Փաստ ինֆո

Մարդու իրավունքների պաշտպանության միջազգային օրվա նախաշեմին՝ այսօր ՄԻՊ-ը ներկայացրել է   արտահերթ զեկույց՝ դատական համակարգում գործող կոռուպցիոն մեխանիզմների, ապօրինությունների և երկակի ստանդարտների կիրառման փաստերը թեմայով:

Նախաբանի փոխարեն ՄԻՊ Կարեն Անդրեասյանը գրառել է.

«Եթե Վճռաբեկ դատարանը լիներ վստահելի, ապա Վարդան Պետրոսյանի վթարի, Ավետիք Բուդաղյանի սպանության, Հարսնաքարում Վահե Ավետյանի սպանության դեպքերում ամեն քաղաքացի չէր փորձի դառնալ դատավոր, փոխարենը կսպասեր Հայաստանի դատարանի արդար վճռին: Եթե Վճռաբեկ դատարանը արդար գործեր, ապա Երևանում տրասնպորտի գնի թանկացման, Կոմիտաս 5-ի խնդիրների, Փակ շուկայի ապօրինի շինարարության դադարեցման, Մարցի, Թռչկանի ու այլ վիճելի ՀԵԿ-երի կառուցումը դադարեցնելու, Տիգրան Առաքելյանի պաշտպանության, Լյուքս Ստեփանյանի և այլ զորակոչիկների սպանության բացահայտման, Թեղուտի բնապահպանական խնդրի լուծման համար մարդիկ արդարադատություն չէին փնտրի փողոցներում: Եթե Վճռաբեկ դատարանի և նրա երկու պալատների նախագահներ Արման Մկրտումյանը, Դավիթ Ավետիսյանն ու Երվանդ Խունդկարյանը պատշաճ գործեին, ապա դատական անօրեն վճիռներով հազարավոր սովորական մարդկանցից չէին խլի տունը, փողը, աշխատավարձը, սեփական երեխային, բանտերում չէին հայտնվի անմեղ մարդիկ, իսկ հանցագործները չէին մնա ազատության մեջ:

Վերջապես, եթե այդ երեք նախագահները արդարություն ապահովեին, ապա Հայաստանից չէին հեռանա օտարերկրյա տասնյակ ներդրողներ, ում թալանել են հենց դատարաններում, իսկ հայ գործարարները չէին համակերպվի մաքսակետերում ապօրինի ու երկակի ստանդարտներով կիրառվող հսկիչ գների, ինչպես նաև օլիգարխներ ստեղծելու և պահելու այլ եղանակների հետ:»

Կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքում բացահայտվել են թե՛ Վճռաբեկ դատարանի և թե՛ Արդարադատության խորհրդի կողմից կիրառված երկակի ստանդարտները, որոշ դեպքերում նաև դրանք զուգորդված են եղել օրենքի խախտումներով,- այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանն ասաց ՀՀ մարդու իրավունքների տեղակալ Գենյա Պետրոսյանը՝ հավելելով, որ  զեկույցը կազմել է ավելի քանի 120 փաստաբանների, դատախազների, դատավորների և այլ փորձագետների հետ կայացված հարցազրույցների հիման վրա:

Ուսումնասիրվել են 2012-2013թթ. Վճռաբեկ դատարանի կողմից  վարույթ ընդունված բոլոր վճռաբեկ բողոքները, արդարադատության խորհրդի՝ 2006-2013թթ. բոլոր որոշումները:

Ըստ Գենյա Պետրոսյանի՝ հայտնաբերվել են բազմաթիվ խախտումներ: Կոնկրետ դեպքերով բանախոսը նշեց, որ մի դատավորին ենթարկում են պատասխանատվության, իսկ   մեկ այլ դատավորի նկատմամբ ընդհանրապես վարույթ չի հարուցվում, մեկ այլ գործով դատավորը խախտել է գործի քննության ողջամիտ ժամկետը և նախազգուշացում ստացել, մեկ այլ դատավոր էլ թվով 15 գործերով շատ ավելի կոպիտ և ակնհայտ կերպով խախտել է գործի քննության ժամկետները, սակայն նա ևս ընդամենը  նախազգուշացվում է:

Ինչ վերաբերում է դատական համակարգում կոռուպցիոն մեխանիզմներին, ապա զեկույցում նշվում է, որ կաշառքի չափը որոշվում է հայցագնի 10 տոկոսից ելնելով: Գենյա Պետրոսյանը ընդգծեց, որ հարցվածների մեծ մասը պնդել են, որ կաշառքի սակագները տատանվում են հետևյալ միջակայքերում. առաջին ատյանի դատարանում՝500-1000 ԱՄՆ դոլար, վերաքննիչ դատարանում 2000-15 000, իսկ Վճռաբեկ դատարանում՝ 10 000-50 000 ԱՄՆ դոլար:
«Կաշառք տրվում է առաջին ատյանի դատավորին, ով պատասխանատվություն է  ստանձնում միայն իր կայացրած վճռի համար: Այս դեպքում հաջորդ ատյաններում «կաշառատուն» ինքն է պարտավոր «համաձայնեցնել գործի ելքը՝ նոր գործարք կնքելով այդ ատյանի դատավորի կամ դատավորների հետ:

Դատավորը ավելի մեծ գումար է պահանջում իր վճիռը «պահելու» համար, այսինքն երաշխավորում է, որ իր կողմից կայացված վճիռը չի բեկանվի վերադաս դատական ատյաններում: Այս տարբերակը ենթադրում է գումարի բաշխում  վերադաս դատական ատյանների դատավորների միջև»,- նշվում է զեկույցում: