Փաստ ինֆո

«2012 թ.-ի ընթացքում ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի գործունեության և երկրում մարդու իրավունքների ու հիմնարար ազատությունների խախտման մասին» զեկույցն իր կազմման ձևով մարդու իրավունքների զեկույց չի: Կա հստակ ստանդարտ, այն պետք է պահպանվի: «Pastinfo.am»-ի թղթակցի հետ հարցազրույցում այս կարծիքը հայտնեց Ազգային ժողովի անկախ պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանը:

Ըստ նրա՝ զեկույցում կան բարձրացված բազմաթիվ խնդիրներ, բայց կան նաև այնպիսիք, որոնք չեն բարձրացվել: «Այն խնդիրները, որոնք բարձրացրել է ՄԻՊ-ը, ես չեմ կարծում, որ դա մարդու իրավունքների հետ կապ ունի, դրա փոխարեն կարևոր խնդիրները պետք է բարձրացվեին, որոնց մասին իմ ելույթներում նշել եմ՝ թե անհատական գործեր, մասնավորապես, կյանքի իրավունքի հետ կապված, թե թերթերի դեմ հարուցված դատական գործեր:

Պատգամավորի համոզմամբ՝ նման ոճով խորհրդարանում Կարեն Անդրեասյանի ներկայացրած զեկույցում մարդու խնդիրները չեն հասցեականացվում, հետևաբար՝ արդյունավետ չէ: Է.Մարուքյանը հատուկ ընդգծեց, որ որևէ անձնական խնդիր չկա, և միակ մտայնությունն այն է, որ լինի զեկույց, որն անխոցելի լինի, լինի փաստարկված:

Է.Մարուքյանը նշեց, որ հիմնական տարաձայնությունը կապված է զեկույցի կառուցվածքի հետ: «Մարդու իրավունքների վերաբերյալ զեկույցը կազմված է գերատեսչությունների բաշխվածությամբ, որը, իմ կարծիքով, նաև միջազգային փորձն է ցույց տալիս, այդպես չպետք է կազմվեր: Նման ձևով զեկույցի կազմման արդյունքում մարդու խնդիրները կորում են: Օրինակ՝ եթե փորձեք փնտրել անմարդկային վերաբերմունքի, արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի, խոշտանգումների հետ կապված գործեր, կամ, թե ինչպիսին է իրավիճակը Հայաստանի փակ հաստատություններում, շատ դժվարությամբ կարող եք գտնել: Եթե փնտրեք, օրինակ, խոսքի ազատության, հավաքների ազատության վերաբերյալ իրավիճակը, չեք կարող գտնել, որովհետև ոչ միայն ցրված են զեկույցի տարբեր հատվածներում, այլև՝ որոշ դեպքերում պարզապես չկան»,-ասաց պատգամավորը՝ եզրակացնելով, որ ՄԻՊ-ն ի սկզբանե սահմանափակել է մարդու իրավունքներին անդրադառնալու առումով իր հնարավորությունները:

Նա նշեց նաև, թե Կ.Անդրեասյանը հորդորում է անդրադառնալ բովանդակությանը: Այս դեպքում էլ պատգամավորը կարող է ասել, որ բովանդակության մեջ էլ կան մարդու իրավունքների հետ կապ չունեցող արձանագրումներ: Օրինակ, մնջախաղի թատրոնի խնդիրների հետ կապված: «Մարդու իրավունքների խնդիրները, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ընդունված հայեցակարգի շրջանակներում եմ ասում, պետության և մարդու միջև եղած ուղղահայաց հարաբերություններն են, այսինքն՝ մարդ- պետություն, մարդ-տեղական ինքնակառավարման մարմին, մարդ-պետական պաշտոնատար անձ և ոչ թե Էկոնոմիկայի նախարարության գործունեության ուսունասիրություն»,-ընդգծեց նա:

Է.Մարուքյանի համոզմամբ՝ դրա փոխարեն ՄԻՊ-ը կարող էր զեկույցում նշել, թե քանի մարդ կա քրեակատարողական հիմնարկներում, որոնք տառապում են ծանր հիվանդություններով, որոնք պետք է օրենքով սահմանված կարգով ազատ արձակվեն, կամ կարող էր գրել ոստիկանության բաժիններում իրավապաշտպանների կողմից անընդհատ նշվող բռնությունների մասին: Ըստ նրա, իհարկե, կա անդրադարձ ոստիկանության վերաբերյալ, որը հաջողված է, բայց հասցեագրվածությունը, գրելու ոճը և կոնկրետ գործերի մասին չգրելը թույլ է տալիս, որ իրեն քննադատեն և ասեն, թե կոնկրետ բաներ չի ասում: Մինրդեռ՝ եթե ՄԻՊ-ը, իր նախորդների փորձով, յուրաքանչյուր իրավունքի խախտման վերաբերյալ մի կոնկրետ գործի օրինակ բերեր, նրան չէին կարող հակադարձել այդ կերպ:

Պատգամավորի կարծիքով՝ օրինակ, ոստիկանության կողմից համաչափ ուժի կիրառման տեսանկյունից կարելի էր անդրադառնալ Արման Ենգիբարյանի գործին, ով սպանվեց Գարեգին Նժդեհ հրապարակում ոստիկանության կողմից հետապնդվելու ժամանակ: Կարելի էր անդրադառնալ Սլավիկ Պողոսյանի գործին, ով ոչ պատշաճ բժշկական օգնության պայմաններում մահացել է «Վանաձոր» քրեակատարողական հիմնարկում: Ըստ Է.Մարուքյանի, այս գործերը Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում են գտնվում, և այս գործերի մասին ամբողջ մամուլը հեղեղված է եղել նյութերով:

Է.Մարուքյանը նշեց նաև, որ, իհարկե, զեկույցում կան նաև հաջողված մասեր. «Ոստիկանության, դատարանների մասը բավականին հաջողված է, չնայած համաձայն չեմ, որ վերջինս Արդարադատության նախարարության տակ է ներառված»:

Մարդու իրավունքների պաշտպան Կարեն Անդրեասյանը՝ ի պատասխան «Pastinfo.am»-ի թղթակցի հարցի, թե արդյոք ինքն ընդունում է զեկույցի կառուցվածքի վերաբերյալ պատգամավորների քննադատությունը, նշեց. «Մի մասը՝ այո: Կարող ենք շատ կարճ անփոփել. մյուս տարի այն, ինչ որ արել ենք, նույն բովանդակությունը մի հատ էլ կշարենք ըստ իրավունքի ճյուղերի: Իրենք ընդամենը տեխնիկական պահանջ են ներկայացնում: Մյուս տարի կունենանք և այս ձևով, և այն ձևով, որ հանկարծ որևէ մեկը տեխնիական խնդիրներով չանհանգստանա, խոսեն բովանդակությունից»:

Ինչ վերաբերում է այն քննադատությանը, թե կոնկրետ գործեր ներկայացված չեն, ապա, ըստ Կ.Անդրեասյանի, կոնկրետ օրինակները կախված են ոչ թե կառուցվածքից, այլ նրանից, թե որքանով ինքը կունենա փաստեր: «Մարդու իրավունքների պաշտպանն իրավունք չունի զրպարտի, մարդը, պատգամավորը միգուցե ավելի ազատ են իրենց կարծիքները հայտնելու, իսկ Պաշտպանը պետք է ունենա գոնե հստակ բողոք կոնկրետ անձի դեմ, որ կարողանա անձի անուն հնչեցնի»: