Փաստ ինֆո

Մինչև  հոկտեմբերի 15-ը  ՀՀ նախագահին կից սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգ մշակող  մասնագիտական հանձնաժողովը ՀՀ նախագահին կներկայացնի Հայեցակարգի վերջնական տեքստը,  մասնագիտական հանձնաժողովն այդուհետ ևս տասն ամիս ժամանակ ունի բուն  բարեփոխումների նախագիծը մշակելու համար: Այս մասին Կոտայքի մարզպետարանում տեղի ունեցած Հայեցակարգի այսօրվա հերթական հանրային քննարկմանը հայտնեցին մասնագիտական հանձնաժողովի անդամներ, ՀՀ գլխավոր դատախազ Գևորգ Կոստանյանը և սահմանադրական իրավունքի մասնագետ Վարդան Պողոսյանը:  Նշվեց, որ  Սահմանադրության ընդունման ու փոփոխությունների գործընթացների  պատմության մեջ առաջին անգամ հանրության լայն շերտերի հետ քննարկվում են սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգը «այս վաղ փուլում»:

Մասնավորապես, Գևորգ Կոստանյանն ընդգծեց, որ  յուրաքանչյուրին ակնհայտ է սահմանադրական բարեփոխումների անհրաժեշտությունը: Մասնագիտական հանձնաժողովը հնարավորինս  մանրակրկիտ ու ամբողջական  փորձել է վեր հանել յուրաքանչյուր սահմանադրական  ինստիտուտի թերությունները, բացթողումները, ցույց տալ դրանց շտկման ուղիներն ու եղանակները:

Գ.Կոստանյանը հանրության ուշադրությունը հրավիրեց մասնագիտական հանձնաժողովի առաջարկած բարեփոխումների երեք կարևորագույն ուղղությունների վրա: Մասնավորապես, հանձնաժողովի կողմից   առաջնահերթ ուշադրություն  է դարձվել մարդու իրավունքների  ու ազատությունների  գլխին: Գ.Կոստանյանը նշեց, որ երկրորդ կարևոր խնդիրը պետական կառավարման ձևի փոփոխման խնդիրն է: Ըստ նրա, հանձնաժողովը հանգել է եզրակացության, որ կա կառավարման ձևի,  ինչպես նաև ընտրական համակարգի  ինստիտուցիոնալ փոփոխության անհրաժեշտություն: Նա կարևորեց կուսակցական, այն է՝ քաղաքական  համակարգի  ամրապնդումն ու կատարելագործումը՝ այդ ասպեկտով Գևորգ Կոստանյանը կարևորեց, որպեսզի կուսակցական համակարգը անձնավորված չլինի ու պայմանավորված չլինի անձերով, որպեսզի, մասնավորապես,  քաղաքական խնդիրների հարցում  լինի կոլեկտիվ պատասխանատվություն:

Սահմանադրական բարեփոխումների երրորդ կարևորագույն  ուղղությունը, ըստ մասնագիտական հանձնաժողովի անդամի, դատական համակարգին  է առնչվում: Մասնավորապես, խնդիր կա ունենալ  դատական այնպիսի համակարգ,  որն ունակ լինի ապահովել դատական պաշտպանություն՝  միջազգային  չափանիշներին համապատասխան: Ըստ Գ.Կոստանյանի, Հայաստանում գործող դատական եռաստիճան համակարգը չի ապահովում  անհրաժեշտ որակը թե՛ արդյունավետության,  թե՛ քննության ողջամիտ ժամկետների պահպանման և  թե՛ իրավունքների վերականգնման տեսանկյունից: Ուստի մասնագիտական հանձնաժողովում քննարկվում է  երկաստիճան  դատական համակարգի անցնելու հարցը: Գևորգ Կոստանյանի կարծիքով եռաստիճան դատական համակարգի   շղթայի մեջ «կորցնում ենք արդարադատության որակը»: Գ.Կոստանյանը նկատեց, որ նաև միջազգային ատյաններում քննության ընթացքում բացահայտվում են  ներպետական ակտերով պայմանավորված խնդիրները: Անհրաժեշտություն կա ունենալ   անկախ  ու անաչառ դատարան ու դատավոր, բարձրացնել  Արդարադատության խորհրդի դերը, անկախության երաշխիքները: ԱԽ-ի  արդար,  անկաշկանդ  ու օբյեկտիվ գործունեությունն ապահովելու համար առաջարկվել են   կազմի, կառուցվածքի, լիազորությունների փոփոխություններ:

Սահմանադրագետ Վարդան Պողոսյանն իր հերթին անդրադարձավ  Սահմանադրության ընդունմանն ու փոփոխությունների պատմությանը.  1995 թ. ընդունված Սահմանադրությունը իշխանակենտրոն սահմանադրություն էր, գուցե դա ժամանակի թելադրանքն  էր՝  զինադադարը նոր էր կնքվել,  նոր իշխանական համակարգ էր ձևավորվում, երկրորդ պլան էր մղվել մարդը՝ մարդու իրավունքների պաշտպանության մեխանիզմների առումով, բազմաթիվ սահմանադրաիրավական զարգացումներ են տեղի ունեցել, որոնք ցույց են տվել Սահմանադրության թերությունները: 1995թ. Սահմանադրությամբ իշխանությունը  կենտրոնացվել էր  մեկ ինստիտուտի՝  նախագահի,  ներքո, նախագահը Սահմանադրությամբ   հզոր ազդեցության լծակներ ուներ, մասնավորապես,  դատական իշխանության վրա:

Խոսելով պառլամենտական կառավարման ձևի դրական կողմերի մասին Վարդան Պողոսյանը, մասնավորապես, կարևորեց խորհրդարանում քաղաքական փոքրամասնություն կազմող  ընդդիմության իրավունքների ընդլայման անհրաժեշտությունը, որպեսզի ընդդիմությունը կարողանա իր ձայնը հասցնել թե  իշխանություններին և թե հանրությանը: