ՄԻՊ-ի իրավական դիտարկումները՝ պարտադիր կենսաթոշակային համակարգի վերաբերյալ

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

01/20/2025 12:24 Չեղարկել Ալեքսանդր Սիրունյանի՝ ԲԴԽ անդամի թեկնածության որոշումը. ՀԿ-ների հայտարարությունը 01/20/2025 12:21 Ալեքսանդր Սիրունյանը «չզղջաց» սոցցանցերում արցախցիների դեմ ատելության խոսքի համար 01/20/2025 12:20 ԱԺ ճեպազրույցները՝ ուղիղ 01/20/2025 12:09 Անհայտ կորած կնոջ դին հայտնաբերվեց ջրատարում 01/20/2025 12:07 Քանի դեռ անձը չի զբաղեցնում քաղաքական զսպվածություն պահանջող պաշտոն,կարող է արտահայտել այն մտքերը, որոնք կարող են հաճելի չլինել որոշ խմբի համար․ Վարդանյանը՝ Սիրունյանի թեկնածության մասին 01/20/2025 12:04 Սոցիալական ծախսի փոխհատուցում․ ովքեր և ինչպես կարող են օգտվել 01/20/2025 12:00 Ծաղկաձոր ապօրինի սեփականաշնորհված հողամասի նկատմամբ վերականգնվել է ՀՀ սեփականության իրավունքը․ Փաշինյանը կրկին դատական ակտերից է խոսում 01/20/2025 11:57 Հրատապ գրություններ եմ ուղարկել միջազգային գործընկերներին՝ Բաքվում տեղի ունեցած հայ ռազմաքաղաքական ղեկավարների դատավարության վրա․ Թովմասյան 01/20/2025 11:49 Ապօրինի ձկնորսության դեմ Գեղարքունիքի ջրային պարեկների պայքարի երկու դրվագ 01/20/2025 11:41 «Պարզ էր այն շոկը, որի մեջ Բաքուն ցանկանում է գցել հայ հասարակությանը՝ խորացնելով մեր ներքին քաոսը». Վահե Հովհաննիսյան 01/20/2025 11:35 Իշխանության մոտ անհնար է ստացվի Արցախի հանձնումը բարդել ինչ-որ մեկի վրա. ուրիշ սուտ հորինեք. Մամիջանյան 01/20/2025 11:18 «Ո՞վ է ՀՀ այս մակետի պատվիրատուն», «ուրախ եմ, որ ճանաչեցիք ՀՀ քարտեզը». բանավեճ՝ Արծվիկ Մինասյանի ու Ալեն Սիմոնյանի միջև 01/20/2025 11:02 ՀՀ ԱԺ-ի նստաշրջանը մեկնակրկեց չհաստատված հիմնով 01/20/2025 10:55 Աղդամցի Ալենը մետաղի ջարդոնի վրայից ջնջել է մեր հայրենիքի մի մասը. Աննա Մկրտչյանն Արցախի քարտեզը փակցրեց ԱԺ նախագահության ամբիոնին 01/20/2025 10:53 Կարող եմ ին նկարն էլ կպցնել, ձեր շրջաբերական «004»-ն էլ. Սիմոնյանը՝ Մինասյանին 01/20/2025 10:48 Ռ. Քոչարյանի գործով նախկին դատախազ Պետրոս Պետրոսյանն աշխատանքից ազատվել է նաեւ ՔԿ-ից (լրացված) 01/20/2025 10:46 Այսօր ԱՄՆ-ում պատմական օր է. Թրամփը պաշտոնապես ստանձնում է պաշտոնը՝ նշանավորելով իր քաղաքական «Comeback»-ը. Սարգսյան 01/20/2025 10:40 Մեքենան բախվել գովազդային վահանակի սյանը․ կա տուժած 01/20/2025 10:30 Ազգային ժողովում մեկնարկեց 2025-ի առաջին նստաշրջանը. ուղիղ 01/19/2025 23:07 ՆԳՆ-ն զգուշացնում է վարորդներին. սպասվում է ձյուն եւ բուք 01/19/2025 22:33 Էլեկտրաէներգիայի՝ վաղվա անջատման հասցեները 01/19/2025 22:22 Վրաստանի նախագահը երդմնակալությունից հետո ներում է շնորհել 613 կալանավորի 01/19/2025 22:02 Երեք իսրայելցի կին պատանդները վերադարձել են հայրենիք 01/19/2025 21:47 Վերին Լարսի անցակետը փակ է բեռնատարների համար. Հակոբյան 01/19/2025 21:36 Թուրքիայի ՆԳՆ-ն շնորհակալություն է հայտնել Հայաստանի Արդարադատության փոխնախարարին 01/19/2025 21:21 ԱՄՆ-ում TikTok-ն աշխատում է, սակայն հավելվածը ներբեռնել հնարավոր չէ 01/19/2025 21:03 Իրանը կզարգացնի ռազմական համագործակցությունը Ռուսաստանի հետ. Մասուդ Փեզեշկիան 01/19/2025 20:41 Երևանում անչափահաս տղան «Mercedes»-ով բախվել է «07»-ին, ապա՝ երկաթե սյանը 01/19/2025 20:20 Մերկելը Եվրոպային կոչ է արել միավորվել Թրամփի պատճառով 01/19/2025 20:00 Բժիշկը նախազգուշացրել է արագ նիհարելու տխուր հետևանքների մասին 01/19/2025 19:46 Հունվարի 20-ին ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպանատունը փակ կլինի 01/19/2025 19:36 Ստամբուլում տեղի է ունեցել ոգեկոչման արարողություն` ի հիշատակ սպանության զոհ դարձած Հրանտ Դինքի (տեսանյութ) 01/19/2025 19:24 Հայաստանի իշխանություններն ակնհայտորեն բացարձակ անտարբեր են Արցախի ղեկավարների ճակատագրի վերաբերյալ․ ՀԱԿ 01/19/2025 19:07 Թուրքական հատուկ ստորաբաժանումների ծառայողները թուրքական ինքնաթիռով են ժամանել Հայաստան 01/19/2025 18:50 Ծաղկաձոր քաղաքում և Սպիտակի ոլորաններում ձյուն է տեղում 01/19/2025 18:36 Ռեժիսոր Տիգրան Քեոսայանը դեռ կոմայի մեջ է 01/19/2025 18:19 Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան» ՍՊԸ-ի պահեստամասերի և սպասարկման բաժնի ղեկավարի երկու «Lexus»-ները 01/19/2025 17:59 Հայաստանը Թուրքիային է արտահանձնել երկու անձի. ԱԳՆ 01/19/2025 17:48 Բժիշկը բացատրել է դաշտանադադարի տհաճ ախտանիշի առաջացման պատճառները 01/19/2025 17:35 Զովունիում բախվել են «ԳԱԶ 3110»-ն ու «Volkswagen»-ը․ վերջինը կիսակողաշրջված հայտնվել է բնակչի այգում 01/19/2025 17:17 Թրամփը կոչ է արել փրկել TikTok-ը 01/19/2025 17:07 Վաշինգտոնում ստորագրված փաստաթղթով ոչ միայն աղավաղվել են միջազգային կազմակերպությունների արձանագրած որակումները, այլև փորձ է արվել կանխորոշելու միազգային դատական ատյանների վճիռները. Գեւորգ Դանիելյան 01/19/2025 16:53 Միածնաէջ Մայր Տաճարում գերիների համար աղոթք է կատարվել 01/19/2025 16:35 Գերմանական խոշոր բանկը կկրճատի հազարավոր աշխատակիցների 01/19/2025 16:16 Պուտինի նվերը Իրանի նախագահին՝ ի հիշատակ Մոսկվա այցի 01/19/2025 16:05 Համաձայն եմ Դանա Ուայթի հետ․ հայտնի է Ծառուկյանի ապաքինման ժամկետը 01/19/2025 15:51 Արագածոտնում ընտանիքի 5 անդամ շմոլ գազից թունավորման հետևանքով տեղափոխվել է հիվանդանոց 01/19/2025 15:31 Հայտնի է ռուս դպրոցականների ճաղատանալու պատճառը 01/19/2025 15:15 Պուտինը Լուկաշենկոյին հաջողություն է մաղթել առաջիկա ընտրություններում 01/19/2025 15:00 Պետերբուրգում պարզել են տաճարի մոտ տաբատը հանած դեռահասների ինքնությունը

01/19/2025 19:07 Թուրքական հատուկ ստորաբաժանումների ծառայողները թուրքական ինքնաթիռով են ժամանել Հայաստան 01/18/2025 13:31 Որևէ խորհրդի անդամ լինելու ոչ պատրաստակամություն եմ հայտնել, ոչ էլ՝ կլինեմ, ես որևէ մեկին չեմ միացել, իրենք են ինձ միացել․ Միքայել Սրբազան 01/18/2025 17:16 Բոլոր գերիները, պահվող անձինք, ազատազրկվածները, որոնք երբևէ եղել են Ադրբեջանի իրավազորության ներքո, ենթարկվել են անմարդկային վերաբերմունքի․ Զեյնալյան 01/18/2025 18:52 Վլադիմիր Պուտինի ավագ եղբոր մասին որոշ տեղեկություններ են պարզվել 01/18/2025 20:04 «Քեզ ասու՛մ եմ ներկա դիր, դու՛ չես որոշողը, դու՛ փոքր մարդ ես». Ավանի թիվ 57 մնակապարտեզի ղեկավարը բաց նամակ է հղել Ավինյանին 01/18/2025 13:35 Amnesty International-ն արձագանքել է Ռուբեն Վարդանյանի հայտարարությանը 01/19/2025 15:00 Պետերբուրգում պարզել են տաճարի մոտ տաբատը հանած դեռահասների ինքնությունը 01/19/2025 21:36 Թուրքիայի ՆԳՆ-ն շնորհակալություն է հայտնել Հայաստանի Արդարադատության փոխնախարարին 01/19/2025 17:07 Վաշինգտոնում ստորագրված փաստաթղթով ոչ միայն աղավաղվել են միջազգային կազմակերպությունների արձանագրած որակումները, այլև փորձ է արվել կանխորոշելու միազգային դատական ատյանների վճիռները. Գեւորգ Դանիելյան 01/18/2025 18:19 Վիտալի Բալասանյանը հրապարակել է իր նամակը նոյեմբերի 9-ի հայտարարության կողմերի ղեկավարներին 01/20/2025 10:48 Ռ. Քոչարյանի գործով նախկին դատախազ Պետրոս Պետրոսյանն աշխատանքից ազատվել է նաեւ ՔԿ-ից (լրացված) 01/18/2025 15:04 Իրանի իշխանությունները՝ Ռաիսիի ուղղաթիռի վթարի մասին 01/18/2025 20:30 Ալիեւի պրովոկացիան ձախողվեց. Գրիգոր Բալասանյան (տեսանյութ) 01/19/2025 16:05 Համաձայն եմ Դանա Ուայթի հետ․ հայտնի է Ծառուկյանի ապաքինման ժամկետը 01/18/2025 21:55 Հոսանքազրկումներ Երևանում ու գրեթե բոլոր մարզերում՝ երկուշաբթի 01/19/2025 17:48 Բժիշկը բացատրել է դաշտանադադարի տհաճ ախտանիշի առաջացման պատճառները 01/18/2025 15:37 Վահրամ Սահակյանի վերաբերյալ քրեական վարույթ է նախաձեռնվել 01/19/2025 18:19 Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան» ՍՊԸ-ի պահեստամասերի և սպասարկման բաժնի ղեկավարի երկու «Lexus»-ները 01/18/2025 19:54 Երևանյան լճից փրկարարները տղամարդու մարմին են դուրս բերել. shamshyan.com 01/19/2025 22:33 Էլեկտրաէներգիայի՝ վաղվա անջատման հասցեները

ՄԻՊ-ի իրավական դիտարկումները՝ պարտադիր կենսաթոշակային համակարգի վերաբերյալ 03/31/2014 14:47 | ԼՐԱՀՈՍ

ՄԻՊ գրասենյակն այսօր տարածած հաղորդագրությամբ անդրադարձել է պաշտպանի՝ 2013թ. զեկույցում կենսաթոշակային կուտակային համակարգի վերաբերյալ ներկայացված դիտարկումներին:

ՄԻՊ-ը նշում է, որ ներդրված պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգը եղել է վիճահարույց և առաջացրել է մի շարք խնդիրներ, մասնավորապես՝ աշխատավարձի և կուտակած գումարի օգտագործման որոշակի սահմանափակում, առանձին դեպքերում կուտակված գումարների ստացման անհնարինություն, պարտադիր կուտակային վճարների իրավական տեսակի անորոշություն, տարիքային տարբերակում:

Պաշտպանի գրասենյակը հիշեցնում է, որ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի Նախարարությունը 2013 թվականին նախաձեռնեց պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգի ներդնման գործընթացը, որը իր հերթին առաջացրեց քաղաքական և իրավական խնդիրներ: Սակայն, քանի որ քաղաքական խնդիրների վերաբերյալ ՄԻՊ-ի միջամտությունը սահմանափակված է, ՄԻՊ-ն այսօր անդրադարձել է կուտակային կենսաթոշակային համակարգի բացառապես իրավական խնդիրներին:

Եվ, այսպես.

ՄԻՊ-ը դեռևս 2013թ. իր զեկույցում էր մատնանշել, որ կենսաթոշակների բաշխողական կամ սերունդների համերաշխության համակարգից անցում կատարելով պարտադիր անհատական կամ «ինքնաֆինանսավորվող» կուտակային համակարգին, խախտվում է սերունդների համերաշխության սահմանադրական նորմը:

«ՀՀ Սահմանադրության 36-րդ հոդվածի համաձայն, չափահաս աշխատունակ անձինք պարտավոր են հոգ տանել իրենց անաշխատունակ և կարիքավոր ծնողների համար: Ըստ էության, Սահմանադրության 36-րդ հոդվածը, հիմք ընդունելով Սահմանադրության նախաբանը, պաշտպանում է յուրաքանչյուր ընտանիքում և քաղաքացիական հասարակությունում սերունդների համերաշխության գաղափարը, որը կենսաթոշակային ապահովության ոլորտում, որպես անաշխատունակ անձանց սոցիալական պաշտպանության համակարգ, կիրառվում է որպես սերունդների համերաշխության սկզբունքի հիման վրա ձևավորված բաշխողական համակարգ»,- ասված է ՄԻՊ զեկույցում:

Բացի այդ, ՄԻՊ-ի համոզմամբ՝ Օրենքը սահմանափակում է կուտակային ֆոնդի փայերի նկատմամբ մասնակցի տնօրինման իրավունքը: Այնինչ ՀՀ Սահմանադրության 31-րդ հոդվածն ամրագրում է, որ.

«Յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի իր հայեցողությամբ տիրապետելու, օգտագործելու, տնօրինելու և կտակելու իր սեփականությունը: …Ոչ ոքի չի կարելի զրկել սեփականությունից՝ բացառությամբ դատական կարգով՝ օրենքով նախատեսված դեպքերի»։

«Եվ եթե նույնիսկ այդպիսի սահմանափակումը կատարվում է՝ որևէ ընդհանուր, հանրային նպատակներից ելնելով, դա ևս դիտարկվում է որպես սեփականությունից զրկում՝ սահմանադրաիրավական առումով»,- ասված է զեկույցում:

Բացի այդ, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 132 հոդվածի համաձայն` գույք են համարվում նաև անձի դրամական միջոցները: Իրավունքի տեսության մեջ ընդունված է, որ անձի աշխատավարձը նույնպես հանդիսանում է անձի սեփականությունը:

ՄԻՊ-ը հիշեցնում է նաև, որ Օրենքով նախատեսվում է կուտակային վճարների արդյունքում ձևավորված գումարը անձին վերադարձնելու միայն մեկ տարբերակ, այն է՝ կենսաթոշակային տարիքը լրանալուց հետո: Սակայն Օրենքը նշված ընդհանուր կանոնից սահմանում է նաև որոշ բացառություններ, որոնք են.

«Պարտադիր կենսաթոշակային ֆոնդի փայերի նկատմամբ մասնակցի տնօրինման իրավունքը սահմանափակվում է մինչև մասնակցի` օրենսդրությամբ սահմանված կարգով աշխատանքային գործունեությամբ զբաղվելու կարողության երրորդ աստիճանի սահմանափակում ունեցող հաշմանդամ ճանաչելը, առողջապահության բնագավառում ՀՀ կառավարության լիազոր մարմնի տված եզրակացության հիման վրա մասնակցի ծայրահեղ ծանր վիճակում գտնվելու և կենսական կարևոր օրգանների անբուժելի ախտահարումներով հիվանդ լինելը, մշտական բնակության նպատակով արտասահման մեկնելը և ՀՀ քաղաքացիությունից հրաժարվելը:

Սակայն պարզ չէ, թե արդյոք իրավաչափ է դեպքերի սպառիչ ցանկ նախատեսելը, քանի որ տարբեր հանգամանքներում հնարավոր են դեպքեր, երբ անձը գտնվում է օրենքով չնախատեսված, բայց ծայրահեղ անհրաժեշտության իրավիճակում, սակայն Օրենքի նշյալ դրույթների պատճառով չի կարող օգտվել իր կատարած պարտադիր վճարումներից գոյացած միջոցներից»,- եզրակացնում է ՄԻՊ-ն իր 2013թ. զեկույցում:

Զեկույցում ներկայացվում է նաև, որ Օրենքի 8-րդ հոդվածը աշխատողների համար կուտակային վճարները հաշվարկելու և փոխանցելու պարտականությունը դնում է գործատուների վրա` որպես հարկային գործակալների:

Այնուամենայնիվ Օրենքով չի հստակեցնում, թե նշված վճարները անձանց կողմից որպես ինչ են գանձվում:

«Օրենքում նշված կուտակային վճարները գանձելը հարկ չեն դիտարկվում, քանի որ հարկը անհատուցելի պարտավորություն է, իսկ Օրենքով սահմանված կուտակային վճարները վերադարձվում են անձին իր կենսաթոշակային տարիքը լրանալուց հետո, ինչպես նաև` այլ պայմանների դեպքում:

Միևնույն ժամանակ, այդ վճարումները չեն կարող դիտարկվել նաև որպես տուրք կամ պարտադիր այլ վճարներ, քանի որ վերջիններս գանձվում են միմիայն պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից վճարողի օգտին իրավաբանական նշանակության գործողություններ կատարելու, այդ թվում` որոշակի իրավունքներ կամ թույլտվություններ տրամադրելու համար, իսկ կուտակային վճարների դեպքում անձի համար որևէ իրավաբանական նշանակության գործողություն չի կատարվում, որևէ իրավունք կամ թույլտվություն չի տրամադրվում:

Վերոգրյալից կարելի է եզրակացնել, որ ըստ էության, նշված կուտակային վճարներն իրենցից չեն ներկայացնում ոչ հարկ, ոչ տուրք, և ոչ էլ պարտադիր այլ վճար: Հետևաբար` պարզ չէ, թե ՀՀ Սահմանադրության, որ դրույթից է բխում անձից պարտադիր կերպով կուտակային վճարներ գանձելու նման կարգավորման իրավաչափությունը»,- նշված է զեկույցում:

ՄԻՊ-ը կասկածի տակ է դնում նաև պարտադիր կուտակային վճարումների վերադարձելիությունը՝ մեջբերելով Օրենքի 49-րդ հոդվածի 1-ին մասը, որի համաձայն՝ մասնակիցների կատարած պարտադիր կուտակային վճարների ամբողջ գումարի` ճշգրտված տարեկան գնաճով, վերադարձելիությունը երաշխավորվում է` միևնույն ժամանակ նշելով, տարեկան գնաճը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը: Իսկ պարտադիր կուտակային վճարների հատուցման համար անհրաժեշտ է մասնակցի դիմումը:

Սակայն քանի որ նույն օրենքով մասնակիցը կուտակային կենսաթոշակ ստանալու իրավունք է ձեռք բերում, եթե լրացել է նրա կենսաթոշակային տարիքը, ապա անհասկանալի է մնում՝ արդյոք պարտադիր վճարումներ կատարած մասնակիցը պե՞տք է հասած լինի կենսաթոշակային տարիքին, որպեսզի կարողանա դիմում ներկայացնել:

Ըստ ՄԻՊ-ի՝ պարզ չէ նաև, թե ինչ չափորոշիչների և հաշվարկների հիման վրա է որոշվել պարտադիր կուտակային բաղադրիչի պարտադիր մասնակից համարել հենց 1974 թվականի հունվարի 1-ին և դրանից հետո ծնված համապատասխան անձանց:

Բանն այն է, որ, ըստ Պաշտպանի, պարտադիր մասնակցությունը մեծապես վատթարացնում է հիշյալ տարիքային խմբում գտնվող անձանց ֆինանսական վիճակը: Օրինակ՝ նրանց մեծամասնությունն ունի վարկային պարտավորություններ, որոնք կատարելը անհնարին է դառնում՝ կուտակային պարտադիր բաղադրիչի ամենամսյա վճարման դեպքում:

Այսօրինակ մի շարք հանգամանքներ հաշվի առնելով` ՄԻՊ-ը եզրակացնում է, որ տարիքային ցենզ սահմանելիս պետք էր հաշվի առնել նաև անձանց վրա հնարավորինս քիչ ֆինանսական բեռ դնելը: Օրինակ՝ նման պարագայում ավելի ողջամիտ կլիներ «1974 թվական»-ի փոխարեն նախատեսել «1996 թվական», որի արդյունքում աշխատանքային հարաբերությունների մեջ նոր մտնող 18 տարեկան անձը ավելի քիչ ռիսկեր կկրեր՝ Օրենքով առաջարկվող դրույթների դեպքում:

Բացի այդ, ՄԻՊ-ի կարծիքով՝ պարզ չէ նաև, թե ինչ չափորոշիչների և ինչ հաշվարկների հիման վրա է որոշվել պարտադիր կուտակային վճարների դրույքաչափերը` սահմանելով ըստ էության 5% մինչև 500.000 ՀՀ դրամ եկամուտի դեպքում և 10% եկամտի 500.000 ՀՀ դրամը գերազանցելու դեպքում:

Հիշեցնենք՝ Սահմանադրական դատարանն այսօր շարունակում է քննարկել ԱԺ 4 խմբակցությունների դիմումը՝ «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» օրենքի՝ պարտադիր կուտակային բաղադրիչի հետ կապված դրույթների սահմանադրականության վերաբերյալ:

Մինչ այդ ՄԻՊ գրասենյակը հայտարարել էր, որ դատական գործընթացի ընթացքում իրավունք չունի անդրադառնալու հիշյալ խնդրին: Եվ, այնուամենայնիվ, ՄԻՊ գրասենյակն այսօր անդրադարձ է կատարել իր՝ 2013թ. զեկույցի որոշ դրույթների: