Փաստ ինֆո

 

ՀՀ քրեական դատավարության նոր օրենսգրքի  ընդունումը հրատապ է, սակայն առաջարկվող նախագծում առկա են հոդվածներ, որոնք լուրջ խնդիր  կառաջացնեն՝ Հայոց  պետության համար:  Այս մասին «Փաստինֆո»-ի  թղթակցի հետ զրույցում նշեց ՀՀ փաստաբանական դպրոցի տնօրեն Նիկոլայ Բաղդասարյանը: 

 

Թերություններից առավել մտահոգիչը ցուցմունքների դեպոնացման ինստիտուտի «ներմուծումն» է նոր Քրեական դատավարության օրենսգիրք: Պարզ ասած՝ «դեպոնացում» նշանակում է ցուցմունքների սառեցում, դատաքննության ժամանակ՝ ապասառեցում և ներկայացում: Այդ ինստիտուտը վկայի կամ տուժողի ցուցմունքների դեպքում ընդունելի է: Մասնավորապես, եթե խոսքն, օրինակ, վերաբերվում է անձանց, ովքեր ծանր հիվանդության պատճառով կարող են չապրել մինչև դատաքննություն, իսկ նրանց ցուցմունքներն անհրաժեշտ են՝ որոշակի փաստական հանգամանքներ ապացուցելու համար:

 

Ըստ Ն.Բաղդասարյանի՝ մեղադրյալի ցուցմունքների դեպոնացումն անընդունելի է, այն ուղղակի հրահրում է, որ մեղադրյալներին «ծեծեն, ջարդեն՝ ինքնախոստովանական ցուցմունք ստանալու համար, այսինքն՝ ուղղակի վերադարձ է դեպի Վիշինսկու ժամանակները,  երբ «ապացույցների թագուհին»  ինքնախոստովանական ցուցմունքներն էին:  

 

Այսպես, մեղադրյալը նախաքննության ընթացքում տալիս է ինքնախոստովանական ցուցմունք, որը «տանում են դեպոնացման»՝ հետագայում դատարանին ներկայացնելու համար՝ դատաքննության ժամանակ մեղադրյալը պնդում է իր կողմից տված ցուցմունքը, և դատարանը, որը մեղադրյալին հարց տալու որևէ իրավասություն չունի ու ունի անհասկանալի դերակատարություն,  հաստատում է դեպոնացված ցուցմունքը, այսինքն՝ դատարանը  սահուն կերպով վերածվում է նոտարի: Ըստ Ն.Բաղդասարյանի՝ նորամուծությունը մեղադրյալի պարագայում անթույլատրելի է. «Եթե մենք ունենանք ինքնախոստովանական ցուցմունքը, որևէ  ապացույցով այլևս մենք չենք կարող հերքել կամ հիմնավորել այն»:

 

Արդյունքում, եվրոպական չափանիշներին համապատասխան իրավունքը զարգացնելու փոխարեն հետզարգացում կլինի. քննիչները կձգտեն բոլոր մեղադրյալներին ծեծել-ջարդելով ձեռք բերել ինքնախոստովանական ցուցմունքներ, տանել դեպոնացնել, որպեսզի դատական ապագայում խնդիրներ չունենան: «Նման տեսքով օրենսգրքի ընդունումը կհանգեցնի նրան, որ մեր պետությունում կմահանա քրեական արդարադատությունը, և այն կվերածվի բռնի ուժով ապացույցներ կորզելու արդարադատության»,- ասաց Ն.Բաղդասարյանը: 

 

Փաստաբանական դպրոցի տնօրենի պարզաբանմամբ՝ ներկայումս առկա իրավիճակը, երբ որպես կանոն դատարանները հիմք են ընդունում  անձանց նախաքննական ցուցմունքները, անգամ եթե  դրանք կորզվել են ճնշումների հետևանքով, և դրվում մեղադրական դատավճռի հիմքում, նույնպես խորհրդային ժամանակների ժառանգություն է: Մինչդեռ ԱՄՆ-ում և եվրոպական երկրներում այդ ինստիտուտը գոյություն չունի. նախաքննության ընթացքում տրված ցուցմունքը որևէ կերպ չի կարող դրվել մեղադրական դատավճռի հիմքում, եթե  դատարանում, բաց դատաքննության ժամանակ անձը չի պնդում փաստերը, որը ներկայացրել է նախաքննության ժամանակ: Տվյալ պարագայում անիմաստ է դառնում  մինչդատական վարույթում մարդկանց վրա ճնշում գործադրել, ծեծել, ուժ, հոգեբանական ճնշում գործադրել՝ ցուցմունքներ կորզելու համար: