«Ազատությունից զրկելու մեխանիզմների առումով մենք պետք է ունենանք չափազանց մեծ հստակություն և որոշակիություն». Արման Թաթոյան (Տեսանյութ) - ՓԱՍՏԻՆՖՈ | Իրավական լուրեր, իրադարձություններ, վերլուծություններ, տեսանյութեր

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

11/22/2024 13:11 ՊՆ-ն հրապարակել է մեդալակիր զինծառայողների նկարը 11/22/2024 13:06 6-10 աստիճանով ցրտելու է 11/22/2024 12:34 Հունաստանում ՀՀ դեսպանը հանդես է եկել «Հայաստանի անվտանգային միջավայրն այսօր» թեմայով դասախոսությամբ 11/22/2024 12:29 ՀՀ ԱԺ նախագահի հայտարարությունն ԱԺ պատգամավոր Նարեկ Զեյնալյանի հրաժարականի դիմումի մասին 11/22/2024 12:25 Գերմանիայի արտգործնախարարն Ադրբեջանում մարդու իրավունքների վիճակը տագնապալի է որակել 11/22/2024 12:23 Ուկրաինայում մտավախություն ունեն՝ ՌԴ-ն հարվածելու է Գերագույն Ռադայի շենքին. նիստը հետաձգել են 11/22/2024 12:15 Ադրբեջանը միջազգային հանրության աչքի առաջ չի խորշում պետական հիմնադրամի գումարներով միջոցառում կազմակերպել, որով ակնհայտ տարածքային հավակնություններ է ներկայացնում Երեւանի նկատմամբ . Հայրապետյան 11/22/2024 12:06 Ուժեղ քամու պատճառով 22-ամյա աղջիկ է մահացել. ողբերգական դեպք Պոդոլսկում 11/22/2024 12:06 Շների վրա կրակած տղամարդը ներկայացել է Արթիկի բաժին 11/22/2024 11:59 Հայաստանում նախատեսում են 2025 թվականի փետրվարի 4-ից մինչև ապրիլի 18-ը պահեստազորի վարժական հավաքներ անցկացնել 11/22/2024 11:49 Իսպանիայի հետ գործակցության ընդլայնման մեծ ներուժ կա. Գևորգ Մանթաշյանն ընդունել է դեսպանին 11/22/2024 11:31 Կիևում պայթյունների շարք է տեղի ունեցել 11/22/2024 11:30 Լյուքսեմբուրգի պատգամավորների պալատը Ադրբեջանին և Թուրքիային դատապարտող բանաձևեր է ընդունել 11/22/2024 11:21 Նախագահը ստորագրել է «Հայաստանի Հանրապետության 2024 թվականի պետական բյուջեի մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքը 11/22/2024 10:55 «Սրբազան պայքար» շարժման համար մասնակիցներ հավաքագրելու գործով ևս երկու անձ արդարացվեց 11/22/2024 10:50 Ողբերգական վթար Երևանում.մահացածը մոտոցիկլի վարորդ պարեկն է. shamshyan.com 11/22/2024 10:34 Վերականգնվում է Երևանի ամենահին՝ Կարմիր կամուրջը 11/22/2024 10:30 Խիստ մտահոգված և անհանգստացած ենք Մերձավոր Արևելքում, մասնավորապես՝ Լիբանանում, ահագնացող անվտանգային իրավիճակով. վարչապետ 11/22/2024 10:16 Իրավիճակը հանրապետության ավտոճանապարհներին 11/22/2024 08:19 3 միլիոն դրամը փող չԷ՞․ «Հրապարակ» 11/22/2024 08:16 Անկախ աուդիտը, կարծես թե, անկախ է. ՔՊ նվիրատուները տուգանվում են. «Ժողովուրդ» 11/22/2024 08:13 Ով կփոխարինի Դավիթ Խուդաթյանին․ «Հրապարակ» 11/22/2024 08:09 Հովիկ Աղազարյանը անհարմար դրության մեջ է դրել Նիկոլ Փաշինյանին. «Ժողովուրդ» 11/22/2024 08:07 Ժամկետ խախտող նախարարը կպատժվի՞․ «Հրապարակ» 11/22/2024 08:04 Ում է բաժին հասնելու Զեյնալյանի պաշտոնը․ «Հրապարակ» 11/22/2024 08:01 Սեւանա լճի անտառտնկարկների մաքրման աշխատանքները ձախողվել են. «Ժողովուրդ» 11/22/2024 07:58 Ինչ է հայտարարագրել ՔԿ նախագահի հավանական թեկնածու Արթուր Պողոսյանը. «Ժողովուրդ» 11/21/2024 23:47 Սպիտակ տունը պատասխանել է ռուսական «Орешник» հրթիռի արձակմանը 11/21/2024 23:33 Մինչև Հայաստանի իշխանությունը հանցավոր լռում է, պաշտոնական Բաքուն ագրեսորի նոր իմիջ է կերտում Հայաստանի համար. Տիգրան Աբրահամյան 11/21/2024 23:23 Մանկապարտեզներին մատակարարվող սննդի որակը Երևանի քաղաքապետարանն առավել խիստ է հսկում 11/21/2024 23:06 Էլեկտրաէներգիայի՝ վաղվա անջատման հասցեները 11/21/2024 22:53 Չեխիայում մոտ հազար ուժայիններ բողոքում են ցածր աշխատավարձի դեմ 11/21/2024 22:36 Մհեր Գրիգորյանն ընդունել է Հայաստանում Իսպանիայի նորանշանակ արտակարգ և լիազոր դեսպան Ռիկառդո Մարտինես Վասկեսին 11/21/2024 22:22 Սիրիայում հրթիռակոծվել է ԱՄՆ-ի ռազմաբազան 11/21/2024 22:11 Ոստիկանի նախկին կինը խաղամոլության պատճառով թունավորել է 14 ընկերների 11/21/2024 21:51 Արմավիրի մարզում տեսախցիկն արձանագրել է «BMW»-ի և ջերմաքարշ գնացքի բախումը. քննչական բաժինն ու ոստիկանությունն էլ պարզել են մահացածի ինքնությունը 11/21/2024 21:35 Ռուսական նորագույն զենքին հակազդելու միջոցներ գոյություն չունեն. Պուտին 11/21/2024 21:29 Վարորդը մահացել է, ուղևորները տեղափոխվել են հիվանդանոց 11/21/2024 21:24 Թաթոյանն անդրադարձել է սահմանային և իրավական անվտանգության մարտահրավերներին և Արցախից հայերի զանգվածային բռնի տեղահանմանը 11/21/2024 20:59 Արարատ Միրզոյանը հեռախոսազրույց է ունեցել Իրանի արտգործնախարարի հետ 11/21/2024 20:46 Պաղեստինը պաշտպանել է Նեթանյահուի եւ Գալանտի ձերբակալման ՄՔԴ-ի օրդերը 11/21/2024 20:36 Հեղափոխությունը մտնում է «յակոբինյան» փուլ. Փաշինյանն էլ չգիտեր, որ պետք է հեռացնի այդ մարդկանց․ Շարմազանով (Տեսանյութ) 11/21/2024 20:35 Ինչ ժառանգություն թողեց Վահե Ղազարյանը 11/21/2024 20:32 Բասկետբոլի մեր թիմը հանդիպելու է բավական ուժեղ Ավստրիայի հավաքականի հետ 11/21/2024 20:20 Պետական դավաճանության մեջ մեղադրվող տղամարդն ինքնախոստովական ցուցմունքը տվել է ԱԱԾ-ում ծեծի ենթարկվելուց հետո․ նրան դիմակավորված անձինք ձերբակալել են 7 տարեկան երեխայի աչքի առաջ. պնդում է կինը 11/21/2024 20:14 Եւս մեկ բրոնզե մեդալ 11/21/2024 20:07 «Ռոսկոմնադզորն» արգելել է գիտական տարածել VPN-ի մասին 11/21/2024 19:59 Թուրք-ադրբեջանական տարաձայնություններն էներգետիկ ոլորտում. «Գեղարդ» հիմնադրամ 11/21/2024 19:42 Ֆինլանդիան կդադարի փախստականներին մշտական կացության կարգավիճակ տալ 11/21/2024 19:29 Թուրքիան Սոմալիում կհիմնի տիեզերական ռազմաբազա

11/20/2024 15:33 Հայաստանը կանանց ձեռքերում է. Իշխանությունում ևս մեկ թև է ձևավորվել՝ Աննա Հակոբյանինը 11/21/2024 21:29 Վարորդը մահացել է, ուղևորները տեղափոխվել են հիվանդանոց 11/20/2024 19:43 Սա նշանակում է, որ առաջիկայում պետք է պաշտոնանկ արվի Ալեն Սիմոնյանը, իսկ Լենա Նազարյանն ընտրվի նաև Ազգային ժողովի նախագահ․ Ղազարյան 11/20/2024 20:14 Այս երկրում ինձ որևէ մեկը նման հրահանգ չի կարող տալ. Քպական պատգամավոր 11/21/2024 13:58 ԲԴԽ բոլոր նախագահների լիազորություններն են դադարեցվել՝ նախատեսված ժամկետից շուտ. Սա խոսում է իշխանությունների թևերի բաժանման սկզբունքի ի սպառ բացակայության մասին. Վարդազարյան 11/21/2024 08:30 Ո՞վ է Դիմել Քյարամյանին՝ Աղազարյանի որդու քրգործով. հայտնի են անուններ. բացահայտում. «Ժողովուրդ» 11/21/2024 21:51 Արմավիրի մարզում տեսախցիկն արձանագրել է «BMW»-ի և ջերմաքարշ գնացքի բախումը. քննչական բաժինն ու ոստիկանությունն էլ պարզել են մահացածի ինքնությունը 11/20/2024 23:23 Էլեկտրաէներգիայի՝ վաղվա անջատման հասցեները 11/21/2024 08:17 Փաշինյանը թիմակիցներից մի քանիսին էլ է ուղարկել արյան անալիզ հանձնելու․ «Հրապարակ» 11/20/2024 18:20 Կինը 9-ամյա տղային թողել է անտառում ու թաքցրել նրա հետքերը 11/21/2024 08:23 Անդրանիկ Քոչարյանն ու Սիսակ Գաբրիելյանը թեժ վեճ են ունեցել. ներթիմային գզվռտոցը շարունակվում է. «Ժողովուրդ» 11/20/2024 19:01 Խոշոր ավտովթար՝ Շիրակի մարզում․ Մարալիկում բախվել են դիզվառելիք տեղափոխող «ԿամԱԶ»-ն ու «Nissan»-ը. 3 վիրավորներից 2-ը ՌԴ քաղաքացիներ են 11/21/2024 14:49 Երեք օրվա ընթացքում Ֆրանցիսկոս Պապին երկու անգամ ողջունելու հնարավորությամբ ինձ իսկապես օրհնված եմ զգում. Աննա Հակոբյան 11/21/2024 20:20 Պետական դավաճանության մեջ մեղադրվող տղամարդն ինքնախոստովական ցուցմունքը տվել է ԱԱԾ-ում ծեծի ենթարկվելուց հետո․ նրան դիմակավորված անձինք ձերբակալել են 7 տարեկան երեխայի աչքի առաջ. պնդում է կինը 11/21/2024 20:35 Ինչ ժառանգություն թողեց Վահե Ղազարյանը 11/20/2024 20:00 Առեղծվածային դեպք՝ Երևանում. Հաղթանակի կամրջի տակ հայտնաբերվել է տղամարդու մարմին. փրկարարներն այն դուրս են բերել մեծ դժվարությամբ 11/21/2024 16:37 Ռոմանոս Պետրոսյանը կփոխարինի՞ Ռուտամ Բադասյանին 11/21/2024 18:45 Շատ ճիշտ գնահատական է, կամավորականությունը պետություն չունենալու մասին է. Մովսես Հակոբյան 11/21/2024 12:29 Մարտից հետո արցախցիներին 50 հազար դրամի աջակցությունը կնվազեցվի 40 հազարի ու կտրվի միայն թիրախային խմբերին 11/20/2024 15:28 Աննա Հակոբյանը և Զելենսկու կինը Վատիկանում ներկա են գտնվել հրապարակային գլխավոր ունկնդրությանը

«Ազատությունից զրկելու մեխանիզմների առումով մենք պետք է ունենանք չափազանց մեծ հստակություն և որոշակիություն». Արման Թաթոյան (Տեսանյութ) 07/29/2014 12:14 | ՀՐԱՏԱՊ ԹԵՄԱ

Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարան Հայաստանից ստացված դիմումների ու նաև դրանց հիման վրա մեր երկրի դեմ կայացված վճիռների մի ստվար մասը վերաբերում է ՀՀ քաղաքացիներին ազատությունից զրկելու դեպքերին:

ՄԻԵԴ- ի պահանջով ՀՀ օրենսդրության մեջ պետք է սահմանվեն անձին ազատությունից զրկելու` բերման ենթարկելու, ձերբակալելու, հստակ կարգավորումներ, այդ թվում նաև` ժամանակային սահմանափակումներ:

Նոր Քրեական դատավարության օրենսգրքում փորձ է արվել ներառել Եվրոպական դատարանի և եվրոպական այլ կառույցների այդ պահանջները: Արդյունքում՝ օրենսգրքի նախագծում առկա են նոր հասկացություններ ու կարգավորումներ, որոնք նախկինում չեն եղել ՀՀ քրեական ու քրեադատավարական օրանսդրություններում:

Ուստի՝ ՄԻԵԴ-ի վճիռներին ու դրանց կատարմանը նվիրված շարքի հերթական հրապարակումը «Փաստինֆո»-ն որոշեց նվիրել հենց այդ նոր հասկացությունների բացահայտմանը: Որքանո՞վ այս նոր կարգավորումները թույլ կտան կանխարգելել անձին ազատությունից զրկելու պարագայում նրա իրավունքների հնարավոր խախտումները:

Այս հարցերի շուրջ «Փաստինֆո»-ն զրուցել է ՀՀ Արդարադատության փոխնախարար, Եվրոպական դատարանում ՀՀ կառավարության լիազոր ներկայացուցչի տեղակալ Արման Թաթոյանի հետ:

- Այսօր դատական, հատկապես` հասարակական հնչեղություն ստացած գործերով նիստերում խնդիր է դարձել նիստին ներկաների պահվածքը, վերաբերմունքը դատարանի և դատավարության մասնակիցների նկատմամբ: Այս առումով ի՞նչ նոր լուծումներ է առաջարկում նոր Քրեական դատավարության օրենսգիրքը:

- Այո', լինում են դեպքեր, երբ վարույթի մասնակիցների կողմից դրսևորվում են իրավունքի չարաշահումների կամ պարտականությունները չկատարելու դեպքեր, և վարույթ իրականացնող մարմինը պետք է դրան ողջամտորեն արձագանքելու հնարավորություն ունենա, որը պետք է նաև համաչափ լինի վարույթի մասնակցի համապատասխան վարքագծին, հետևանքներին: Գործող ՔԴՕ-ն ունի որոշակի կարգավորումներ, որոնք հնարավորություն են տալիս կանխարգելել, արգելել ոչ իրավաչափ վարքագիծը, բայց դրանք համակարգային լուծումներ չեն պարունակում:

Օրինակ` մինչդատական փուլերի առումով մենք չունենք որևէ կարգավորում, և այս առումով խնդրահարույց է դառնում այդ համապատասխան անձանց վարքագծի ապահովումը: Իհարկե', պետք է լինեն նաև համակարգային կարգավորումներ, որոնք ուղղված կլինեն հենց պատական մարմիններին,այսինքն` վարույթն իրականացնող մարմինները նույնպես պետք է դրսևորեն համապատասխան վարքագիծ:

Քանի որ գործող ՔԴՕ-ում առկա լուծումները, մասնավորապես` խոսքը վերաբերում է հենց դատական սանկցիաներին, հատվածական են, ըստ էության, և ամբողջությամբ չեն ներառում քրեական դատավարության բոլոր փուլերը և այդ առումով նաև չեն հավակնում լուծելու քրեական դատավարության առջև ծառացած համակարգային խնդիրները, Քրեական դատավարության նոր օրենսգրքի նախագծում խնդիր դրվեց հիմնարար լուծում տալու այս հարցին, և առաջնահերթ նախագծում սահմանվեց մի սկզբունք, որը կոչվում է «ոչ իրավաչափ վարքագծի արգելքը», այսինքն` նախատեսվում է, որ արգելվում է իրավունքների չարաշահում, որը կարող է հանգեցնել անձի իրավունքների կամ արդարադատության շահերի վնասման:

Ընդ որում, նախատեսվում է հիմնարար պարտականություն վարույթի մասնավոր մասնակիցների կամ վարույթին օժանդակող անձանց համար իրենց իրավունքներից օգտվելու կամ պարտականությունները կատարելու բարեխղճորեն: Իսկ թե ովքեր են վարույթի մասնավոր մասնակիցները կամ օժանդակող անձինք, հստակ սահմանվում է նախագծով. վարույթի մասնավոր մասնակիցներ են մեղադրյալը, նրա օրինական ներկայացուցիչը, նրա պաշտպանը, տուժողը, գույքային պատասխանողը, նրանց օրինական ներկայացուցիչները և լիազոր ներկայացուցիչը:

Վարույթին օժանդակող անձինք են համարվում վկան, դատական նիստի քարտուղարը, թարգմանիչը, ընթերական, և այս առումով այս սուբյեկտները նույնպես պարտավոր են համապատասխան վարքագիծ դրսևորել:

- Եվ ինչպե՞ս կարող են նրանց իրավունքները սահմանափակվել հենց դատարանի կողմից:

- Իրավունքների սահմանափակում չասեմ, այլ` ոչ իրավաչափ վարքագծի արգելքը կամ կանխարգելումը, ըստ նախագծի, կարող է տեղի ունենալ ոչ միայն դատարանի կողմից, այլև՝ վարույթն իրականացնող մարմնի, այսինքն` տարածվում է քրեական դատավարության բոլոր փուլերում` ընդգրկելով նաև մինչդատական վարույթը, և այդ առումով նաև համապատասխան իրավունքներ է ձեռք բերում, ասենք` քննիչը կամ դատախազը այն փուլում, որ փուլում նրանք հանդես են գալիս որպես վարույթն իրականացնող մարմին:

Որպեսզի մի փոքր առարկայական և մանրամասն ներկայացնեմ խնդիրը, ասեմ, որ սկզբունքի մակարդակով նախատեսվում է հնարավորություն, իրավունքների չարաշահում թույլ տված, կամ պարտականությունները չարամտորեն չկատարած անձանց նկատմամբ այդ անձանց վարքագծին համաչափ դատավարական սանկցիա կիրառել, որը չանելը կհանգեցնի վարույթի բնականոն ընթացքը խոչընդոտելուն:

Ընդ որում, դատավարական հարկադրանքի միջոցների բաժնում առանձին գլուխ ունենք նախատեսած, որը հենց կոչվում է «դատավարական սանկցիաներ»: Գործող օրենսգրքում դրանք կոչվում են «դատական սանկցիաներ»: Կարծես թե հենց անվանումը կանխորոշում է դրա կիրառության շրջանակները:

Ինքնին դատավարական սանկցիաներ կիրառելու հիմքն այն է, երբ վարույթի մասնավոր մասնակիցը կամ այլ անձ, իրավունքները չարաշահելու կամ պարտականությունների կատարումից չարամտորեն խուսափելու միջոցով, խոչընդոտ է ստեղծում վարույթի բնականոն ընթացքի համար, ինչպես նաև` անհարգալից վերաբերմունք` դատարանի նկատմամբ:

Դատավարական սանկցիաները դասակարգում են սպառիչ տեսակներ. Նախազգուշացում, դատական տուգանք, դատական նիստերի դահլիճից հեռացնել, ունենք նոր դատավարական սանկցիաներ, որոնք կոչվում են իրավունքի իրականացման սահմանափակում, կարճաժամկետ ձերբակալում, դատարան ներկայացնելու կարգադրագիր, և այս յուրաքանչյուր դատավարական սանկցիայի տեսակի համար արդեն նախագիծը նախատեսել է իրավաչափության հստակ պայմաններ, կիրառության հիմքերը, ինչպես նաև՝ այն սահմանափակումները, որը յուրաքանչյուր սանկցիա իր հետ առաջ է բերում: Ընդ որում, դատավարական սանկցիայի կիրառության նպատակը պարտադիր պետք է լինի հենց վարույթի բնականոն ընթացքը ապահովելը:

Օրենքը մի քանի դեպքերում երաշխիքային մակարդակով հստակ սահմանում է, որ կիրառվող դատավարական սանկցիան պետք է համաչափ լինի այն վարքագծի բնույթին և հետևանքներին, որը կանխարգելելու համար այն կիրառվում է: Բացի այդ, դատավարական սանկցիայի կիրառումը չի կարող նաև ազատել պատասխանատվության այլ տեսակների ենթարկելուց, ասենք` կարգապահական պատասխանատվություն և այլն:

- Քանի որ նոր սանկցիաների մասին նշեցիք, որոնք նորություն են ու երբևէ չեն կիրառվել հայաստանյան իրավունքում, խնդրում եմ մի փոքր մանրամասնեք, ո՞ր դեպքերի համար և ինչպիսի՞ նոր սանկցիաներ ունենք նախագծում:

- Առաջինն ուզում եմ առանձնացնել իրավունքի իրականացման սահմանափակումը: Իրավունքի իրականցման սահմանափակումը վարույթի մասնակցի կամ վկայի` օրենքով նախատեսված իրավունքները պարբերաբար չարաշահելու դեպքում, համապատասխան որոշմամբ, դրանց իրականացման ժամանակային կամ քանակական սահմանափակման սահմանումն է: Այս ասնկցիան կարող է կիրառվել՝ միաժամանակ հավաստելով օրենքով նախատեսված պայմանների իրականացումը:

Մասնավորապես` մենք պետք է ունենանք ՔԴՕ-ով նախատեսված իրավունքների շրջանակ: Ընդ որում, պետք է ունենանք պարբերաբար չարաշահում այդ իրավունքների, և այդ սանկցիան կարող է կիրառվել բացառապես որոշմամբ: Ունենք նաև հստակ իրավունքների շրջանակ` որ դեպքերում կարող է այս սանկցիան կիիրառվել. պաշտպանից հրաժարվելը, միջնորդությունը հարուցելը, բացարկ հայտնելը, ապացույցներ վարույթին կցելու և հետազոտելու համար միջնորդություններ ներկայացնելը, վարույթի նյութերին ծանոթանալը և դրանցից տեղեկություններ դուրս գրելը, բացման խոսքով, եզրափակիչ խոսքով, նաև` եզրափակիչ հայտարարությամբ հանդես գալը:

Ես ուզում եմ հատուկ նշել, որ սա չպետք է շփոթել վարույթից հեռացնելու հետ կամ բուն իրավունքը բացառելու հետ, որովհետև կան նման պատկերացումներ, թե այս սանկցիան սրան է վերաբերում: Հենց ինքը հոդվածը սահմանում է, որ այս սանկցիայի կիրառումը չի կարող հանգեցնել բուն իրավունքը բացառելուն: Օրինակ` եթե մենք սանկցիա կիրառում ենք նրա համար, որ անընդհատ չարաշահվում է բացարկ հայտնելու կամ միջնորդություն հարուցելու իրավունքը, բնականաբար, սա չի նշանակում, թե այս սանկցիան կիրառելով՝ մենք անձին ընդհանրապես զրկում ենք քրեական վարույթի ընթացքում միջնորդություն հարուցելու իրավունքից: Պարզապես խոսքը վերաբերում է կոնկրետ իրավիճակում, կոնկրետ հիմքերով այդ իրավունքի չարաշահումը կանխելու համար, որը նաև վտանգում վարույթի բնականոն ընթացքը, համապատասխան սանկցիա կիրառելուն:

Ես ուզում եմ հատուկ համեմատություն անցկացնել վարույթից հեռացնելու դատավարական սանկցիայի հետ: Այստեղ ևս կա շփոթություն, և հաճախ մեկնաբանություններ եմ տեսնում այն մասին, որ, օրինակ, եթե պաշտպանին հեռացնելու հետ կապված սանկցիա եք կիրառում, ապա ընդհանրապես պաշտպանին հեռացնում ենք վարույթից: Ամենևին էլ այդպես չէ: Վարույթից հեռացնելը կիրառվում է շատ սահմանափակ շրջանակի սուբյեկտների նկատմամբ. Առջինը` պետք է ունենանք փաստաբան, մեկ օրինական ներկայացուցիչ, կամ հանրային մեղադրող, այս երեք սուբյեկտների կողմից է, որ իրավունքների չարաշահման կամ պարտականությունների կատարումից չարամտորեն խուսափելու դեպքում կարող է կիրառվել:

Օրինակ, եթե այս սուբյեկտներից որևէ մեկը երկու անգամ առանց հարգելի պատճառի չի ներկայանում դատական նիստին կամ իր համար պարտադիր վարույթային գործողության կատարմանը, եթե 3 անգամ դատավարական սանկցիայի ենթարկվելուց հետո շարունակում է պարտականություններից չարամտորեն խուսափել, մենք իրավունք ունենք կիրառել այս սանկցիան: Ընդ որում, մինչդատական վարույթի ընթացքում եթե կիիրառում ենք համապատասխան սանկցիա, ապա դա կարող է կատարվել, իհարկե, քննիչի որոշմամբ, բայց` բացառապես դատախազի համաձայնությամբ:

Ընդ որում, կան նաև բողոքարկման հնարավորություններ. կարող է բողոքարկվել վերադաս դատախազին, եթե նրա կողմից էլ է մերժվում՝ արդեն դատական կարգով, իսկ հետո նաև՝ հատուկ վերանայման կարգով:

- Նոր օրենսգիրքը նաև «կարճաժամկետ ձերբակալում» տերմինն է նախատեսում, ի՞նչ առնչություն և ի՞նչ տարբերություն ունի այս գործողությունը ներկայիս «բերման ենթարկելու» հետ:

- Խոսքը վերաբերում է այն իրավիճակներին, երբ վարույթի մասնավոր մասնակիցը` բացառությամբ պաշտպանի կամ լիազոր ներկայացուցչի, ինչպես նաև` վկան, փորձագետը կամ թարգմանիչը պարբերաբար չարամտորեն խուսափում են իրենց վրա դրված պարտականությունների կատարումից, ապա նախագիծը նախատեսում է, որ այս դեպքերում այդ պարտականությունների իրականացումն ապահովելու նպատակով կարող է կիրառվել կարճաժամկետ ձերբակալում:

Քննիչը կայացնում է անձին ձերբակալելու մասին որոշում, այդ որոշումը հանձնարարվում է հետաքննության մարմնի կատարմանը, ընդ որում` պարտադիր պետք է որոշման մեջ նշի ձերբակալման հիմքը և պատճառները, դրանից հետո, երբ հետաքննության մարմինը կատարում է որոշումը, նա պետք է անձին քննիչի մոտ բերելուց առաջ պարտադիր ազատությունից զրկելու պահին ծանոթացնի որոշմանը` հանձնի որոշման պատճենը, իսկ քննիչի մոտ բերելուց հետո նույնպես անպայման կազմվում է համապատասխան արձանագրությունը, և անձին ազատ արձակելուց հետո էլ է կազմվում արձանագրություն և հանձնվում է նաև այդ անձին:

Ընդ որում, կարճաժամկետ ձերբակալումը կարող է տևել ոչ ավել, քան այն պարտականության կատարումը, որի ապահովման համար կիրառվել է այս սանկցիան, բայց բոլոր դեպքերում` ոչ ավել, քան 12 ժամ:

Հիմա օրինակներով ասեմ, թե որ դեպքերում կարող է այս սանկցիան կիրառվել:

Ասենք, մենք կանչում ենք վկային հարցաքննության, բայց նա` առանց հարգելի պատճառի, չի ներկայանում. խուսափում է պարտականության կատարումից: Այս դեպքում, ի տարբերություն գործող օրենսգրքի, որի պարագայում մենք կկիրառենք «բերման ենթարկել» դատավարական հարկադրանքի միջոցը, մենք պարզապես կիրառում ենք «կարճաժամկետ ձերբակալում»:

Ամբողջ գաղափարն այն է, որ մենք անձին զրկում ենք ազատությունից, և ունենում ենք կոնկրետ կարգավորումներ՝ ժամային առումով: Օրինակ՝ այսօր մենք գործող ՔԴՕ-ում չունենք նման կարգավորում, թե որքան կարող է պահվել բերման ենթարկված անձը: Մենք ունենք, ասենք, առավելագույնը որքան կարող է տևել հարցաքննությունը, բայց եթե անձը բերվի քննիչի մոտ հարցաքննությունից հետո, որքան կարող է պահվել, ինչ քննչական գործողություն կարող է կատարվել, մենք այլևս չունենք նման կարգավորումներ:

Եվ պրակտիկայում կարող է լինել այնպես, որ, ասենք անձին բերեցինք որոշակի քննչական գործողությունների կատարման համար, կարող ենք նրան որոշակի ժամանակահատված պահել, և դա չի էլ համարվի ազատությունից զրկել: Իսկ եվրոպական չափանիշներիկ համաձայն` եթե անձն ստիպված է լինում ենթարկվել ոստիկանության կամքին կամ վարույթ իրականացնող մարմնի կամքին` ազատ տեղաշարժ իրականացնելու առումով, այստեղ գործ ունենք ազատությունից զրկելու հետ:

«Կարճաժամկետ ձերբակալման» ինստիտուտը նաև փորձաքննություն է անցել միջազգային կազմակերպությունների կողմից, ունեցել ենք միջազգային փորձագետների գնահատականը, վերջերս ԳԴՀ-ում էինք և մի քանի հարցեր, այդ թվում և այս հարցը բարձր միջազգային գնահատականի արժանացավ, նաև ԵԽ համապատասխան կազմակերպությունների կողմից դրական գնահատականի է արժանացել այս դատավարական սանկցիան:

Նաև ասեմ, որ «կարճաժամկետ ձերբակալում» սանկցիան վերաբերում է բացառապես քննիչին, բայց մենք համանման բովանդակությամբ սանկցիա էլ ունենք դատական փուլերի համար, որը կոչվելու է «դատարան ներկայացնելու կարգադրագիր»: Նմանատիպ, նույն հիմքերով դատարանն արձակելու է կարգադագիր, հանձնարարելու է համապատասխան մարմնին, որպեսզի իրականացնի դա: Պարզապես դատարանի դեպքում մենք անունը չէինք կարող դնել «ձերբակալում»:

- Իսկ տարածվելո՞ւ է միայն ամբաստանյալի վրա, թե՞ նաև վկաներին կարող են բերման ենթարկել:

- Իհարկե, տարածվելու է նաև վկայի նկատմամբ, տուժողի նկատմամբ, փորձագետի, թարգմանչի, պարզապես որպեսզի շփոթ չառաջանա, թե սա անմիջական ծագած կասկածի հիմքով ձերբակալումն է, մենք նաև համապատասխան կարգավորումներ ունենք, որպեսզի ցույց տանք որ սա բոլորովին այլ բան է: Մենք նաև մեր ԱԺ գործընկերների շատ արդարացի դիտամրկման հիման վրա նախատեսել ենք, որ այս անձինք չեն կարող պահվել ձերբակալվածների պահման վայերում, այսինքն` նաև սրանով է երևում, որ այս անձինք ոչ մի առնչություն չունեն այդ սուբյեկտների հետ: Պարզապես նրանց նկատմամբ կիրառված ներգործության միջոցը կոչվելու է «Կարճաժամկետ ձերբակալում»:

- Պարոն Թաթոյան, գաղտնիք չէ, որ մենք մեծ թվով գործեր ունենք՝ հատկապես ազատությունից զրկելու վերաբերյալ, որոնք հասել են Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան, ունենք նաև ՀՀ-ի դեմ արդեն իսկ կայացված վճիռներ: Որքանո՞վ են այս կարգավորումները բխում հենց ԵԴ-ի պահանջներից, վճիռների բովանդակությունից:

- Այս կարգավորումներն ուղղակիորեն հիմնվում են այդ իրավական չափանիշների վրա և նպատակ ունեն կանխարգելելու հետագայում նման խնդիրների առաջ գալը, նաև՝ մեր քաղաքացիների իրավունքների հնարավոր խախտումները` եվրոպական չափանիշների տեսանկյունից:

Այո', դուք ճիշտ եք, մենք ունենք նման գործեր, և գործերը առնչվում են այն դեպքերին, երբ անձը բերման է ենթարկվում, չունենք պահման հստակ ժամկետներ, այդ անձի իրավունքների շրջանակ, չունենք նաև բողոքարկման երաշխիքներ: Գործող օրենսգիրքը չի նախատեսում այս բոլոր կարգավորումները:

Ոստիկանության բաժիններում, կան, այո', գրանցամատյաններ, որտեղ ֆիքսվում է բերման և ազատ արձակման ժամը, կամ, որոշ դեպքերում, կարող են չարաշահումներ լինել, նոր նախագիծը հստակ այս նախապայմանները սահմանում է, և ազատությունից զրկելու մեխանիզմների առումով մենք պետք է ունենանք չափազանց մեծ հստակություն և որոշակիություն: Եվ ազատությունից զրկված անձին մենք պետք է տանք այս երաշխիքները, և երաշխիքների բացակայությունն է, որ մենք խնդիր ենք ունեցել Եվրոպական թե' դատարանում, թե' նաև այլ կազմակերպություններում:

Ավելին ասեմ` մենք ԵԴ վճիռների կատարման շրջանակներում արդեն ԵԽ նախարարների կոմիտեին նույնպես առիթ ունեցել ենք տեղեկացնելու այս մասին, որ մենք նման իրավական կարգավորումներ ունենք, այսինքն` մենք ժամերով հստակ սահմանափակել ենք, իրավունքների հստակ շրջանակ ենք նախատեսել, մենք այս սանկցիայի կիրառության առավել հստակ կամ ներգործության միջոցի կիրառության առավել հստակ հիմքեր ենք նախատեսել: Նաև նախատեսել ենք անձի իրավունքների իրականացման երաշխիքներ, առավել հստակեցրել ենք դատախազական հսկողությունն ու դատական վերահսկողությունն այս սանկցիայի կիրառման նկատմամբ և, բնականաբար, ունենք դրական արձագանք այս իմաստով:

Հարցազրույցը՝ Նելլի Դանիելյանի