Փաստ ինֆո

Հանրային ընկալումը, փաստաբանների ընկալումը  «նախաքննության  տվյալ» հասկացության նկատմամբ փոխվել է, սակայն հոդվածը մնացել է նույնը, - այս կարծիքին է միջազգային իրավունքի մասնագետ Արա Ղազարյանը` համոզմունք հայտնելով, որ անհրաժեշտ է «տվյալ» տերմինից ազատվել և ներմուծել «գաղտնիք» տերմինը:

Գործող Քրեական օրենսգրքի 342-րդ հոդվածով նախատեսվում է քրեական պատասխանատվություն «առանց դատախազի, քննիչի կամ հետաքննություն կատարող անձի թույլտվության  նախաքննության կամ հետաքննության  տվյալները  հրապարակելու համար»: Հոդվածը նախատեսում է  տուգանք նվազագույն աշխատավարձի 100-300-պատիկի չափով կամ կալանք առավելագույնը մեկ ամիս ժամանակով:

Իսկ Քրեական դատավարության օրենսգրքի 201-րդ հոդվածը՝  Նախնական քննության տվյալների հրապարակման անթույլատրելիությունը, սահմանում է, որ հիշյալ տվյալները  ենթակա են հրապարակման միայն գործի վարույթն իրականացնող մարմնի թույլտվությամբ: Հոդվածով սահմանվում է  նաև, որ «անհրաժեշտ դեպքերում  քննիչը,  հետաքննության մարմինը վկային, տուժողին, քաղաքացիական հայցվորին և քաղաքացիական պատասխանողին, նրանց ներկայացուցիչներին, մասնագետներին, փորձագետներին, թարգմանիչներին, ընթերականերին, պաշտպաններին և գործին մասնակցող այլ անձանց գրավոր նախազգուշացնում են՝ նախնական քննության տվյալներն առանց թույլտվության չհրապարակելու պարտականության մասին»:

«Փաստինֆո»-ի թղթակցի խնդրանքով մեկնաբանելով գործող այս իրավակարգավորումները, իրավապաշտպան, միջազգային իրավունքի մասնագետ Արա Ղազարյանը նշեց, որ  ժամանակները փոխվել են,  հանրային ընկալումը, փաստաբանների ընկալումը  «նախաքննության  տվյալ» հասկացության նկատմամբ փոխվել է:  Քրդատօրի նորմից երևում է, որ ցանկացած ինֆորմացիա, որ գտնվում  է քրեական գործի մեջ, դա տվյալ է, այդ թվում՝ մեղադրյալի անուն-ազգանունը:  Երբ քննիչը ստորագրություն է վերցնում նախաքննության տվյալները չհրապարակելու մասին,  այդ նախադասության մեջ կարող է մտնել ցանկացած ինֆորմացիա քրեական գործի վերաբերյալ:

«Պատկերացրեք, որ հանրային հնչեղություն ունեցող գործ է, փաստաբանին մոտենում են լրագրողները, հարց են տալիս, եթե փաստաբանն անորոշ կերպով զգուշացված է, որ ցանկացած տվյալ չի կարելի հրապարակել, ապա նա պետք է ասի՝ ես ոչինչ չեմ կարող ասել, բայց դա  այսօրվա պայմաններում աբսուրդ է, եթե հանրային հնչեղության գործ է, փաստաբանը պետք է որոշ, թեկուզ շատ չափավոր,  ինչպես, ասենք, Վերնիսաժի գործով, շատ չափավոր ինֆորմացիա տա, բայց եթե  իրենից տվյալ չհրապարակելու ստորագրություն վերցված է, տվյալն էլ՝ ամբողջն է, դա արդեն կտրում է  փաստաբանի կապը լրատվամիջոցի հետ»,- ասաց Արա Ղազարյանը՝ նկատելով, որ տվյալը չի կարող ամբողջը լինել, տվյալը կարող է լինել միայն այն ինֆորմացիան,  որը կարող է, օրինակ, վտանգել որևէ մեկի անվտանգությունը: Այդ իսկ պատճառով անհրաժեշտ է, որ կարգավորող նորմերը լինեն ավելի հստակ ու մանրամասն կարգավորեն՝  ելնելով անհրաժեշտությունից և  օբյեկտիվ հիմքերից:  «Այստեղ օբյեկտիվ հիմք չկա, այստեղ ուղղակի համընդհանուր, բացարձակ արգելք է»,- ասաց նա:

Արա Ղազարյանը գտնում է, որ նախ պետք է «տվյալ» տերմինից ազատվել և ներմուծել «գաղտնիք» տերմինը,  այդ դեպքում արդեն որոշակիություն է առաջանում՝ կա տվյալ, որը գաղտնիք չէ, կարելի է հրապարակել և կա  տվյալ, որը գաղտնիք է, ուրեմն՝ չի կարելի հրապարակել: «Իսկ ինչո՞ւ է գաղտնիք, որովհետև կա անհրաժեշտություն ինֆորմացիան հանրությունից պահելու, օրինակ՝  կարող է վտանգվել անձի անվտանգությունը, կարող է տանել նրան, որ երրորդ  անձի կողմից ապացույցը ոչնչացվի, այսինքն՝  պետք է անհրաժեշտաբար և ոչ թե համընդհանուր կարգավորում լինի»:

Իրավապաշտպանն ընդգծեց, որ  օրենքի՝ այսքան անորոշ լինելն է պատճառը, որ գլխավոր դատախազի նախնական քննության տվյալների գաղտնիության մասին հայտարարությունը նման բուռն քննարկումների տեղիք է  տվել. «Ժամանակները, ընկալումները փոխվել են, իսկ հոդվածը մնացել է հինը»:

Արա Ղազարյանը նշեց նաև, որ Քրեական դատավարության նոր օրենսգրքի նախագծի 188-րդ հոդվածը՝ Նախաքննության տվյալների հրապարակման անթույլատրելիությունը, ուղեցույց է,  նաև՝ լրագրողների համար. «Սա այն է, ինչ որ մենք այսօր չունենք, լրագրողները չունեն, ոչ ոք այսօր չունի»:

Մասնավորապես, նոր իրավակարգավորման համաձայն, «նախաքննության տվյալների հրապարակումն արգելվում է, եթե դա կարող է`

1) խոչընդոտել մինչդատական վարույթի բնականոն ընթացքին.
2) դառնալ հանցանքի կատարման պատճառ.
3) վտանգել վարույթի մասնակիցների կամ այլ անձանց իրավունքները կամ իրավաչափ
շահերը.
4) հանգեցնել օրենքով պահպանվող գաղտնիքի հրապարակման:»