Փաստ ինֆո

Նուբարաշենի աղբավայրում կենսագազի օգտահանման և էլեկտրական էներգիայի արտադրության հայ-ճապոնական ծրագիրն, ըստ էության, տորպեդահարվել է և այսօր իրականացվում է սոսկ մասամբ: Երևանի Նուբարաշենի կոշտ կենցաղային թափոնների աղբավայրից կենսագազի օգտահանման նախագծի կարևորությունը պայմանավորված է Երևանում և մերձակա շրջաններում մեծ քանակությամբ թափոնների հեռացման հիմնախնդրով:

Ընդգծենք, որ օրենսդրության համաձայն` մարդու կենսագործունեության հետևանքով մշտական և ժամանակավոր բնակավայրերից առաջացած չտեսակավորված թափոնները, ինչպես նաև կազմակերպությունների կենցաղային տարածքներից առաջացած չտեսակավորված աղբը համարվում են վտանգավոր թափոն: Հենց այդ վտանգավոր թափոնները Նուբարաշենի աղբավայրում տարիներ շարունակ այրվելով, քաղցկեղածին դիօքսին և այլ նյութերով թունավորել են մեր շնչելու օդը:

Վնասակար արտանետումները նվազեցնելու նպատակով Երևանի Նուբարաշենի աղբավայրում (ընդհանուր տարածքը` 52,3 հա) ծրագրվել էր իրականացնել կենսագազի օգտահանման և էլեկտրական էներգիայի արտադրության հայ-ճապոնական նախագիծ, որի քննարկումները ծավալվել էին դեռեւս 2002 թվականից: Ծրագրի պաշտոնական կողմեր են հանդիսացել Երևանի քաղաքապետարանը և ճապոնական ‹‹Շիմիձու›› կորպորացիան: Ի սկզբանե նախատեսվել էր տեղադրել 1,4 ՄՎտ հզորությամբ գազամխոցային շարժիչով էլեկտրաէներգիայի գեներատոր, որը պետք է աշխատեր աղբավայրից ստացվող մեթան գազով:

Ըստ հիշյալ ծրագրի իրականացման գործընթացն ուսումնասիրած ՀՀ վերահսկիչ պալատի (ՎՊ), ‹‹Ծրագրի իրականացման արդյունքում հայկական կողմը կշահեր և՛ էկոլոգիական առումով (մեթանի օգտահանման արդյունքում աղբավայրից կնվազեր ջերմոցային գազերի արտանետումը, աղբավայրում աղբի այրման կանխման արդյունքում նաև կբացառվեր ծխի և խիստ վնասակար նյութերի արտանետումը և այլն), և՛ սեփական վերականգնվող հումքից կստանար էլեկտրական էներգիա: Էլեկտրական էներգիայի վաճառքից ստացված շահույթը պետք է հավասար բաշխվեր ծրագրի երկու կողմերի միջև: Ըստ նախնական հաշվարկների, հայկական կողմի տարեկան հասույթը կկազմեր մոտ 550. 0 հազ. ԱՄՆ դոլար, իսկ ծրագրի իրականացման ամբողջ ժամանակահատվածի (16 տարի) համար` շուրջ 8.800.0 հազ. ԱՄՆ դոլար››:

Ծրագրի իրագործման համար ‹‹Շիմիձու›› կորպորացիայի կողմից նախատեսվել էր ներդնել 8.000.0 հազ. ԱՄՆ դոլար: Կիոտոյի արձանագրության համաձայն` եթե նվազեցվում է արտանետվող ջերմոցային գազերի ծավալը, ապա դրա համար տրամադրվում է այդ կրճատումը հավաստագրող համապատասխան սերտիֆիկատ: Ըստ ՎՊ-ի, ‹‹Շիմիձու›› կորպորացիայի շահագրգռվածությունը, ըստ էության, պայմանավորված է այդ միջազգային սերտիֆիկատի ստացումով:

Առաջարկված ծրագրին դեռևս 2005 թ. հավանություն էին տվել ՀՀ առողջապահության, բնապահպանության, էներգետիկայի, քաղաքաշինության, աշխատանքի և սոցիալական ապահովության նախարարությունները, ՀՀ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը, ինչպես նաև, ընդգծում ենք, ՀՀ առևտրի և տնտեսական զարգացման` ներկայիս ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունը և Երևանի քաղաքապետարանը:

Բոլոր անհրաժեշտ համաձայնությունները ստանալուց հետո, ՀՀ բնապահպանության նախարարությունը, որպես ՀՀ-ում ‹‹Մաքուր զարգացման մեխանիզմի››` ՄԶՄ-ի լիազորված մարմին, համապատասխան գրությամբ հաստատել է ‹‹Նուբարաշենի կոշտ կենցաղային թափոններից կենսագազի ստացման և էլեկտրաէներգիայի արտադրության›› նախագծային փաստաթուղթը: Նախագիծը հաստատել են նաև Ճապոնիայի կառավարության կողմից լիազորված գերատեսչությունները: Այնուհետև «Շիմիձու›› կորպորացիան ստանալով Երևանի քաղաքապետարանի հավատարմագիրը, նախաձեռնել է նախագծի միջազգային հաստատման գործընթացը, որի արդյունքում 2005 թ. նախագիծը հաստատվել ու գրանցվել է ՄԶՄ-ի միջազգային գործառնական մարմնի կողմից:

Ավելին. Երևանի քաղաքապետարանի ու ‹‹Շիմիձու›› կորպորացիայի միջև կնքվել է արտանետումների կրճատումների փոխանցման պայմանագիր, սակայն հետագա աշխատանքների իրականացման համար պայմանագրի կնքումից հետո, չգիտես ինչու, անհրաժեշտ է համարվել նաև համաձայնագրի կնքում, ինչը, սակայն, Երևանի քաղաքապետարանը ձգձգել է:

Թերևս հենց այստեղ էլ սկսվում է ամենաուշագրավը. ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության խնդրանքով և 2008թ. Համաշխարհային բանկի պատվերով գերմանական ‹‹Ֆիխտներ›› ընկերությունն իրականացրել է դրամաշնորհային ծրագիր, որի նպատակն է եղել գնահատել Երևանում կենցաղային թափոնների կառավարման առկա իրավիճակը, մշակել կոմերցիոն ռազմավարություն և տրամադրել անհրաժեշտ խորհրդատվություն: Պատկերացնո՞ւմ եք` Համաշխարհային բանկի կողմից ‹‹Ֆիխտներ›› ընկերությանը դրա համար տրամադրվել է 475 000 ԱՄՆ դոլար: Այս պարագայում անհասկանալի է, թե ի՞նչ է նշանակում ‹‹կոմերցիոն ռազմավարություն››… Երևանի քաղաքապետարանին, ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությանը և Համաշխարհային բանկին ի սկզբանե հայտնի չէ՞ր, որ Նուբարաշենի աղբավայրի հետ կապված նմանաբնույթ ծրագիր իրականացնելու պատրաստ որևէ այլ ընկերություն դժվար թե գտնվի, որևէ այլ կազմակերպություն, որը կառաջնորդվի առևտրային (կոմերցիոն) կամ բիզնեսի շահով` այն դեպքում, երբ մոտ մեկուկես տասնամյակի ընթացքում ծրագրի իրագործումից իր ստանալիք ողջ հասույթը քիչ ավելին է լինելու թանկարժեք սարքավորումներ պահանջող այդ նույն ծրագրի իրականացման համար անհրաժեշտ ներդրումներից: Ինչպես արդեն նշեցինք, ըստ ՎՊ-ի, ‹‹Շիմիձու›› կորպորացիայի շահագրգռվածությունը, ըստ էության, պայմանավորված է հիշյալ միջազգային սերտիֆիկատի ստացումով:

Հեղինակ` Արթուր Հովհաննիսյան