Փաստ ինֆո

Նոյեմբերի 1-ին Թուրքիայում տեղի են ունենալու այս տարվա երկրորդ խորհրդարանական ընտրությունները, որոնց ընթացքում երկրի նախագահ Ռեջեփ Թաիբ Էրդողանի ու վարչապետ Ահմեթ Դավութօղլուի՝   Արդարության ու զարգացման կուսակցությունը կփորձի վերադարձնել մեծամասնության քվեները, որոնք կորցրել էր  հունիսի 7-ի ընտրություններում:

«Վեստի»-ն՝  անդրադառնալով  Թուրքիայում առաջիկա ընտրությունների թեմային, նշում է, որ եթե դա չհաջողվի, ապա   նորից  կծագի Թուրքիայի՝  խորհրդարանական հանրապետությունից նախագահականի վերածվելու հարցը, սակայն, հարցումների տվյալներով, նման ելքը քիչ հավանական է:

Ինչպես և նախկին ընտրություններում, Արդարության ու զարգացման կուսակցության հետ մրցակցում են երեք կուսակցություններ՝  Ժողովրդա-հանրապետական կուսակցությունը՝  Քեմալ  Կալիչդարօղլուի գլխավորությամբ, Ազգայնական  շարժման կուսակցությունը՝ Դեվլեթ Բախչելիի ղեկավարությամբ և հունիսյան ընտրություններում հաղթանակած պրոքրդական՝  Ժողովուրդների ժողովրդավարության կուսակցությունը, որը գլխավորում է Սելյահաթդին Դեմիրթաշը:

Հունիսյան ընտրությունները Թուրքիայի համար վճռորոշ էին՝  ձայների  13 տոկոսը հավաքած Ժողովուրդների ժողովրդավարության կուսակցության անսպասելի հաջողության շնորհիվ  փլուզվեց  երկրում տասը տարուց ավելի գոյություն ունեցած եռակուսակցական համակարգը: Ընդ որում, Էրդողանի կուսակցությանը չհաջողվեց  հավաքել ո՛չ սահմանադրական, ո՛չ էլ սովորական մեծամասնություն՝ Արդարության ու զարգացման կուսակցությունը ստացավ  41%  քվեները, ինչը դարձավ ամբողջ կուսակցության պատմության ընթացքում  ամենավատ արդյունքը: Իրենց արդյունքը բարելավեցին  ազգայնականները, որոնք հավաքեցին 16%-ի քվեները՝  2%-ով ավելի, քան անցյալ ընտրություններում, որոնք անց էին կացվել 2011թ.:  Մեկ տոկոսով ավելի քիչ ձայներ հավաքեցին հանրապետականները (24%`  2011թ.  25%-ի դիմաց), սակայն պահպանեցին քանակությամբ երկրորդ տեղը խորհրդարանում:

Էրդողանի ու Դավութօղլուի ընդդիմախոսների հաղթանակը երկար չտևեց, քանի որ քրդերի ու ազգայնականների միջև անլուծելի հակասությունների պատճառով չհաջողվեց երեք ընդդիմադիր կուսակցություններից կազմավորել կոալիցիա: Դա չհաջողվեց նաև վարչապետին՝ բոլոր երեք կուսակցությունները կտրականապես հրաժարվեցին սահմանադրական բարեփոխման գաղափարից, որի անցկացումից հետո հռչակագրային պրեզիդենտական պաշտոն զբաղեցնող Էրդողանը նորից իր ձեռքում կկենտրոնացնի ողջ իշխանությունը: Արդյունքում կառավարության ստեղծման շուրջ  բանակցությունները ճանաչվեցին տապալված և նշանակվեցին նոր ընտրություններ,  որոնց միջոցով 13 տարի Թուրքիայում իշխած կուսակցությունը ակնկալում է վերադառնալ իշխանության:

Այդուհանդերձ, ոչ ոք առանձնակի փոփոխություններ նոր ընտրություններից  չի սպասում. հարցումների համաձայն, Արդարության և զարգացման կուսակցությունը կարող է հավաքել  ձայների 40-44%-ը, ինչը նշանակում է, որ նախկինի պես մեծ չեն միակուսակցական կառավարության ստեղծման հնարավորությունները:  Չեն աճել նաև այլ կուսակցությունների հետ կոալիցիա կազմելու հնարավորությունները. անցած հինգ ամիսներին Դավութօղլուն հասցրել է գժտվել  գործնականում բոլոր ընդդիմադիրների հետ:  Այսպես, նրա դիտարկումն առ այն, որ ավելի քան հարյուր կյանքեր խլած հոկտեմբերի 10-ի ահաբեկչությունը  դրական ազդեցություն է ունեցել կուսակցության վարկանիշի վրա, առաջացրել է հանրապետականների առաջնորդ Քեմալ Կալիչդարօղլուի զայրույթը:

Էրդողանը «կռվել է» նաև պրոքրդական  Ժողովուրդների ժողովրդավարության կուսակցության հետ: Նախորդ ընտրություններից հետո  անցած ամիսներին  նկատելի է եղել Թուրքիայում արգելված Քրդիստանի բանվորական կուսակցության քրդերի կողմից ահաբեկչության կտրուկ աճ: Նախագահ Էրդողանը՝ ահաբեկչության դեմ պայքարելու պետության անկարողության վերաբերյալ մեղադրանքներին ի պատասխան իրադրության վատթարացման համար մեղադրել է իրենց՝ քաղաքացիներին, ովքեր, իբրև, այնպես չեն քվեարկել:  «Պետք էր քվեարկել  մեկ կուսակցության օգտին, այդ դեպքում  չէր լինի ոչ մի ահաբեկչություն»,-  ասել է նախագահը:

Ըստ ռուսաստանյան լրատվամիջոցի վերլուծության, այդ հայտարարության հետ կապված, որը լավ է  արտացոլում  քրդերի հանդեպ թուրքական հասարակությունում բորբոքվող հիստերիան, այն, որ   Դեմիրթաշին  ու նրա կուսակցությանը թույլ են տվել մասնակցել  ընտրություններին, նրանց բախտը մեծապես բերել է:   Հատկապես որ նրանք հնարավորություն  ունեն նույնիսկ բարելավել իրենց արդյունքը՝  հարցումները Ժողովուրդների ժողովրդավարության կուսակցությանը խոստանում են մինչև 14%  ձայներ:

Վերջին ամիսների քաղաքական  խառնաշփոթը բացասական է անդրադարձել Թուրքիայում ռուսաստանյան նախագծերի իրականացման վրա: «Վեստի»-ն նշում է, որ առաջին հերթին խոսք է գնում Միջերկրական ծովի ափին «Ակկույու» ատոմային էլեկտրակայանի շինարարության մասին, որով զբաղվում է «Ռոսատոմ» ընկերությունը, ինչպես նաև «Թուրքական հոսք» խողովոկաշարի մասին, որը այդ ծովի հատակով պետք է կապի Ռուսաստանն ու Թուրքիան: