Փաստ ինֆո

Եվ այսպես՝ սահմանադրական արդարադատության գործընթացն սկսված է եւ առաջին օրվա քննարկումը թույլ է տալիս կատարել մի քանի  դիտարկումներ:

Նախ, նիստի հենց սկզբում ՀՀ նախագահի թեկնածու Րաֆֆի Հովհաննիսյանի ներկայացուցիչը հանդես է գալիս միջնորդությամբ` հղում կատարելով վարչական դատարանի 7 օր առաջ արձակած վճռին, ավելի շուտ՝ ոչ թե վճռին, այլ դրանում տեղ գտած «ՀՀ նախագահի նախկին թեկնածու Սերժ Սարգսյան» արտահայտությանը: Ապա` հայտարարում է, թե նախկին թեկնածուն չի կարող ՍԴ-ում ունենալ իր ներկայացուցիչը: Սահմանադրական դատարանը բնականաբար մերժեց այդ  միջնորդությունը: Ի դեպ կա ևս մեկ այլ վճիռ, արձակված ավելի ուշ, որտեղ, նույն հաջողությամբ օգտագործված է «ՀՀ նախագահի նախկին թեկնածու Րաֆֆի Հովհաննիսյան» արտահայտությունը: Եվ պատկերացրեք, եթե ՍԴ-ն դա ընդունելու լիներ որպես այդպիսին, ապա ՍԴ-ի մասին օրենքի պահանջն է՝  Նախագահի ընտրության հետ կապված վեճերով ՍԴ կարող է դիմել ՀՀ նախագահի թեկնածուն: Ընդ որում՝ երկու դեպքում էլ Վարչական դատարանում հայցվորը նույն կողմն է: Մնում է հարցը՝ եթե չկա թեկնածու, ապա ի՞նչ դիմում է քննվում ՍԴ-ում:

Այժմ հայցադիմումի մի քանի ուշագրավ դրվագների մասին:

Դիմող կողմը նշում է զանգվածային խախտումների, լցոնումների մասին,  ապա` ամենայն բարեխղճությամբ ծաղկաքաղ է արված ընտրական օրենսգիրքը, որից հետո անդրադարձ է կատարվում ՀՀ նախագահի թեկնածու Սերժ Սարգսյանի շտաբերի և դրանց վրա փակցված ցուցանակների խնդրին:

Դիմող կողմը նույնանման մեկ այլ դիմում ԿԸՀ էր ներկայացրել փետրվարի 25-ին` նշելով, որ շտաբերի վարձակալության և ցուցանակների արժեքը ներառված չէ հայտարարագրում, հետևաբար սա միանշանակ հիմք է պնդելու, որ թեկնածուի գրանցումը ճանաչվի ուժը կորցրած:

Ուշադրություն դարձրեք դիմումը ԿԸՀ ներկայացնելու ամսաթվին: Այն դեպքում, երբ դիմող կողմը (ներկայացուցիչը) փայլուն գիտեր, որ Ընտրական օրենսգիրքը պահանջում է գրանցումն ուժը կորցրած ճանաչելու պահանջ ներկայացնել մինչև քվեարկության օրը:

Ինչևէ, ԿԸՀ-ն քննել է դիմումը, կայացվել է որոշում, որը վիճարկվել է Վարչական դատարանում, և դատարանը կայացրել է դատական ակտ՝ ուժի մեջ թողնելով ԿԸՀ-ի որոշումը:  Բայց դա չի խանգարել, որպեսզի սույն հայցադիմումը նույնությամբ տեղ գտնի նաև Սահմանադրական դատարան ներկայացված դիմումում: Թե երբվանի՞ց և ի՞նչ տրամաբանությամբ է ՍԴ-ն դարձել Վարչական դատարանի վերադաս օղակ, դա միայն  ըստ երևույթին դիմող կողմին և նրա ներկայացուցչին է հայտնի:

Ինչ վերաբերում է ԿԸՀ-ի հասցեին հնչեցված անգործության մեղադրանքին, ապա անհասկանալի է, թե ԿԸՀ-ն ինչ պիտի աներ, որ չի արել այն դեպքում, երբ դիմումի քննարկման արդյունքում կայացվել է որոշում: Այս պարագայում կարող էր քննարկման առարկա լինել ոչ թե անգործությունը, այլ առավելագույնը որոշման ճիշտ կամ սխալ լինելը:

Ի դեպ, առնվազն տարօրինակ է մեկ այլ բացթողում եւս. դիմողը չի պահանջել անվավեր ճանաչել ընտրության արդյունքները: Թեեւ տեղամասերում թեկնածուն ուներ մեծ թվով վստահված անձինք, այդուհանդերձ, թե նրանցից որևէ մեկը եւ թե  «Ժառանգության» տեղամասային հանձնաժողովների անդամները դիմում-բողոք չեն  ներկայացրել: Ընդամենը մեկ տեղամասում, որտեղ առկա է եղել հատուկ կարծիք, կատարվել է վերահաշվարկ:

Այս ֆոնի վրա մնում է հետևություն անել իրական անգործության և դրա մասին արվող անհիմն հայտարարությունների ներդաշնակության մասին: Այդ համատեքստում պետության ո՞ր պատասխանատվության մասին կարող է խոսք լինել, երբ պետությունը, ի դեմս համապատասխան մարմինների, ընթացք է տվել ստացված բոլոր դիմումներին: Այլ հարց է, որ խախտումների մասին հայտարարություններն ամրապնդված չեն լիարժեք ապացույցներով:

Տեսեք, շուրջ 70 դիմումներով ՀՀ նախագահի Թեկնածու Րաֆֆի Հովհաննիսյանը պահանջել է 120 տեղամասերում ոչ թե վերահաշվարկ կատարել (որի համար ապացույցներ ներկայացնելու կարիք չէր ունենա, եթե իր ներկայացուցիչը ներկա է եղել հաշվարկին), այլ անվավեր ճանաչել ընտրությունների արդյունքները:

«Ժառանգության» բոլոր վստահված անձինք ստացել են ընտրական ուղեցույցեր, որտեղ մանրամասն շարադրված է դիմումի ներկայացման կարգը, ձևավորված հանձնաժողովների կազմում մասնակցել են նաև ԿԸՀ-ի կազմակերպած դասընթացներին, սակայն այդպես էլ անհասկանալի է, թե ինչու նրանք որևէ դիմում չեն ներկայացրել:

Մի՞թե գործ ունենք կոլեկտիվ անգործության փաստի հետ: Չենք կարծում:  Բոլոր հիմքերը կան ասելու, որ այդ մարդիկ ուղղակի չեն կասկածել հաշվարկների օբյեկտիվությանը: Հատկանշական է, որ ներկայացվել է 7 տեղամասում վերահաշվարկ կատարելու 11 դիմում, որին էլ հաջորդ առավոտյան հետևեց իբր, առանց «Ժառանգության» ներկայացացուցիչների վերահաշվարկ կատարելու մասին քաղաքական հայտարարությունը: Այն դեպքում, երբ վերահաշվարկ կատարվել է ընդամենը 2 ընտրատարածքում, երկուսում էլ ներկա են եղել «Ժառանգության» ներկայացուցիչները: Առ ասօր անպատասխան է հարցը, թե նման համգամանքների պայմաններում ինչ նպատակ էր հետապնդում այդ հայտարարությունը:

Մեկ այլ հանգամանքի մասին.  մինչ սահմանադրական բարեփոխումները ՀՀ Սահմանադրական դատարանը քննում էր ընտրության արդյունքներով վեճերը, իսկ այսօր գնահատում է ընտրության արդյունքներով կայացված որոշումների իրավաչափությունը, որի համար սահմանված է 10-օրյա ժամկետ: Դրան քաջատեղյակ է դիմողի ներկայացուցիչը: Նույնպես և այն հանգամանքին, որ նշված ժամկետում պարզապես անհնար է վերահաշվարկ իրականացնել անգամ ամենաբուռն ցանկության դեպքում:

Դառնալով ընտրության արդյունքներն անվավեր ճանաչելու վերաբերյալ բովանդակապես մեկը մյուսին կրկնօրինակող 70 դիմումներին, նշենք, որ դրանք, ըստ գործող օրենսդրության, կարող են ներկայացվել, եթե խախտումներն ունեցել են էական նշանակություն և եթե հնարավոր չէ վերականգնել իրական պատկերը և խախտումն էլ արտահայտված չէ անճշտություններում: Սակայն արի ու տես, որ այդ դիմումներին որևէ ապացույց կցված չէ (ի դեպ. հանձնաժողովում այդ դիմումների քննարկմանը ներկա են եղել նաև «Ժառանգության» ներկայացուցիչները): Ավելին, այսօր վիճարկման առարկա են նաև այն տեղամասում անցկացված քվեարկության արդյունքները, որտեղ «Ժառանգության» ներկայացուցիչները որևէ դիմում-բողոք, որևէ առարկություն, որևէ հատուկ կարծիք չեն ներկայացրել: Բայց պարզվում է կա մի «հզոր» ապացույցի տեսակ, որ կոչվում է «ենթադրություն»:

Մի ուշագրավ հանգամանքի մասին ևս. վկայակոչելով ընտրական օրենսդրությունը, դիմող կողմի ներկայացուցիչը նշում է, թե տեղամասային հանձնաժողովի անդամը չի ներկայացնում իրեն նշանակողին` ակնհայտորեն փորձելով մտայնություն ձեւավորել, թե  իրենց ներկայացուցիչներն իրենց հետ կապ չունեն: Հարց է առաջանում, եթե իրոք այդպես է խնդիրը, ապա Ազգային ժողովում ինչո՞ւ էին բոլոր խմբակցությունները պայքարում տեղամասերում նախագահ կամ քարտուղար ունենալու, հանձնաժողովների ձեւավորմանը մասնակցելու համար: Առնվազն լուրջ չէ նման պնդումը, ստացվում է, որ դա ինքնանպատա՞կ էր: Իսկ եթե անգամ այդպես է, ապա ինչպե՞ս է լինում, որ հանձնաժողովի ձևավորումից հետո ինքնաբացարկ հայտնած անդամին նոր անդամով փոխարինում է նույն կուսակցությունը («ժառանգության» դեպքում այդ թիվը հասնում է մոտ 80-ի):

Այսինքն ամեն ինչ այնքան էլ այնպես չէ, ինչպես ներկայացվում է:

Սրանք են փաստերը, որոնց իրավական գնահատական տալու իրավունք այս փուլում ունի Սահմանադրական դատարանը:

Հեղինակ` Նարինե Կարապետյան