Ներքին ազատության խոչընդոտը թաքնված է Արդարադատության խորհրդում. Արամ Վարդևանյան

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

11/22/2024 20:49 Աֆղանստանում մզկիթի 12 ծխականների են սպանել 11/22/2024 20:35 «Արտաշատ» ԲԿ-ն որպես կարմիր գիծ առողջապահությունում. Ծաղիկ Վարդանյան 11/22/2024 20:20 Երևանում. «Zil» մակնիշի բեռնատարը Խարբերդում բախվել է ծառին, ապա բետոնե էլեկտրասյանը. վերջինը կոտրվել է 11/22/2024 20:19 Մեծ տոկոսը կտրելու եմ կացնային ձեւով. Փաշինյան 11/22/2024 20:14 Մուշեղ Մկրտչյանը՝ ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալակիր 11/22/2024 20:02 10 տարի առաջ այս օրը ՊԲ-ն հատուկ գործողություն իրականացրեց. չեզոք գոտուց դուրս բերվեցին հայ օդաչուների դին ու մասունքները 11/22/2024 19:49 Եթե ձայնագրությունները չկորեն՝ կերևա, որ ձեռքս էլ մնացել է ավտոբուսի դռների արանքում. Քաղաքապետարանը հերքում է, որ 100 դրամ չունեցող քաղաքացու նկատմամբ բռնություն է եղել 11/22/2024 19:38 Իսպանիան պաշտպանության պլան է պատրաստում՝ ռազմական ռիսկերի դեպքում 11/22/2024 19:27 Դատախազությունը պահանջում է բռնագանձել Ատեփանավանի նախկին քաղաքապետի գույքը․ Դարաքեշիշյանը դատարանի առաջ է կանգնել՝ թե՛ քաղաքացիական, թե՛ քրեական գործերով 11/22/2024 19:20 Կիևի մարզում Օդային տագնապ Է հայտարարվել 11/22/2024 19:07 Սարգիս Գալստյանը մեղավոր ճանաչվեց լրտեսության համար և դատապարտվեց 18 տարվա ազատազրկման 11/22/2024 18:59 Նախարարը ներկայացրել է «Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության» համաձայնագրի ոլորտային բարեփոխումները 11/22/2024 18:51 Մարդու իրավունքների պաշտպանն ընդունել է Նիդերլանդների Թագավորության արտակարգ և լիազոր դեսպանին 11/22/2024 18:46 Ադրբեջանական SOCAR-ը վաճառում է իր բիզնեսի մի մասը Թուրքիայում 11/22/2024 18:40 Արայիկ Հարությունյանը ՀԾԿՀ աշխատակազմին է ներկայացրել Մեսրոպ Մեսրոպյանին 11/22/2024 18:36 Դժբախտ պատահարի հետևանքով մաhաgել է Հայաստանի կարատեի առաջնությունների բազմակի չեմպիոն Մկրտիչ Ղազարյանը 11/22/2024 18:25 Ամեն բան անելու ենք, որ դեկտեմբերի 24-ի Երևանի ավագանու նիստում կրկին քննարկվի տրասպորտի ուղեվարձի հարցը. Մանուկ Սուքիասյան 11/22/2024 18:19 Պետդումայի նախկին պատգամավորը ճանաչվել է օտարերկրյա գործակալ 11/22/2024 18:13 Կեղծիքը, ներքաղաքական և ներխմբային շահերը, հասարակությունը մոլորեցնելու և դրանից մերկանտիլ դիվիդենտներ շահելու ցանկությունը խլացրել էր շատերին. Զաքարյան 11/22/2024 18:07 Զենք-զինամթերքի կամավոր հանձնումներ. բացատրական աշխատանքն արդյունավետ էր 11/22/2024 18:02 Բնակարանային գողությունը բացահայտվել է դատագենետիկական փորձաքննության եզրակացության արդյունքում 11/22/2024 17:59 «Ֆազ»-ը սպանվել է գլխի շրջանում ստացած հրազենային վնասվածքներից. Մեղադրյալներն են՝ «Չաղ Ռուստամը» և Աշոտ Կուրեղյանը. Հայտնի է ով կքննի 11/22/2024 17:58 Պարզվում է՝ քայլելն օգտակար է ուղեղի առողջության համար 11/22/2024 17:51 Արտաշատի ԲԿ-ն սարքավորումներով հագեցնելու հարցը գտնվում է առողջապահության նախարարի օրակարգում 11/22/2024 17:42 «Արմավիր» ՔԿՀ-ի դատապարտյալի համար բերված աղցաններում հայտնաբերվել են թմրամիջոցներ․ հանձնուք բերած կինը ձերբակալվել է 11/22/2024 17:39 Գարո Փայլանը երազում է, որ ադրբեջանցիները հանգիստն անցկացնեն Սևանա լճում 11/22/2024 17:35 Հեռահար զենք օգտագործելու թույլտվությունը ցույց է տալիս, որ Ռուսաստանի դեմպայքարում է ՆԱՏՕ-ն. Վոլոդին 11/22/2024 17:05 Աշտարակ-Ապարան ավտոճանապարհին ավտոմեքենան շրջվել է ․ կան տուժածներ 11/22/2024 17:00 ՌԴ-ից ավելի քան 30 անօրիական միգրանտ հայտնվել է արտաքսման վտանգի տակ. նրանց թվում ադրբեջանցիներ են 11/22/2024 16:37 Բեռնատարն ընկել է Որոտան գետը ․ կա զոհ 11/22/2024 16:35 ՆԱՏՕ-Ուկրաինա խորհուրդն արտակարգ նիստ կանցկացնի «Օրեշնիկ» հրթիռով ՌԴ-ի հարձակումից հետո. AFP 11/22/2024 16:31 Երևանում նոր կառուցվող էլիտար շենքի շինհրապարակում «Shacman» մակնիշի բետոնախառնիչը կողաշրջվել է. կա վիրավոր 11/22/2024 16:26 Լուկաշենկոն ասել է՝ որ դեպքում ինտերնետը կանջատի իր երկրում 11/22/2024 16:26 Հյուսիսային պողոտայի տարածքի նախկին բնակիչներից խարդախությամբ անշարժ գույքերի հափշտակության վարույթով վերականգնվել է ավելի քան 666մլն. դրամի վնաս. 2 անձի նկատմամբ քրեական հետապնդում է հարուցվել 11/22/2024 16:03 Ընդունում ենք Տիգրան Ավինյանի հետ բանավեճի առաջարկը. Հայկ Մարության 11/22/2024 15:55 Ինչ կրոնական դավանանքներ կան Հայաստանում, որը՝ քանի հետևորդ ունի. ուշագրավ վիճակագրություն 11/22/2024 15:44 Ալիևի ռեժիմը քննադատող ադրբեջանցի քաղաքագետին արգելել են երկրից դուրս գալ 11/22/2024 15:24 Կա խնդիր, որ այս ամենն ընկալվեց նորմալ՝ թագավորն է, թագավորը որոշեց այդպես անել՝ այդպես էլ եղավ․ Հոկտանյանը՝ հրաժարականների շքերթի մասին 11/22/2024 15:19 Հաջիևն ասել է՝ ինչ պայմանով հայերը կարող են վերադառնալ Արցախ 11/22/2024 15:17 Թմրանյութի հայտնաբերման դեպքեր Արմավիրի մարզում 11/22/2024 15:06 Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց է տվել հանրային հեռուստաընկերությանը (տեսանյութ) 11/22/2024 15:04 Քաղաքապետարանի աշխատակիցները բռնի ուժով իջեցրին ավտոբուսից. TelCell-ի ապարատը կտրոն չի տալիս, ես էլ 100 դրամանոց չունեի.Ահազանգ բնակչից 11/22/2024 14:46 Հայաստանում 200 դպրոց չունի տնօրեն, դպրոցները հայտնվել են փակուղում. Հովսեփյան 11/22/2024 14:39 Գլխավոր դատախազը Հայաստանում Չինաստանի գործերի հավատարմատարի հետ քննարկել է փոխգործակցությունը զարգացնելու հեռանկարները 11/22/2024 14:37 Շվեյցարիայի եկեղեցին խոստովանության ժամանակ օգտագործում է Հիսուս Քրիստոսի՝ արհեստական ինտելեկտով մշակված հոլոգրամը 11/22/2024 14:28 Սուսաննա Բունիաթյանը որոնվում է որպես անհետ կորած 11/22/2024 14:24 Քաղաքապետարանի PR բլեֆը. ինչ ազդեցություն ունի թանկ և «լավ» շարժակազմը տրանսպորտի ինքնարժեքի վրա 11/22/2024 14:19 Վարչապետի խորհրդականից կգնա՞ ԱԺ պատգամավոր, ով կփոխարինի խորհրդարանում Նարեկ Զեյնալյանին 11/22/2024 14:11 Շիրակի մարզի երիտասարդների հետ քննարկվել են ոստիկանությունում կանանց ներգրավվածության խթանման ուղիներն ու մարտահրավերները 11/22/2024 14:02 ԱՄՆ դեսպանատան պահակը լրտեսել է Ռուսաստանի օգտին

11/21/2024 21:29 Վարորդը մահացել է, ուղևորները տեղափոխվել են հիվանդանոց 11/22/2024 18:36 Դժբախտ պատահարի հետևանքով մաhաgել է Հայաստանի կարատեի առաջնությունների բազմակի չեմպիոն Մկրտիչ Ղազարյանը 11/22/2024 15:19 Հաջիևն ասել է՝ ինչ պայմանով հայերը կարող են վերադառնալ Արցախ 11/21/2024 13:58 ԲԴԽ բոլոր նախագահների լիազորություններն են դադարեցվել՝ նախատեսված ժամկետից շուտ. Սա խոսում է իշխանությունների թևերի բաժանման սկզբունքի ի սպառ բացակայության մասին. Վարդազարյան 11/21/2024 08:30 Ո՞վ է Դիմել Քյարամյանին՝ Աղազարյանի որդու քրգործով. հայտնի են անուններ. բացահայտում. «Ժողովուրդ» 11/22/2024 17:59 «Ֆազ»-ը սպանվել է գլխի շրջանում ստացած հրազենային վնասվածքներից. Մեղադրյալներն են՝ «Չաղ Ռուստամը» և Աշոտ Կուրեղյանը. Հայտնի է ով կքննի 11/21/2024 21:51 Արմավիրի մարզում տեսախցիկն արձանագրել է «BMW»-ի և ջերմաքարշ գնացքի բախումը. քննչական բաժինն ու ոստիկանությունն էլ պարզել են մահացածի ինքնությունը 11/20/2024 23:23 Էլեկտրաէներգիայի՝ վաղվա անջատման հասցեները 11/21/2024 08:17 Փաշինյանը թիմակիցներից մի քանիսին էլ է ուղարկել արյան անալիզ հանձնելու․ «Հրապարակ» 11/21/2024 08:23 Անդրանիկ Քոչարյանն ու Սիսակ Գաբրիելյանը թեժ վեճ են ունեցել. ներթիմային գզվռտոցը շարունակվում է. «Ժողովուրդ» 11/21/2024 14:49 Երեք օրվա ընթացքում Ֆրանցիսկոս Պապին երկու անգամ ողջունելու հնարավորությամբ ինձ իսկապես օրհնված եմ զգում. Աննա Հակոբյան 11/21/2024 20:20 Պետական դավաճանության մեջ մեղադրվող տղամարդն ինքնախոստովական ցուցմունքը տվել է ԱԱԾ-ում ծեծի ենթարկվելուց հետո․ նրան դիմակավորված անձինք ձերբակալել են 7 տարեկան երեխայի աչքի առաջ. պնդում է կինը 11/21/2024 16:37 Ռոմանոս Պետրոսյանը կփոխարինի՞ Ռուտամ Բադասյանին 11/21/2024 18:45 Շատ ճիշտ գնահատական է, կամավորականությունը պետություն չունենալու մասին է. Մովսես Հակոբյան 11/21/2024 12:29 Մարտից հետո արցախցիներին 50 հազար դրամի աջակցությունը կնվազեցվի 40 հազարի ու կտրվի միայն թիրախային խմբերին 11/21/2024 20:36 Հեղափոխությունը մտնում է «յակոբինյան» փուլ. Փաշինյանն էլ չգիտեր, որ պետք է հեռացնի այդ մարդկանց․ Շարմազանով (Տեսանյութ) 11/21/2024 20:35 Ինչ ժառանգություն թողեց Վահե Ղազարյանը 11/21/2024 17:04 Կարեն Սարուխանյանը շարունակո՞ւմ է մնալ Գյումրիի քաղաքապետի՝ ՔՊ-ի թեկնածուն. Էմմա Պալյանը՝ Սարուխանյանի մասին գյումրեցիների կարծիքի վերաբերյալ 11/22/2024 08:19 3 միլիոն դրամը փող չԷ՞․ «Հրապարակ» 11/21/2024 16:15 Ով էր ճեպազրույցի ժամանակ զանգել Զախարովային

Ներքին ազատության խոչընդոտը թաքնված է Արդարադատության խորհրդում. Արամ Վարդևանյան 12/02/2015 19:50 | ՀՐԱՏԱՊ ԹԵՄԱ

Ավարտական փուլ է մտել Սահմանադրությունում փոփոխությունների նախագծի հանրաքվեի քարոզարշավը: «Փաստինֆո»-ի թղթակցի զրույցը ՀՀ սահմանադրական դատարանի նախագահի խորհրդական Արամ Վարդևանյանի հետ մտավախությունների առարկա նախագծի դրույթների շուրջ է:

-Նախագծով նախատեսվում է, որ գործող Արդարադատության խորհրդին փոխարինելու է Բարձրագույն դատական խորհուրդը: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն հարցին, որ Խորհրդում դատավորները և իրավաբան գիտնականները ներկայացված են լինելու հավասար թվով՝ տասն անդամներից հինգը լինելու են դատավորներ, նույնքան էլ իրավաբան գիտնականներ:

-Այս մեխանիզմով, երբ պահպանվում է մասնակիցների պարիտետը՝ դատավորներ և իրավաբան գիտնականներ, կարող է իսկապես այնպիսի մթնոլորտ ձևավորվել, որ արդարությունը Բարձրագույն դատական խորհրդում լինի անխուսափելի: Այսինքն՝ ի վերջո որևէ կաշկանդվածություն չեն ունենալու իրավաբան գիտնականները ու դատավորները, և այդ տեսանկյունից կլինի լուրջ իրական քննարկում, իրական բանավեճ, որի արդյունքում կծնվի ճշմարտությունը: Ինքնին ԲԴԽ անդամների հավասար ներկայացվածությունը Վենետիկի հանձնաժողովի կողմից որպես խնդիր, որպես ոչ իրավաչափ կարգավորում, չի դիտարկվել: Խնդիր կլիներ, եթե դատավորները քանակական առումով լինեին փոքրամասնություն Բարձրագույն դատական խորհրդում, բայց դա այդպես չէ, պարիտետը պահպանվում է:

Կարևոր է նաև, որ Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահողն ընտրվում է ռոտացիոն սկզբունքով՝ մի շրջանում դատավորներից, մյուս շրջանում՝ իրավաբան գիտնականներից: Ես կարծում եմ, որ ի վերջո Բարձրագույն դատական խորհուրդը չպետք է լինի դատավորներին պաշտպանող մարմին, այն պետք է լինի որոշակի առումով արդարադատություն իրականացնող մարմին: Այստեղ ոչ թե պետք է դատավորների շահերը պաշտպանեն, այլ արդարության շահերը պաշտպանեն, որովհետև ի վերջո ապօրինություններ, խախտումներ թույլ տվող, ողջամիտ ժամկետը խախտող դատավորները, եկեք օբյեկտիվ լինենք, բավականին լուրջ վտանգ են իրենցից ներկայացնում մարդու իրավունքների պաշտպանության տեսանկյունից: Այդ դեպքում՝ հաշվի առնելով, որ որևէ գերատեսչական շահ՝ դատավորների մասով եմ ասում, չի լինելու, դա միայն ողջունելի է: Այսինքն՝ մենք կունենանք բավականին դինամիկ գործող Բարձրագույն դատական խորհուրդ, որտեղ կլինեն իրական քննարկումներ, իրական բանավեճեր, որի արդյունքում էլ ծնվում է ճշմարտությունը:

-Գնահատականներ են հնչում առ այն, որ քաղաքական մարմինը՝ Ազգային ժողովը, առաջարկվող կարգավորումների համաձայն, մասնակցում է դատական իշխանության ձևավորմանը, այսինքն՝ միջամտում է գործընթացին, ինչը սպառնալիք է դատական իշխանության անկախության համար:

-Դատավորների մասով օրենսդիր իշխանությունն ինչ-որ չափով ներխուժում է դատական իշխանություն: Սակայն նշանակումը գործում է անշնորհակալության սկզբունքի հիման վրա. դատավորներին, այո, Ազգային ժողովը նշանակում է, բայց որևէ այլ վերահսկողական կամ հսկողական գործառույթ, դերակատարում չունի: Այո, դատավորներին նշանակեց, բայց վերջիններս անշնորհակալ են դրա համար:

Այդ տեսանկյունից մի մոդել կա նաև Մարդու իրավունքների պաշտպանի մասով: Ի վերջո խորհրդարանն է ընտրում երեք/հինգերորդով մարդու իրավունքների պաշտպանին, բայց ընտրության նշանակումից պահից հետո նա լիովին անկախ է, որևէ լծակներ, ազդեցության գործոններ բացակայում են, նույնը նաև այս դեպքում է:

Այստեղ խնդիրը, իմ պատկերացմամբ, ինչը կարող է լինել՝ այն, որ դատավորը որոշակի առումով ստիպված է լինելու ստանալ պատգամավորների վստահությունը, իսկ դա ենթադրում է որոշակի բանակցային գործընթաց, պատգամավորական խմբակցություններին ծրագրի ներկայացում: Սա որոշակի առումով, կարծում եմ, տհաճ գործընթաց է լինելու դատավորների համար, և այդպես սկսել դատավորի գործունեությունը, իհարկե, խոսքը գնում է Վճռաբեկ դատարանի դատավորների մասին, որոշակի առումով խնդրահարույց է, բայց կարծում եմ, դա ևս հետագայում կարող է իր մանրամասն կարգավորումն ստանալ:

-Առաջարկվող կարգավորումները ինչպե՞ս կարող են ազդել դատարանների ներքին անկախության վրա: Լուրեր են պտտվում և ըստ ամենայնի դրանք անհիմն չեն, որ չգրված օրենքներ կան, որոնց շրջանակում ստորադաս դատարանները հաշվետվություններ են ներկայացվում Վճռաբեկ դատարանին:

-Ես կարծում եմ, որ այդ ամբողջ ներքին ազատության խոչընդոտը թաքնված էր և թաքնված է Արդարադատության խորհրդում:

Այդ մեխանիզմը չի կարող գործել հենց հաշվի առնելով իմ կողմից հիշատակված պարիտետը: Չէ՞ որ իրավաբան գիտնականները միայն շահագրգռված են լինելու դատավորի ներքին անկախության բարձրացմամբ, խթանմամբ, իսկ մյուս դատավորները, ենթադրենք, եթե որոշակի նման մտահղացում էլ ունենան, պետք է այդ հինգ իրավաբան գիտնականներին իրենց այդ դիրքորոշումը հիմնավորեն: Եթե կարողացան հիմնավորել, այսինքն՝ նման հիմքեր եղան, այդ դեպքում իրավիճակը, գործընթացը իրավաչափ է, բայց եթե չլինեն այդպիսի հստակ հիմքեր, դա իրացնել հնարավոր չէ: Հետևաբար, ես կարծում եմ, հենց դատավորների անկախության և ներքին անկախության երաշխիքների ապահովման համար լրջագույն դեր է ունենալու նոր կառուցվածքով առաջարկվող Բարձրագույն դատական խորհուրդը:

Դատավորների ներքին անկախության համար որոշակի խնդիր կարող էին ներկայացնել նաև համապատասխան դատարանների նախագահները, որոնք նոր կարգավորումներով այլևս չեն լինելու երկարատև նախագահներ, պաշտոնավարելու են առանց վերընտրվելու հնարավորության և խիստ սահմանափակ ժամանակահատվածում: Սա ևս բավականին լուրջ մոտեցում է, դատական իշխանության շատ ավելի արդյունավետ գործելուն ուղղված լուրջ քայլ:

-Սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգով հնարավոր էր համարվում երկաստիճան դատական համակարգին վերադառնալը, ինչպես նաև երդվյալ ատենակալների ինստիտուտ նախատեսելը: Սակայն Նախագծում պահպանվեց եռաստիճան դատական համակարգը, իսկ երդվյալ ատենակալների ինստիտուտ չնախատեսվեց:

-Եռաստիճան դատական համակարգը բավականին արդյունավետ մոդել է, ես ինքս կարծում էի և հուսով էի, որ երկաստիճան համակարգին անցումը տեղի չի ունենա, որովհետև ի վերջո այժմ մենք ունենք բավականին հստակ, տրամաբանական դատական համակարգ: Երկու ատյան հստակ ապահովում են մարդու իրավունքների, արդարության վերականգնումը, մեղավորներին պատիժ նշանակելու գործընթացը: Եվս մեկ ատյան ապահովում է միասնական դատական պրակտիկա, այսինքն՝ ապահովում է նախադեպերը, կարգավորում է ամբողջ պրակտիկան, հստակ տալով անհրաժեշտ իրավական դիրքորոշումներ, վերացնելով համապատասխան իրավական բացերը:

Այս տեսանկյունից ես կարծում եմ, որ բավականին ճիշտ տրամաբանության մեջ է կառուցված մեր դատական համակարգը և ճիշտ էր մոտեցումը այն չփոխելու մասով:

Կարծում եմ, վերջին տարիների ընթացքում գնալով էլ ավելի արդյունավետ է դառնում Վճռաբեկ դատարանի դերը մեր հասարակության համար, իրավունքի զարգացման համար, և պրակտիկան հստակեցնելու, այսինքն՝ ամբողջ գործընթացն ավելի կանխատեսելի ու իրավական որոշակիության սկզբունքին ավելի համապատասխան դարձնելու համար:

Երդվյալ ատենակալների մասով կարող եմ ասել, որ իսկապես ես ցավ ապրեցի, որ դա ի վերջո տեղ չգտավ Սահմանադրության նախագծում: Իհարկե, Հայեցակարգով նախատեսվել էր, որ կքննարկվի դրա հնարավորության հարցը, այդ տեսանկյունից, բնականաբար, մասնագիտական հանձնաժողովը կարծում եմ, քննարկել է և անհրաժեշտ չի գտել դա նախատեսել: Բայց կարծում եմ, որ դա կարող էր բավականին լուրջ ազդեցություն ունենալ մեր դատավարական գործընթացի զարգացման համար, որովհետև ի վերջո, երբ մենք նշում ենք, որ իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին, դա ենթադրում է հասարակության որոշակի ներգրավվածություն դատական գործընթացին:

Ատենակալների մասնակցությունը կարող էր նաև նպաստել մարդկանց իրավագիտակցության մակարդակի բարձրացմանը: Չէ՞ որ ատենակալների ինստիտուտի ԱՄՆ-ի մոդելը այնքանով է կարևոր, որ մարդիկ շատ պատասխանատու են այդ ամենին մոտենում՝ ընդհուպ մինչև դիտարկելով դա որպես քաղաքացիական պարտականություն, և դա նաև ինքնըստինքյան ազդում է մարդկանց իրավագիտակցության բարձրացման վրա: Չէ՞ որ ի վերջո որոշելով անձի մեղավորության հարցը, նրանք փորձում են փաստեր վերլուծել, որոշակի կապ տեսնել ապացույցների միջև և այդ ամենի արդյունքում որոշում են անձն, արդյոք, մեղավո՞ր է, թե՞ ոչ: Եվ այդ ինստիտուտի մեր հիմնական ընդդիմախոսները մի բան էին ասում, որ Հայաստանը փոքր երկիր է, բոլորը բոլորին ճանաչում են, հետևաբար ինչպե՞ս պետք է ատենակալները գործեն:

Այս տրամաբանությամբ եթե մենք առաջնորդվենք, ապա մենք չպետք է ունենանք դատավորներ, չպետք է ունենանք դատախազներ, չպետք է ունենանք պատգամավորներ, որովհետև նույն տրամաբանությամբ փոքր երկիր ենք, փոքր ազգ ենք, բոլորն իրար ճանաչում են: Կարծում եմ, որ դրանք որևէ քննադատության չդիմացող փաստարկներ են, և պարզապես պետք է փորձարկել այդ մոդելը: Չենք կարող ասել ինչպես այն կգործեր, հաշվի առնելով, որ ի վերջո մենք պետք է ընդունենք, որ իրավագիտակցության մակարդակը մեր հասարակությունում բավականին ցածր է և կարող է դժվարություններ լինեին:

Բայց կարելի է մի պիլոտային տարբերակով այն փորձարկել, և կոնկրետ մի քանի գործերով, խոսքը գնում է այն հանցագործությունների գործերի մասին, որոնց համար նախատեսվում է ցմահ ազատազրկում: Այդ մի խումբ հանցագործությունների համար կարելի է փորձել, տեսնել, ինչպես կաշխատեր ատենակալների ինստիտուտը, և իհարկե, սա որոշակի առումով կխթաներ նաև դատավորների անկախությունը՝ չէ որ ամբողջ պատասխանատվությունը չէր ընկնի դատավորի վրա, պատասխանատվությունը կբաժանվեր: Ես կարծում եմ, որ կգա ժամանակը, որ մենք կանցնենք ատենակալների ինստիտուտին և դեռևս վաղ է հիասթափվել որ մենք չունեցանք այն, կարծում եմ, դեռ կունենանք ատենակալների ինստիտուտ:

-Նախագծում տեղ չեն գտել անմեղության կանխավարկածի սկզբունքի երկու բաղադրիչները, գործող Սահմանադրությամբ այն ավելի ընդարձակ է: Ինչպես և գործող Սահմանադրությունում, խոսքը գնում է միայն քրեական դատավարության մասին, իսկ վարչական, կարգապահական վարույթների շրջանակներում անմեղության կանխավարկածը չի ամրագրվում:

-Կարծում եմ, որ անմեղության կանխավարկածին վերաբերվող գործող ձևակերպումները ավելի գայթակղիչ են, քան առաջարկվողը, բայց ամեն դեպքում մի բանն է ակնհայտ՝ այն ձևակերպումն, որ այժմ է առաջարկվում, ամբողջությամբ համապատասխանում է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի վեցերորդ հոդվածով երաշխավորված անմեղության կանխավարկածի վերաբերյալ մոտեցմանը: Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը նշել է, որ անմեղության կանխավարկածը և վեցերորդ հոդվածով նախատեսված երաշխիքներն այնպես չէ, որ տարածվում են բացառապես քրեական դատավարությանը վերաբերող հարցերի վրա, այն տարածվում է նաև այլ դատավարական գործընթացների վրա: Այս տեսանկյունից այնպես չէ, որ Սահմանադրությամբ անմեղության կանխավարկածին վերաբերվող ձևակերպումը որևէ կերպ հանգեցնելու է հետընթացի, դա պարզապես բացառվում է: Այստեղ պարզապես մոդելի հարց է:

-Շատ է խոսվում խորհրդարանական կառավարման ձևին անցնելու դեպքում կայուն մեծամասնության դրույթի մասին, մտավախություններ են հնչում, որ կլինի ոչ թե անցում ավելի առաջադեմ կառավարման ձևի, այլ՝ մեկ կուսակցության իշխանություն:

-Նախևառաջ պետք է նշել, որ կայուն մեծամասնությունը որպես իմպերատիվ պահանջ այլևս չի գիտակցվում: Որոշակի քննարկումներից հետո նախագծով դա թողնվելու է Ընտրական օրենսգրքի կարգավորմանը, որն օրգանիկ, սահմանադրական օրենք է լինելու, այն ընդունվելու է բացառապես ձայների երեք հինգերորդով: Կայուն մեծամասնության մոդելը կիրառվել է Իտալիայում և բավականին արդյունավետ:

Կարծում եմ, որ կայուն մեծամասնությունն որևէ կերպ չի կարող հանգեցնել միակուսակցական ռեժիմի: Սահմանադրությամբ նախատեսվում է, որ Հայաստանի Հանրապետության մի շարք առանցքային պաշտոնների նշանակումները տեղի են ունենալու ձայների երեք հինգերորդով: Այսինքն՝ նույնիսկ եթե մեկ կուսակցություն ունի մեծամասնություն, այդ որակյալ մեծամասնությունը չի հանգեցնում երկրում բոլոր առանցքային հարցերը կարգավորելու, լուծելու, վճռելու լիազորության:

Առանցքային օրենքները, որոնց վրա հենվելու է որակյալ մեծամասնություն ունեցող կուսակցությունը, ընդունվելու են կրկին անգամ ձայների երեք հինգերորդով: Հետևաբար նորից այդ որակյալ մեծամասնություն վայելող կուսակցությունը բավարար չի լինելու այդ հարցերին լուծում տալու համար: Ի վերջո լինելու է այդ դինամիկան խորհրդարանում, դա անխուսափելի է:

Նախագծի վերջին տարբերակը նախատեսում է, որ ընտրությունների արդյունքում հնարավոր է ձևավորվի կոալիցիա, և այդ կոալիցիան իսկ հանգեցնի որակյալ մեծամասնության:

Կարծում եմ՝ կայուն մեծամասնությունը պարզապես լինելու է երկրի կառավարման տեսանկյունից որոշակի կայունության երաշխիք: Նույն կիսանախագահական կառավարման համակարգում այդ կայունությունը շատ ավելի բարձր մակարդակի վրա է ապահովված, քան խորհրդարանական կառավարման համակարգի դեպքում՝ նույնիսկ երբ լինում է մեկ կուսակցության կայուն մեծամասնություն: Կիսանախագահական կառավարման ձևի պարագայում խոսքը գնում է ոչ թե մեկ կուսակցության որակյալ մեծամասնության, այլ ամբողջ պետական իշխանության ճյուղերում՝ բացառությամբ դատական իշխանության, մեկ կուսակցության ամբողջությամբ մեծամասնություն ունենալու մասին:

Սա ժողովրդավարության տեսանկյունից ավելի ցածր մակարդակ ապահովող իրավիճակ է, քան այն, ինչը որ հնարավոր է լինի: Այս պարագայում չկա երեք հինգերորդի սահմանափակում, այն բացառապես գործում է Մարդու իրավունքների պաշտպանի համար և չկա սահմանադրական օրենքների ինստիտուտը, որի դեպքում այդ կուսակցությունը ինչքան էլ որակյալ մեծամասնություն լինի, միևնույն է, պետք է բանակցի, խնդրի քաղաքական փոքրամասնության ձայները:

Ի՞նչ է ցույց տվել Հայաստանի պատմությունը ընտրությունների հետ կապված, որ մեծամասնական ընտրակարգով առաջադրված իշխանության ներկայացուցիչներն ստանում են ձայների մեծամասնությունը, այսինքն՝ մեծամասնական ընտրակարգի դեպքում գրեթե միշտ հաղթում է իշխանության ներկայացուցիչը: Բայց համամասնական ընտրակարգի դեպքում իրավիճակը բավականին այլ է: Այն, որ ի վերջո մեծամասնական համակարգից հրաժարվելու որոշում է կայացվել, ևս մեկ անգամ հուշում է, որ այդ կայուն մեծամասնություն ձևավորելը դա այդպիսի հեշտ գործընթաց չի լինելու:

Եվ երկրորդ փուլում մեկ կուսակցության կողմից ձայներ ստանալը չի լինելու առաջին փուլում այլ կուսակցությունների ստացած ձայների հաշվին, սա ևս կարևոր մոտեցում է: Այսինքն՝ ի վերջո այդ կայուն մեծամասնությունը հարաբերական է դառնում, չէ՞ որ այդ մյուս կուսակցությունները ևս ստացած են լինելու իրենց ձայները: Այդ կայուն մեծամասնությունը ի վերջո համամասնորեն տարբերվելու է մյուս կուսակցությունների ստացած ձայներից, բայց այնպես պետք չէ պատկերացնել, որ խոսքը գնում 90% ձայների մասին: