Փաստ ինֆո

 

«ԵՄ-ի սահմանային հսկողության կանոնների ԵՄ-ի տարածքից դուրս տարածումը կործանարար է անդրադառնում մարդու իրավունքների պահպանության վրա: Դա, մասնավորապես, վերաբերում է երկիրը լքելու իրավունքին, ինչն այլ իրավունքների, օրինակ՝ ապաստան փնտրելու, իրացման անհրաժեշտ պայմանն է»,- այսօր հայտարարել է Եվրոպայի խորհրդի Մարդու իրավունքների հաձնակատար Նիլս Մույժնիեքսը՝ հրապարակելով երկիրը լքելու իրավունքի մասին հետազոտությունը: 

 

Մարդու իրավունքների մասին միջազգային հիմնական իրավական ակտերի մեծ մասում երկրից հեռանալու իրավունքի հռչակման նպատակը մարդկանց առանց չհիմնավորված խոչընդոտների ազատ տեղաշարժի ապահովումն է: Մինչդեռ սահմանային հսկողության և ներգաղթի նկատմամբ ԵՄ-ի  ներկայումս որդեգրած մոտեցումը լուրջ մտահոգության տեղիք է տալիս և ստիպում է երրորդ երկրներին փոփոխություններ կատարել օրենսդրության և պրակտիկայի մեջ, ինչը կարող է վերաճել մարդու իրավունքների խախտման:

 

Մարդու իրավունքների պահպանության չափանիշներին համապատասխանության հարցում կասկածահարույց են, մասնավորապես,  ռեադմիսիայի (արտահանձման) մասին համաձայնագրերը, ծագման երկիր վտարման ապօրինի և բավականաչափ խնդրահարույց  պրակտիկան: 

 

«Նման միջոցառումների հետևանքներն առավել ակնհայտ են  Արևմտյան Բալկանների տարածաշրջանում, որտեղ ԵՄ-ում ապաստան հայցող քաղաքացիների թվի կրճատման նպատակով երկրներն ենթարկվում են առավել մեծ ճնշման: Չենթարկվելու դեպքում կարող է պահանջվել, որպեսզի երկրի բոլոր քաղաքացիների  համար պարտադիր լինի վիզաների ստացումը: Զարմանալի չէ, որ այդ երկրներից որոշների իշխանությունները սահմանափակում են այն քաղաքացիների ելքը, ովքեր դիտարկվում են որպես ապաստան հայցող պոտենցիալ անձինք: Նրանց հիմնական մասը գնչուներ են: 

 

Միայն 2009-2012թ.թ.-ի ընթացքում նախկին Հարավսլավիայի Հանրապետության մաս կազմող Մակեդոնիայի շուրջ 7 հազար քաղաքացու չի թույլատրվել լքել երկիրը, իսկ ԵՄ անդամ երկրներից արտաքսվածներից իշխանությունները պարբերաբար բռնագրավվել են անձնագրերը:  Ըստ հրապարակված հետազոտության, 2012թ.-ի դեկտեմբերին Սերբիայի Քրեական օրենսգրքում ներառվել է սերբերի համար արտերկրում ապաստան փնտրելը դժվարացնող նոր ապօրինի դրույթ: 

 

Ըստ ԵԽ պաշտոնական կայքէջի՝ հետազոտության մեջ նշվում է, որ տագնապ է հարուցում նաև այն, որ ԵՄ-ն ֆինանսավորում է երրորդ երկրներից եկածներին  կալանքի տակ պահելու կենտրոնները և դրդում է հարևան պետություններին մշակել համակարգեր, որոնք կհսկեն, որպեսզի իրենց քաղաքացիները չհեռանան երկրից:

  

Եվ վերջապես՝ ԵՄ անդամ երկրների սահմանապահները միգրանտներին ԵՄ սահմաններից հեռու պահելու նպատակով անցկացնում են ծովային  օպերացիաներ: Նույնն արվում է նաև երրորդ երկրների հետ ցամաքային սահմաններին, որպեսզի այդ երկրների քաղաքացիները միշտ մնան ԵՄ սահմաններից հարյուրավոր կիլոմետրեր հեռավորության վրա: «Կասկածի տակ չդնելով մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պահպանման հարցում ԵՄ-ի հակվածությունը, այդուհանդերձ հարց է առաջանում, թե որքանով են սահմանային հսկողության նման միջոցառումները համատեղելի միջազգային և եվրոպական իրավապաշտպան չափորոշիչների հետ:  ԵՄ-ի համար եկել է սահմանային հսկողության ոլորտում սեփական քաղաքականությունը մարդու իրավունքների չափորոշիչներին ավելի համահունչ, ավելի թափանցիկ և պատասխանատու դարձնելու ժամանակը»: