Փաստ ինֆո

Այսօր Մարդու Իրավունքների Միջազգային Ֆեդերացիան (FIDH) Հայաստանում նրա անդամ կազմակերպություն հանդիսացող Քաղաքացիական Հասարակության Ինստիտուտի (CSI) և Թուրքիայի Մարդու Իրավունքների Հիմնադրամի (HRFT) կողմից Հայոց Ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցի կապակցությամբ ընդունել են համատեղ հուշագիր:

Panorama.am-ի փոխանցմամբ` փաստաթղթի նախաբանում նշվում է. «Հիմնվելով Մարդու իրավունքների միջազգային ռչակագրի սկզբունքների, Քաղաքական և քաղաքացիական իրավունքների մասին միջազգային պակտի և Ցեղասպանության կանխարգելման ու պատժման մասին միջազգային կոնվենցիայի վրա

Հաշվի առնելով, որ Ցեղասպանության ոճիրը ազդում է բուն մարդկության էության վրա և խորապես վիրավորում է մարդկային խիղճը

Հաստատելով, որ Ցեղասպանության ոճիրը և մարդկության դեմ հանցագործությունները սպառնալիք են միջազգային հանրության համար և վերաբերում են համայն մարդկությանը

Արձանագրելով, որ «մոռացության» օրենքը չի կարող կիրառելի լինել հանրության և առհասարակ մարդկության դեմ ուղղված հանցագործությունների համար՝ անկախ դրանց վաղեմությունից

Վկայակոչելով, որ 20-րդ դարի սկզբին տեղի ունեցած Ցեղասպանության ժամանակ ավեի քան 1,5 միլիոն հայեր են զոհվել, որոնց թվում շատերը սպանվել են, իսկ շուրջ 1 միլիոն մարդ մահացել է հարկադրված բռնագաղթի ճանապարհին, և բազմաթիվ հայերի պատճառվել է ֆիզիկական ու հոգեբանական վնաս

Հաշվի առնելով, որ զոհերի ճնշող մեծամասնության մահվան հանգամանեներն ու նրանց մասունքների թաղման վայրը անհայտ են, և որ զոհերի ժառանգներն ու հետնորդները հնարավորություն չեն ունեցել հիշատակի տուրք մատուցելու իրենց հանգուցյալներին, ուստի Բռնի անհետացումից բոլոր մարդկանց պաշտպանող միջազգային կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի համաձայն նրանց հարկադրված անհետացումը կարող է որակվել որպես շարունակական հանցագործություն

Հիշեցնելով, որ զոհերի և նրանց հետնորդների իրավունքները, արդարադատությունն ու վնասի փոխհատուցումը հիմնարար և անհրաժեշտ սկզբունքներ են հանդիսանում հաշտեցման և ամուր խաղաղության հաստատման ցանկացած գործընթացքում

Հիմնվելով ատելության ծնած վտանգների ու միջազգային հանցագործությունների խնդրի վրա, և կոչ անելով հետևել կարծիքի ազատության սկզբունքին, որը հանդիսանում է մարդու իրավունքները հարգելու կարևոր միջոց

Հենվելով հիմնարար սկզբունքների և ուղեցույցների վրա, որոնք վերաբերում են մարդու իրավունքների ոլորտին և միջազգային մարդասիրական իրավունքի կոպիտ խախտումների իրավական պաշտպանությանը (ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեայի կողմից 2005թ-ի դեկտեմբերի 16-ին ընդունված հռչակագիր) և հիմնվելով այս ներածականի 2-րդ և 3-րդ կետերի վրա

Հուշագիր
FIDH-ը և Հայաստանում ու Թուրքիայում նրա անդամ կազմակերպություններ հանդիսացող CSI-ը, IHD-ն և HRFT-ն հայտարարում են, որ՝
1. Հարգանքի տուրք են մատուցում Հայոց Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին

2. Ողջունում են բոլոր նրանց դերակատարությունը ովքեր ցեղասպանության ժամանակ հայերի կյանքեր են փրկել

3.Հանդիսավոր կերպով կոչ են անում Թուրքիային պաշտոնապես ճանաչելու իր պատասխանատվությունը հայ բնակչության ցեղասպանությունն իրականացնելու հարցում, որը կազմակերպվել և իրականացվել է Օսմանյան կայսրության երիտթուրքական կառավարության կողմից

4. Կոչ են անում Թուրքիային հրաժարվելու մերժողականության պաշտոնական քաղաքականությունից և հոգալու զոհերի ժառանգների ու հետնորդների, ինչպես նաև իր ամբողջության մեջ հայ հասարակության նյութական փոխհատուցման ծախսերը

5. Հաստատում են, որ միայն այս ճանաչման շնորհիվ հնարավոր կլինի Հայաստաի և Թուրքիայի միջև վերականգնել վստահության հարաբերությունները և նպաստել երկու հարևան ժողովուրդների հաշտեցման գործընթացին, որը երկու կողմերի քաղաքացիական հասարակություններն արդեն սկսել են

6. Պնդում են, որպեսզի Թուրքիան աշխատի Հայաստանի հետ առանց նախապայմանների հարաբերությունները կարգավորելու ուղղությամբ՝ մասնավորապես բացելով ՀՀ-ի հետ սահմանը

7. Հետևողականորեն պահանջում են Թուրքիայի կառավարությանը հրաժարվել ատելությունից և մեղադրանքներից հայերի նկատմամբ, որին նպաստում է Ցեղասպանության ժխտման քաղաքականությունը

8. Նկատի ունենալ, որ մարդու իրավունքների լիարժեք իրացման , մասնավորապես իրավունքների և քաղաքական ազատությունների պաշտպանությանհամար անհրաժեշտ է կոտրել սառույցը և նպաստել փոխհամագործակցության զարգացմանը, և կոչ ենք անում Թուրքիայի ու Հայաստանի քաղաքացիական հասարակություններին նախաձեռնել, կառուցել հարաբերություններ և նպաստել դրանց զարգացմանը երկու հարևան հասարակությունների միջև

9. Կոչ ենք անում Թուրքիային և Հայաստանին վավերացնել Միջազգային քրեական դատարանի Ստատուտը և տեղայնացնել այն իրենց ներքին իրավական համակարգերում՝ դրանով հստակ ընդգծելով իրենց պատրաստակամությունը՝ պայքարելու միջազգային հանցագործությունների անպատժելիության դեմ և երաշխավորել միջազգային ու տարածաշրջանային խաղաղություն

10. Հիշեցնել աշխարհի բոլոր երկրներին, ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի անդամ երկրներին, ԵՄ-ի անդամ և Եվրոպայի խորհրդի անդամ երկրներին, որ ապագայում հանցագործությունների կանխարգելման լավագույն միջոցը նախկինում եղած ոճիրների պատժումն է, այս նպատակով հետևողականորեն կոչ ենք անում միջազգային հանրությանը աջակցել այս հուշագրին, միջնորդել Հայաստանի և Թուրքիայի կառավարություններին , գործարկել այնպիսի մեխանիզմներ, որոնք կնպաստեն ճշմարտության և արդարության վերականգմանը, ինչպես նաև կապահովեն ցեղասպանության վնասների փոխհատուցմանը»: