինեն, սակայն ՀՀ դատարանները համապատասխան և բավարար հիմնավորումներ չեն ներկայացնում կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելու մասին միջնորդությունները բավարարելու վերաբերյալ որոշումներում:

Բացի այդ, կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելը որոշակիորեն անդրադառնում է դատավճռի արդարացիության վրա։ 2013-2015թթ.-ին ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով քննված բոլոր գործերով կայացվել են մեղադրական դատավճիռներ, որոնք, թերևս, կայացվում են կալանավորման որոշումը հիմնավորելու նկատառումներից ելնելով:

Կողմերի հավասարության սկզբունքի խախտումը և կողմնակալությունը հօգուտ ոստիկանության

Նմանատիպ գործերում, որպես կանոն, մեղադրանքն առաջադրվում, իսկ դատավճիռը կայացվում է միայն ոստիկանների ցուցմունքների հիման վրա։ Արդյունքում, գործով օբյեկտիվ քննություն չի իրականացվում, պատշաճ ուսումնասիրության չի արժանանում քաղաքացու և ոստիկանի վարքագիծը, այդ թվում՝ վերջինիս պահանջի օրինականությունը, ոստիկանի կողմից կիրառած ուժի համաչափությունը և քաղաքացուն հասցված վնասը։ Այդպիսով, գործնականում չի ապահովվում կողմերի հավասարության սկզբունքը։

Որոշ դեպքերում, ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով առաջադրված մեղադրանքները հասնում են անհեթեթության, երբ խառն իրավիճակում ոստիկանին մեկ անգամ հրելու հանգամանքը վարույթն իրականացնող մարմինը որակել է որպես իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ գործադրված բռնություն, իսկ ոստիկանի կողմից կիրառած ուժի հետևանքով այդ քաղաքացու ստացած լուրջ մարմնական վնասվածքն անհետևանք է թողնվել։

Ավելին, դատարանների կողմից օբյեկտիվորեն չի քննվում նաև անձի վարքագծի մեջ ոստիկանի նկատմամբ բռնություն գործադրելու դիտավորություն ունենալու հանգամանքը։ Արդյունքում, քաղաքացիները, ոստիկանների հետ վիճահարույց իրավիճակում հայտնվելիս, դատապարտվում են երկարատև ազատազրկման։

2013թ.-ին քննված քրեական գործերից մեկով ոստիկանին մեկ անգամ հարվածելու համար Ս.Կ.-ին[1] մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածի 2-րդ մասով՝ ոստիկանի նկատմամբ կյանքի կամ առողջության համար վտանգավոր բռնություն գործադրելու հիմքով, որի համար նա դատապարտվել է հինգ տարվա ազատազրկման։ Այսպես, դեպքի օրը մեղադրյալը, գտնվելով ալկոհոլի ազդեցության տակ, տուն վերադառնալիս պատահաբար վնասում է ոտքը (հետագայում պարզվում է, որ ոտքը կոտրվել է), ցավից նստում է մայթեզրին և անհասցե հայհոյանքներ հնչեցնում։ Անցորդները հավաքվում են, որպեսզի օգնություն ցուցաբերեն նրան։ Տարածքը հսկող ոստիկանները, նկատելով հավաքված անձանց, մոտենում են, որպեսզի, ըստ իրենց, «օգնեն քաղաքացուն»։

Վերջինս հրաժարվում է օգնությունից և ասում, որ իրեն հանգիստ թողնեն։ Ոստիկանները ոչ միայն շարունակում են պնդել և «փորձում օգնել քաղաքացուն», այլ նաև լրացուցիչ ուժեր են կանչում։ Ոստիկանները, չնայած Ս․Կ․-ի առողջական վիճակին, շտապօգնություն չեն կանչում, այլ փորձում են նրան «օգնելու նպատակով» ոստիկանական բաժին տեղափոխել և չորս հոգով բռնում են նրա ձեռքերից։

Ցանկանալով ազատվել ոստիկաններից՝ նա թափահարում է ձեռքերը և, իր խոսքերով, պատահաբար դիպչում ոստիկաններից մեկի երեսին։ Արդյունքում, քաղաքացին մի քանի ժամ անց է կացնում ոստիկանության բաժանմունքում և հարցաքննվում՝ չնայած ալկոհոլի ազդեցության տակ գտնվելու և ցավից տառապելու հանգամանքներին։ Շտապօգնություն կանչվում է միայն այն ժամանակ, երբ ոստիկանությունը ձևակերպում է իր համար անհրաժեշտ բոլոր փաստաթղթերը։ Ոտքի կոտրվածք ստացած քաղաքացին նախ կալանավորվում է և մի քանի ամիս պահվում գերբնակեցված խցում, այնուհետև դատապարտվում է 5 տարվա ազատազրկման, և իր պատիժը կրում է մինչ 2015թ․-ը՝ պատժի կրումից ազատվելով վաղաժամկետ։

Սույն դեպքը քաղաքացուն անհիմն ազատազրկելու ակնառու օրինակ է, որն առաջացել է փոքր պատահարից և ոստիկանության միջամտության պատճառով վերածվել է վեճի։ Վերը նշված դեպքում մեղադրական վճիռի հիմքում դրվել են միայն ոստիկանների ցուցմունքները։

Անհամաչափ պատիժ

Բռնություն գործադրելու կամ դա անելու սպառնալիքի համար 316-րդ հոդվածով սահմանված պատիժը մինչև 10 տարվա ազատազրկում է։ Արդյունքում հոդվածի կիրառումը բերում է անհամաչափ պատիժների նշանակման: Դատական պրակտիկայի ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ ՔՕ 316-րդ հոդվածով դատապարտված անձանց ճնշող մեծամասնության գործողությունները մանր վարչական իրավախախտումներ են, որոնք որևէ իրական վտանգ չէին ներկայացնում ոստիկանության համար, հետևաբար, արժանի չէին այդչափ լուրջ պատժի, ինչպիսին ազատազրկումն է։

2015թ.-ին քննված քրեական գործերից մեկով Կ.Հ.-ին[2] մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ ՔՕ 316 հոդվածի 2-րդ մասով, որի համար նա դատապատրվել է հինգ տարվա ազատազրկման։ Ըստ գործի փաստական հանգամանքների՝ տեղի է ունեցել ավտովթար, որից հետո վթարի մասնակիցների միջև սկսվել է վիճաբանություն։ Դեպքի վայր է ժամանել ոստիկանությունը, և վեճի մասնակիցներին բերման են ենթարկել ոստիկանության բաժին։ Մեղադրյալը, որը եղել է ալկոհոլի ազդեցության տակ, մեկ անգամ բռունցքով հարվածել է քաղաքացիական հագուստով մի տղամարդու՝ փոքր-ինչ վնասելով նրա շրթունքը։ Հետագայում պարզվել է, որ տուժածը ոստիկան է։ Մեղադրյալը պնդել է, որ տեղյակ չի եղել, որ քաղաքացիական հագուստով այդ անձը ոստիկան է եղել, քանի որ վերջինս չի ներկայացել որպես այդպիսին և մինչև դեպքը վկայական ցույց չի տվել։ Նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց կիրառվել է կալանավորումը, իսկ գրավով ազատվելու միջնորդությունը մերժվել է։

Եզրակացություն և առաջարկություններ

Հիշեցնենք, որ Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովը (ԵԽԽՎ) 2009թ.-ին ընդունած 1677 (2009)[3] բանաձևով լուրջ մտահոգություն է հայտնել Հայաստանում միայն ոստիկանության ցուցմունքների հիման վրա անձանց մեղադրանք առաջադրելու կամ մեղադրական դատավճիռ կայացնելու պրակտիկայի առնչությամբ: Տվյալ դեպքում չի ապահովվում կողմերի հավասարության սկզբունքը և խարխլում է հանրության վստահությունը պետական արդարադատության համակարգի հանդեպ։ Անձի մեղադրանքը պետք է հիմնավորվի նաև այլ ապացույցներով։ Ավելին, ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածի կիրառումը հանգեցնում է Հայաստանում արդարադատության համակարգի հետ կապված այլ լուրջ խնդիրների, ինչպիսին, օրինակ, կալանավորման համատարած կիրառումն է։ Բացի այդ, ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածը կարող է օգտագործվել քաղաքական ակտիվիստների գործունեությունը պատժելու համար, ինչը լրջորեն խախտում է խաղաղ հավաքների մասնակցության իրավունքը։

FIDH-ը և ՔՀԻ-ն կոչ են անում ՀՀ իշխանություններին՝

-փոխել Գևորգ Սաֆարյանի խափանման միջոց կալանավորումն ազատությունից զրկելու հետ չկապված խափանման միջոցով, նրան անհապաղ ազատ արձակել և --իրականացնել գործի արդար և բազմակողմանի քննություն,

-կատարել օրենսդրական փոփոխություն և ապահովել ՀՀ ՔՕ 316-րդ հոդվածով սահմանված սանկցիաների համաչափությունը,

-ապահովել ապացույցների համակողմանիությունը և բացառել միայն ոստիկանների ցուցմունքների հիման վրա քրեական հետապնդում իրականացնելը և դատապարտելը,

-ապահովել կողմերի հավասարության սկզբունքը և համակողմանի ապացույցների անաչառ գնահատումը,

-ապահովել, որ կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառվի միայն բացառիկ դեպքերում, երբ այլընտրանքային միջոցները արդյունավետ չեն և մեղսագրվող հանցագործությանը համաչափ չեն։

Լուսանկարը՝ Ֆոտոլուրի