Փաստ ինֆո

Ինչպես են օգտագործվել ՀՀ պետական բյուջեից էկոնոմիկայի նախարարությանը հատկացված միջոցները: Ստորև ներկայացվող փաստերն այդ հարցի պատասխանի ընդամենը մեկ դրվագն են երևակում…

2010 թ. փոքր և միջին ձեռնարկատիրության զարգացման ծրագրի իրականացման նպատակով ‹‹Հայաստանի փոքր և միջին ձեռնարկատիրության զարգացման ազգային կենտրոն›› (ՓՄՁ ԶԱԿ) հիմնադրամի անձնակազմի և փորձագետների վարձատրության համար ՀՀ պետական բյուջեից հատկացվել է 150 մլն դրամ, այդքան էլ` 2011 թ., իսկ 2012թ.` 151 մլն դրամից ավելի: Նշված գումարից 100, իսկ անցյալ տարի ավելի քան 101 մլն դրամը հատկացվել է անձնակազմի վարձատրության, 50 մլն դրամը` ՓՄՁ ԶԱԿ-ի ենթակառուցվածքների պահպանման համար: Սակայն այսպիսի վարձատրություն ստացած կազմակերպության կողմից ‹‹Աջակցություն ՓՄՁ սուբյեկտներին›› ծրագիրն իրականացվել է մի շարք խախտումներով և թերություններով:

Ըստ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության, ‹‹…փոքր և միջին ձեռնարկատիրության (ՓՄՁ) ոլորտի զարգացումը կոչված է ապահովելու երկրի տնտեսական աճի կայունությունը` հաղորդելով տնտեսությանը նորարարական ուղղվածություն և ճկունություն››: ՓՄՁ ոլորտը նախարարության կողմից ներկայացված է որպես երկրի տնտեսական զարգացման վրա նշանակալի ազդեցություն ունեցող անկյունաքար, որն ապահովում է նաև տարածքային համաչափ զարգացում:

Ավելին. նախարարությունը և կառավարությունն իրենց հայտարարություններում կարևորում են ՓՄՁ ոլորտի դերը երկրի տնտեսության զարգացման, նոր աշխատատեղերի ստեղծման, բնակչության կենսամակարդակի բարձրացման, հասարակության միջին խավի ձևավորման, երկրում սոցիալական և քաղաքական կայունության ապահովման գործում: Իսկ իրականությո՞ւնը…

ՀՀ վերահսկիչ պալատը (ՎՊ) ստացված վարկային միջոցների օգտագործման նպատակայնությունը պարզելու նպատակով ՓՄՁ ԶԱԿ-ի գործառույթների ուսումնասիրությամբ պարզել է, որ 2010 թ. վարկային փաթեթից օգտված 30 սուբյեկտներից գործում են ընդամենը 8-ը, 2011 թ.` 17 սուբյեկտներից` 8-ը, իսկ 2012 թ. վարկավորված 130 սուբյեկտներից 11-ն արդեն իսկ լուծարվել կամ դադարեցրել են իրենց գործունեությունը:

Վերոնշյալ փաստերը վկայում են, որ չնայած ֆինանսական հսկայական ներդրումներին, դրանք շատ դեպքերում ջուրն են լցվել, վատնվել է նաև ժամանակը, իսկ ՓՄՁ ոլորտի զարգացման հետ կապված սպասումները և հավաստումները` երկրի տնտեսական աճի կայունության ապահովում, տնտեսության նորարարական ուղղվածություն և ճկունություն, տարածքային համաչափ զարգացում, նոր աշխատատեղերի ստեղծում, բնակչության կենսամակարդակի բարձրացում, հասարակության միջին խավի ձևավորում, երկրում սոցիալական և քաղաքական կայունության ապահովում, սոսկ դատարկ խոսքեր են կամ բարի ցանկություններ, որոնք, համենայն դեպս, վերջին 3 տարում հիմնազուրկ են և որևէ աղերս չունեն իրականության հետ:

ՎՊ-ն պարզել է նաև, որ մի շարք դեպքերում վարկերն օգտագործվել են ոչ նպատակային, իսկ Ֆինանսական աջակցությունը տրամադրվել է ոչ հավաստի ցուցանիշների հիման վրա, ֆինանսական աջակցության միջոցները բավարար չափով չեն նպաստել բիզնեսի ընդլայնմանը, աշխատատեղերի ավելացմանը: Օրինակ, 2010 թ. խմորեղենի արտադրություն հիմնելու նպատակով ‹‹Աստղիկ Քոչարյան›› ԱՁ-ի կողմից ստացված 1 մլն 700 000 դրամի վարկն օգտագործվել է ոչ նպատակային, որի արդյունքում ԱՁ-ն 16.11.2010 թ. դադարեցրել է իր գործունեությունը:

2012 թ. ավտոբուս ձեռք բերելու նպատակով ‹‹Սարգիս Ավետիսյան›› ԱՁ-ի կողմից ստացված 2 մլն դրամի միջոցները ոչ նպատակային օգտագործելու արդյունքում 16.10.2012 թ. հոկտեմբերի 16-ին այս ԱՁ-ն նույնպես դադարեցրել է իր գործունեությունը: Նույն պատճառով իր գործունեությունը դադարեցրել է նաև ‹‹ԷՄ ԸՆԴ ԴԱՎ ՖԱՐՄ›› ՍՊԸ-ն (2012 թ. ստացված վարկը` 2 մլն 700 000 դրամ), որը դեղատնային գործունեություն այդպես էլ չի կազմակերպել:

ՎՊ-ի տեղեկացմամբ, ‹‹ԱՐԹԳԱԲ-ՏԵԽ›› ՍՊԸ-ն 2012 թ. ավտոմեքենաների շարժիչների քիմիական լվացման համար ստացած 3 մլն դրամի հաշվին դեռևս չի ձեռք բերել հիմնական միջոցներ, որի հետևանքով գործունեություն չի իրականացնում:

Պալատի կատարած ուսումնասիրությամբ պարզվել է նաև, որ ֆինանսական աջակցությունը տրամադրվել է ՓՄՁ սուբյեկտի կողմից ներկայացված ոչ հավաստի ցուցանիշների հիման վրա: Մասնավորապես` 2010 թ. բազալտե, գրանիտե և տուֆաավազային սալիկների արտադրությամբ զբաղվող ‹‹Վայքի Շիկ›› ԲԲԸ-ի շրջանառությունը ներակայացված ֆինանսական աջակցության ծրագրերի ուսումնասիրության հաշվետվության թերթիկում նշվել է 54 մլն 500 000 դրամ, զուտ շահույթը` 21 մլն 180 000 դրամ, մինչդեռ շահութահարկի հաշվարկում իրացումից հասույթը կազմել է 17 մլն 423 000 դրամ, իսկ հարկվող շահույթը` 1 մլն 807 000 դրամ: Իրականությանը չհամապատասխանող փաստաթղթերի հիման վրա ընկերությունը վարկավորվել է 15 մլն դրամի չափով:

Ներկայացված ոչ հավաստի ցուցանիշների հիման վրա են վարկավորվել նաև ‹‹Ռոզալյա Կահույք›› (կահույքի արտադրություն և վաճառք) ՍՊԸ-ն, որին տրվել է 9 մլն դրամ վարկ, ‹‹Գրիգոր-Գուրգեն›› ԱԿ-ն (զբաղվել է հանքի շահագործմամբ և շինանյութերի արտադրությամբ), որը ստացել է 12 մլն դրամ վարկ, ‹‹Արթուր Սարգսյան›› ԱՁ-ն (կահույքի արտադրություն, թունաքիմիկատների վաճառք): Վերջինիս աջակցության թերթիկում շրջանառությունը ներկայացվել է 52 մլն 594 000 դրամ, մինչդեռ հարկային մարմին ներկայացված հաշվետվություններով այն զրոյական է եղել: Արդյունքում ԱՁ-ն վարկավորվել է 14 մլն դրամի չափով:

Նկատենք, որ հիշյալ տնտեսվարողները զարմանալի դյուրինությամբ վարկավորվել են, թեև այլոց պարագայում հիմնադրամը հայտնի է իր խստապահանջ մոտեցմամբ, և այդ առումով այնքան էլ հեշտությամբ չի վարկավորել տնտեսվարող սուբյեկտներին:

ՓՄՁ սուբյեկտներին մինչև 70 % վարկային երաշխավորությունների տրամադրման ծրագրով 2010 թ. վարկային փաթեթից օգտված 13 կազմակերպություններից ՎՊ-ի ուսումնասիրության պահին գործել են 6-ը: Հատկանշական է, որ շատ դեպքերում խոշոր վարկային երաշխավորություններ են տրամադրվել այնպիսի կազմակերպությունների, որոնց նախորդ տարվա հասույթները զրոյական են եղել կամ նրանք ունեցել են փոքր թվով աշխատողներ: Արդյունքում` ՓՄՁ ԶԱԿ-ի կողմից գումարները վերականգնվել են դատական կարգով: Օրինակ` ՓՄՁ ԶԱԿ-ի հոգաբարձուների խորհրդի որոշմամբ ‹‹Իդիլ Տեքստիլ›› ՍՊԸ-ին (տրիկոտաժե կտորի արտադրություն) տրամադրվել է 37 մլն 279 000 դրամի վարկային երաշխավորություն` 200 000 ԱՄՆ դոլարի վարկ ստանալու համար: Կազմակերպության կողմից լրացված ՓՄՁ աջակցության ծրագրից օգտվելու հայտում նախորդ տարվա հասույթը նշվել է 0 դրամ, աշխատողների թվաքանակը` 3 մարդ: 2009 թ. մայիսի 8-ին կնքվել է երաշխավորության պայմանագիր, որի հիման վրա բանկը տրամադրել 200 000 ԱՄՆ դոլարի վարկ` 36 ամիս մարման ժամկետով և 14 % տոկոսադրույքով: 2010 թ. մայիսի 18-ին բանկը տեղեկացրել է երաշխավորին ընկերության մոտ մայր գումարի գծով 28 023 դոլարի ժամկետանց պարտավորությունների և 2348 դոլարի ժամկետանց տոկոսագումարի, ինչպես նաև երաշխավորության գումարից 30 %-ը` 10 մլն 801 400 դրամը, պարտավորության մարմանն ուղղելու մասին: ՓՄՁ ԶԱԿ-ի կողմից գումարը վերականգնվել է միայն 2011թ.մայիսի 10-ին, դատական կարգով:

Հեղինակ` Արթուր Հովհաննիսյան