Պատմական հուշարձանի ու կառուցապատողի ցանկապատի իրական արժեքը

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

01/19/2025 23:07 ՆԳՆ-ն զգուշացնում է վարորդներին. սպասվում է ձյուն եւ բուք 01/19/2025 22:33 Էլեկտրաէներգիայի՝ վաղվա անջատման հասցեները 01/19/2025 22:22 Վրաստանի նախագահը երդմնակալությունից հետո ներում է շնորհել 613 կալանավորի 01/19/2025 22:02 Երեք իսրայելցի կին պատանդները վերադարձել են հայրենիք 01/19/2025 21:47 Վերին Լարսի անցակետը փակ է բեռնատարների համար. Հակոբյան 01/19/2025 21:36 Թուրքիայի ՆԳՆ-ն շնորհակալություն է հայտնել Հայաստանի Արդարադատության փոխնախարարին 01/19/2025 21:21 ԱՄՆ-ում TikTok-ն աշխատում է, սակայն հավելվածը ներբեռնել հնարավոր չէ 01/19/2025 21:03 Իրանը կզարգացնի ռազմական համագործակցությունը Ռուսաստանի հետ. Մասուդ Փեզեշկիան 01/19/2025 20:41 Երևանում անչափահաս տղան «Mercedes»-ով բախվել է «07»-ին, ապա՝ երկաթե սյանը 01/19/2025 20:20 Մերկելը Եվրոպային կոչ է արել միավորվել Թրամփի պատճառով 01/19/2025 20:00 Բժիշկը նախազգուշացրել է արագ նիհարելու տխուր հետևանքների մասին 01/19/2025 19:46 Հունվարի 20-ին ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպանատունը փակ կլինի 01/19/2025 19:36 Ստամբուլում տեղի է ունեցել ոգեկոչման արարողություն` ի հիշատակ սպանության զոհ դարձած Հրանտ Դինքի (տեսանյութ) 01/19/2025 19:24 Հայաստանի իշխանություններն ակնհայտորեն բացարձակ անտարբեր են Արցախի ղեկավարների ճակատագրի վերաբերյալ․ ՀԱԿ 01/19/2025 19:07 Թուրքական հատուկ ստորաբաժանումների ծառայողները թուրքական ինքնաթիռով են ժամանել Հայաստան 01/19/2025 18:50 Ծաղկաձոր քաղաքում և Սպիտակի ոլորաններում ձյուն է տեղում 01/19/2025 18:36 Ռեժիսոր Տիգրան Քեոսայանը դեռ կոմայի մեջ է 01/19/2025 18:19 Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան» ՍՊԸ-ի պահեստամասերի և սպասարկման բաժնի ղեկավարի երկու «Lexus»-ները 01/19/2025 17:59 Հայաստանը Թուրքիային է արտահանձնել երկու անձի. ԱԳՆ 01/19/2025 17:48 Բժիշկը բացատրել է դաշտանադադարի տհաճ ախտանիշի առաջացման պատճառները 01/19/2025 17:35 Զովունիում բախվել են «ԳԱԶ 3110»-ն ու «Volkswagen»-ը․ վերջինը կիսակողաշրջված հայտնվել է բնակչի այգում 01/19/2025 17:17 Թրամփը կոչ է արել փրկել TikTok-ը 01/19/2025 17:07 Վաշինգտոնում ստորագրված փաստաթղթով ոչ միայն աղավաղվել են միջազգային կազմակերպությունների արձանագրած որակումները, այլև փորձ է արվել կանխորոշելու միազգային դատական ատյանների վճիռները. Գեւորգ Դանիելյան 01/19/2025 16:53 Միածնաէջ Մայր Տաճարում գերիների համար աղոթք է կատարվել 01/19/2025 16:35 Գերմանական խոշոր բանկը կկրճատի հազարավոր աշխատակիցների 01/19/2025 16:16 Պուտինի նվերը Իրանի նախագահին՝ ի հիշատակ Մոսկվա այցի 01/19/2025 16:05 Համաձայն եմ Դանա Ուայթի հետ․ հայտնի է Ծառուկյանի ապաքինման ժամկետը 01/19/2025 15:51 Արագածոտնում ընտանիքի 5 անդամ շմոլ գազից թունավորման հետևանքով տեղափոխվել է հիվանդանոց 01/19/2025 15:31 Հայտնի է ռուս դպրոցականների ճաղատանալու պատճառը 01/19/2025 15:15 Պուտինը Լուկաշենկոյին հաջողություն է մաղթել առաջիկա ընտրություններում 01/19/2025 15:00 Պետերբուրգում պարզել են տաճարի մոտ տաբատը հանած դեռահասների ինքնությունը 01/19/2025 14:41 Նիգերիայում բենզատարի պայթյունի հետեւանքով 70 մարդ Է զոհվել (տեսանյութ) 01/19/2025 14:36 Հանրապետության ողջ տարածքում սպասվում է ձյուն 01/19/2025 14:14 Իսրայելը բանտերից ազատ կարձակի 90 պաղեստինցի կանանց՝ ՀԱՄԱՍ-ի երեք պատանդների դիմաց 01/19/2025 14:03 Ռուսաստանում ևս Tiktok-ի աշխատանքում խափանում է տեղի ունեցել 01/19/2025 13:45 Արագածոտնի մարզի Թալին համայնքում գործարկվելու են էլեկտրական շչակներ 01/19/2025 13:31 Ֆրանսիայի հրապարակում բախվել են Jaguar-ը, Opel-ն ու Kia-ն․ կա վիրավոր 01/19/2025 13:13 Գազայի հատվածում հրադադարի մասին համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտնում այսօր 01/19/2025 13:00 Հանրապետության մի շարք հասցեներում կդադարեցվի ջրամատակարարումը 01/19/2025 12:48 Ադրբեջանը ռուս-իրանական վերահսկողության տակ է անցնում. քաղաքագետ 01/19/2025 12:29 Բայդենը փորձում է բարդացնել Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները Թրամփի համար. Լավրով 01/19/2025 12:12 Կատարվելու են պայթեցման աշխատանքներ 01/19/2025 11:52 Ադրբեջանում պահվող հայ գերիների գործով երկու գանգատ է ներկայացվել ՄԻԵԴ 01/19/2025 11:36 Կրակոց՝ Կոտայքի մարզում․ կասկածյալը վիրավորի եղբայրն է 01/19/2025 11:11 Փրկարարներն արգելափակումից դուրս են բերել 7 ավտոմեքենա 01/19/2025 10:59 Ոստիկանական մեքենայի մասնակցությամբ ՃՏՊ՝ Ադրբեջանում․ երկու երեխա է մահացել 01/19/2025 10:44 Tik Tok-ն արգելափակվել է ԱՄՆ-ում 01/19/2025 10:27 Հանրապետությունում առանձին շրջաններում սպասվում է ձյուն 01/19/2025 10:10 Թրամփը ժամանել Է Վաշինգտոն երդմնակալության 01/19/2025 09:52 Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը փակ է բեռնատարների համար

01/19/2025 19:07 Թուրքական հատուկ ստորաբաժանումների ծառայողները թուրքական ինքնաթիռով են ժամանել Հայաստան 01/18/2025 13:31 Որևէ խորհրդի անդամ լինելու ոչ պատրաստակամություն եմ հայտնել, ոչ էլ՝ կլինեմ, ես որևէ մեկին չեմ միացել, իրենք են ինձ միացել․ Միքայել Սրբազան 01/18/2025 17:16 Բոլոր գերիները, պահվող անձինք, ազատազրկվածները, որոնք երբևէ եղել են Ադրբեջանի իրավազորության ներքո, ենթարկվել են անմարդկային վերաբերմունքի․ Զեյնալյան 01/18/2025 18:52 Վլադիմիր Պուտինի ավագ եղբոր մասին որոշ տեղեկություններ են պարզվել 01/18/2025 20:04 «Քեզ ասու՛մ եմ ներկա դիր, դու՛ չես որոշողը, դու՛ փոքր մարդ ես». Ավանի թիվ 57 մնակապարտեզի ղեկավարը բաց նամակ է հղել Ավինյանին 01/18/2025 13:35 Amnesty International-ն արձագանքել է Ռուբեն Վարդանյանի հայտարարությանը 01/18/2025 11:52 Թրամփը երդմնակալության հաջորդ օրն իսկ կսկսի միգրանտների արտաքսումը. WSJ 01/18/2025 08:07 Ինչու ՀՀ վարչապետը չի հրավիրվել ինաուգուրացիային․ «Հրապարակ» 01/19/2025 15:00 Պետերբուրգում պարզել են տաճարի մոտ տաբատը հանած դեռահասների ինքնությունը 01/18/2025 11:12 Արդար ժողովրդին Աստված ինքը կօժտի արդար լիդերներով, իսկ անարդար ժողովուրդն էլ կզրկվի արդար լիդերներ ունենալու շնորհից. Փաշինյան 01/18/2025 18:19 Վիտալի Բալասանյանը հրապարակել է իր նամակը նոյեմբերի 9-ի հայտարարության կողմերի ղեկավարներին 01/18/2025 15:04 Իրանի իշխանությունները՝ Ռաիսիի ուղղաթիռի վթարի մասին 01/18/2025 08:15 10 տարում ԱԺ կրտսեր փորձագետից՝ ՀՀ Գլխավոր հարկադիր կատարող․ ով է Սիրո Ամիրխանյանը. «Ժողովուրդ» 01/18/2025 20:30 Ալիեւի պրովոկացիան ձախողվեց. Գրիգոր Բալասանյան (տեսանյութ) 01/19/2025 16:05 Համաձայն եմ Դանա Ուայթի հետ․ հայտնի է Ծառուկյանի ապաքինման ժամկետը 01/18/2025 21:55 Հոսանքազրկումներ Երևանում ու գրեթե բոլոր մարզերում՝ երկուշաբթի 01/18/2025 15:37 Վահրամ Սահակյանի վերաբերյալ քրեական վարույթ է նախաձեռնվել 01/19/2025 17:07 Վաշինգտոնում ստորագրված փաստաթղթով ոչ միայն աղավաղվել են միջազգային կազմակերպությունների արձանագրած որակումները, այլև փորձ է արվել կանխորոշելու միազգային դատական ատյանների վճիռները. Գեւորգ Դանիելյան 01/18/2025 08:26 Ձվածեղ պատրաստող բռնապետը ստիպում է իրեն տեսնելիս ոտքի կանգնել. «Ժողովուրդ» 01/19/2025 21:36 Թուրքիայի ՆԳՆ-ն շնորհակալություն է հայտնել Հայաստանի Արդարադատության փոխնախարարին

Պատմական հուշարձանի ու կառուցապատողի ցանկապատի իրական արժեքը 06/10/2014 17:14 | ՀՐԱՏԱՊ ԹԵՄԱ

Տերյան 11-13 հասցեում գտնվող Աֆրիկյանների տունը, որի ճակատագրի շուրջ կրքերն արդեն 10 տարի է չեն հանդարտվում, կառուցվել է 19-րդ դարավերջին- 20-րդ դարասկզբին, և պատկանել է երեւանյան ամենահին ու հայտնի մեծահարուստ ընտանիքներից մեկին` Աֆրիկյաններին:

Ավելի ուշ՝ արդեն նախախորհրդային ժամանակահատվածում, հենց այդ շենքում է հիմնվել երեւանյան առաջին ու հանրահայտ ակումբներից մեկը: Իսկ խորհրդային կարգերի հաստատումից հետո շենքը հանձնվել է ներքին գործերի նախարարությանը, այնուհետ որպես բնակելի շենք` երևանցի շուրջ 30 ընտանիքների:

Արդեն անկախ Հայաստանի հռչակումից հետո, ՀՀ Կառավարության՝ 2008 թվականի նոյեմբերի 20-ի «Երևան քաղաքի վարչական սահմաններում գտնվող որոշ տարածքներում բացառիկ` գերակա հանրային շահ ճանաչելու մասին» որոշմամբ՝ Աֆրիկյանների հանրահայտ տունը ևս դարձավ քանդվելու իրենց հերթին սպասող երևանյան հին շենքերից հերթականը:

Շենքը և դրա հարակից տարածքը կառավարության նույն որոշմամբ հանձնվեցին «Դվին Հոլդինգ» ընկերությանը՝ տեղում էլիտար շենք կառուցելու նպատակով: 2 տարի անց` 2010թ., կառավարությունն իր որոշման մեջ փոփոխություն արեց` կառուցապատման իրավունքը տալով «Դվին Հոլդինգ»- ի իրավահաջորդ «Միլենիում Կոնստրակշեն» ՍՊԸ-ին, որն էլ այսօր արդեն մտադիր է ավարտին հասցնել կիսավեր շենքի ապամոնտաժումը:

Բայց շենքը հանրային գերակա շահ ճանաչելու և այն քանդելու որոշումը կայացնելու պահին Աֆրիկյանների շենքն արդեն հուշարձանի կարգավիճակ ուներ: 2004թ. կառավարության ընդունած որոշմամբ՝ Աֆրիկյանների տունն ընդգրկվել էր Երևան քաղաքի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակում: Բայց ոչ թե պահպանման ենթակա, այլ` տեղափոխման ենթակա պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների առանձին ցուցակում:

Բանն այն է, որ այդ տարիներին արդեն երևանի քաղաքապետարանը հղացել էր քաղաքի կենտրոնը հին շենքերից մաքրելու և էլիտարներով կառուցապատելու ծրագիրը: Իսկ որպեսզի հուշարձան շենքերի քանդումն արդարացված լինի, մտածվել էր «տեղափոխում» տերմինը:

Շենքը, ըստ այդ նախագծի հեղինակների, պետք է ապամոնտաժվեր ու վերակառուցվեր այլ տեղում, քանի որ խանգարում էր Տերյան փողոցը Գլխավոր պողոտայի և դրա շարունակությունը համարվող Արամի փողոցի հետ միացնելու քաղաքաշինական ծրագրին` խոչընդոտելով Տերյան և Զաքիան փողոցների միացմանը:

Իսկ Երևանի կենտրոնական հատվածից ապամոնտաժված 14 հուշարձան-շենքերը, համաձայն, 2004թ. ընդունված «Հին Երևան» պատմամշակութային միջավայր ստեղծելու նախագծի, պետք է հավաքվեին ու վերակառուցվեին Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու և Արամի փողոցներով պարփակված տարածքում` կազմելով հին Երևանի պատմական միջավայրը:

Ընդ որում, դրանք ոչ միայն զուտ շենքեր պիտի լինեին, այլ պետք է վերականգնվեր պատմական Երևանի շունչը: Հին շենքերից կամարաձև մուտքերով պետք է հնարավորություն լիներ մուտք գործելու կանաչապատ բակեր, որտեղ պետք է ներկայացված լինեին երևանյան վարպետների աշխատանքներն ու արհեստները, երևանյան բակային կոլորիտը այնպես, ինչպես եղել է 1-2 դար առաջվա Երևանում:

Ի դեպ, հարկ է նշել, որ կառուցապատողների հետ քաղաքապետարանի կնքած պայմանագրերով՝ հին շենքերի քարերն ապամոնտաժվելուց առաջ պետք է համարակալվեին և պահպանվեին հենց կառուցապատողի կողմից: Քաղաքապետարանը կառուցապատողի առաջ դրանք պահպանելու և հետագայում պետությանը վերադարձնելու պայման էր դրել:

Այսօր հին շինություններից շատերի տեղում վաղուց արդեն վեր են խոյացել նոր, էլիտար, բազմաբնակարան շենքեր, իսկ հին շենքերն այդպես էլ չեն վերակառուցվել: Մասնագետների պնդմամբ՝ դրանցից շատերի ապամոնտաժված քարերի տեղն անգամ անհայտ է:

Հանուն ճշմարտության՝ նշենք, որ մայրաքաղաքում կան նաև վերականգնված շենքերի եզակի օրինակներ, ասենք՝ Հանրապետության, Աբովյան, Արամի փողոցներում: Բայց վերակառուցվել են հին շենքերի միայն ճակատային հատվածները, իսկ 1-2 հարկանի հին շենքերի վրա վեր են խոյանում նոր, էլիտար, բազմահարկ շենքեր, այսինքն` դրանք չեն պահպանել պատմամշակութային երբեմնի միջավայրն ու արժեքը: Ուստի՝ այլևս հուշարձան համարվել չեն կարող:

Թերևս նաև այս իրավիճակի արձագանքն ու հերթական պատմամշակութային հուշարձանը կործանումից փրկելու նպատակն էր հետապնդում երեկ՝ Աֆրիկյանների երբեմնի տան մոտ, ակտիվիստների կազմակերպած բողոքի ակցիան:

Պետությանն ու դրա քաղաքացիներին պատկանող եզակի արժեքը փրկելու ձգտումը, սակայն, զավեշտալի կերպով ոստիկանների կողմից որակվեց իբրև «ուրիշի գույքը դիտավորությամբ ոչնչացնել կամ վնասել», այն դեպքում, երբ ակտիվիստները քանդել էին ընդամենը շինհրապարակի ցանկապատը, իսկ կառուցապատողը նպատակ ունի քանդել մի ամբողջ հուշարձան:

Հեղինակ՝ Նելլի Դանիելյան