Փաստ ինֆո

Դաշնային խորհուրդը դեկտեմբերի 26-ին կայացած նիստում հաստատեց ԱՄՆ օրենսդիրների կողմից ընդունված «Մագնիտսկու ակտ»-ին հակակշռող օրենքը, որը ՌԴ-ի դումայական շրջանակներում կնքվեց «Դիմա Յակովլևի օրենք» անունով: Այսպիսով Ռուսաստանը օրենսդրորեն արգելք դրեց ԱՄՆ-ի քաղաքացիների կողմից ռուսաստանցի երեխաների որդեգրման բարի կամքի կամ ցանկությունների առջև:

Փաստաթուղթն ընդունվել է միաձայն: Այն օրինական ուժ կստանա նախագահ Վ. Պուտինի ստորագրելուց հետո:

«Մագնիտսկու ակտ»-ին ի պատասխան ընդունված այս իրավական փաստաթուղթը դարձավ դաշնային օրենք:

Նշենք, որ օրենսդրական այս ակտը «Եդինառոսերի» կողմից տրված ոչ պաշտոնական անվանումը տուրք է 1,5 տարեկան Դիմա Յակովլևի հիշատակին, որին որդեգրել են ամերիկացի ծնողները: Որդեգիր հոր կողմից ցուցաբերած անփութությունը 2008թ.-ին երեխայի մահվան պատճառ դարձավ: Այդ երեխայի անունով նոր օրենքի ոչ պաշտոնական անվանումը իրավական փաստաթղթի իրավացիությունը հաստատող ևս մեկ ուղերձ և հիմնավոր փաստարկ է: Այն նաև ծանրակշիռ գործոն է դեռևս 2011թ.-ին Վաշինգտոնում որբ երեխաների որդեգրման մասին ստորագրված և ընթացիկ տարվա նոյեմբերին ուժի մեջ մտած համաձայնագիրը չեղյալ հայտարարելու և գործընթացը դադարեցնելու համար:

Նոր օրենքի ընդունման մեթոդաբանությունը և մոտիվացիան շատ բաներով հիշեցնում են հին, բարի ժամանակներում աշխարհի երկու գերտերությունների մեջ ընթացող մրցակցության մասին, որոնք Մեծ Բրիտանիայի նշանավոր վարչապետի օրհնությամբ ստացան «սառը պատերազմ» անվանումը:

Դրա տրամաբանությունն այն է, որ կատարվում են որոշակի քայլեր մի կողմից և անմիջապես հետևում են համարժեք պատասխանները հակառակ կողմից:

Այսպես, ամերիկացիներն ընդունեցին «Մագնիտսկու ակտը», որով նախատեսում են համապատասխան պատժամիջոցներ ԱՄՆ մուտք գործող ռուսական այն օրենսդիրների, պաշտոնյաների, ուժային մարմինների և դատավորների համար, ովքեր առնչվում են քննչական մեկուսարանում 2009թ. նոյեմբերին «Էրմիտաժ քեփիտալ մենեջմենթ» հիմնադրամի իրավաբան Մագնիտսկու զոհվելու հետ:

Սրան ի պատասխան ռուսական կողմն, ահավասիկ, ասպարեզ է հանում «Դիմա Յակովլևի օրենք»-ը, որով, ըստ էության, ոչ միայն չեղյալ է համարվում ռուսաստանցի որբ երեխաներին ԱՄՆ քաղաքացիների կողմից որդեգրման երկկողմանի համաձայնագիրը, այլև պատժամիջոցներ է նախատեսում ՌԴ մուտք գործող այն բոլոր ամերիկացիների համար, ովքեր մասնակից են կամ հանցանք են գործել արտասահմանում գտնվող ռուսաստանցիների նկատմամբ:

Բացի այդ, համապատասխան պատասխանատվություն է նախատեսվում նաև պետական լիազորություններով օժտված բոլոր այն ամերիկացի հյուրերի համար, ովքեր իրենց գործողություններով կամ անգործությամբ նպաստել են, որպեսզի պատասխանատվությունից ազատվեն ՌԴ քաղաքացիների նկատմամբ հանցանք գործած անձինք:

Ամերիկացի օրենսդիրների կողմից ընդունված «Մագնիտսկու ակտի» մեկ դրույթ էլ պարտավորեցնում է՝ ԱՄՆ-ի նախագահին ոչ ուշ քան այդ օրենքն ուժի մեջ մտնելուց 120 օր հետո, Կոնգրեսի համապատասխան կոմիտեներ ուղարկել Ռուսաստանի այն քաղաքացիների ցուցակը, ովքեր առնչվում են Սերգեյ Մագնիտսկու մահվան հետ: Բացի այդ ԱՄՆ նախագահը պետք է ներկայացնի նաև այն անձանց անունները, ովքեր «պատասխանատվություն են կրում դատականից դուրս սպանությունների, խոշտանգումների և մարդու իրավունքների այլ լուրջ խախտումների համար»:

Պակաս սկզբունքային չեն նաև ռուս օրենսդիրները: Ամերիկացի գործընկերներին ի պատասխան, նրանք իրավական համապատասխան հիմքեր են սահմանում իրենց երկրի արտաքին գործերի գերատեսչության կողմից ԱՄՆ-ի ոչ ցանկալի քաղաքացիների ցուցակները կազմելու համար: Ավելին, այդ ցուցակները «ոչ ցանկալի» ամերիկացիների անուններով համալրելու արտոնություն է տրվում նաև Պետդումայի պատգամավորներին, Դաշնային խորհրդի անդամներին, քաղաքական կուսակցություններին և ՌԴ-ում մարդու իրավունքների պաշտպանի լիազոր ներկայացուցչին:

Բացի այդ, այս օրենքի կիրարկման ընթացքի մասին յուրաքանչյուր տարի ոչ պակաս քան մեկ անգամ Դաշնային ժողովի պալատների առջև ԱԳՆ-ն պետք է հանդես գա հաշվետվությամբ:

Երկու երկրների միջև այս ամենի հետևանքով առաջացող լարվածության մասին Մոսկվան դեռ նախօրոք էր նշել: Արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը «Մագնիտսկու ակտի» ընդունման հաջորդ օրն իսկ հայտարարեց, որ այն բացասական անդրադարձ կունենա երկկողմ հարաբերությունների վրա՝ առաջացնելով սիմետրիկ և ասիմետրիկ ռեակցիա Ռուսաստանի կողմից:

Իսկ դեկտեմբերի 26-ից հետո գնդակն արդեն ամերիկացիների կիսադաշտում է հայտնվել և օվկիանոսից այն կողմ օպերատիվ կերպով արդեն հնչեցվել է Ռուսաստանին հասցեագրված պաշտոնական հայտարարությունը: ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչ Պատրիկ Վենտերլը իր պետության անունից ափսոսանք է հայտնում Ռուսաստանի դաշնային խորհրդի կողմից ընդունված օրենքի կապակցությամբ, և նշում, որ չի կարելի երեխաների ճակատագիրը կապել քաղաքական նկատառումների հետ:

Փաստորեն ԱՄՆ-ն և Ռուսաստանն իրենց հարաբերություններն իրավական ակտերով որակական նոր հարթություն տեղափոխելու մի գործընթաց են սկսել, որն իր բնույթով, իրականացման եղանակներով և ներքին հակասությունների տրամաբանությամբ հիշեցնում է «սառը պատերազմի» ոչ վաղ պատմական ժամանակները: Եվ եթե Սպիտակ տունը հանդես է գալիս «Ռուսաստանի ազատ և ժողովրդավարական ապագայի, օրենքի գերակայությանը հասնելու և մարդու իրավունքների» կարգախոսով, ապա Ռուսաստանն, ըստ նախագահ Վ. Պուտինի, գտնում է, որ «Մագնիտսկու ակտը» դա ԱՄՆ-ի «ներքին քաղաքական ինտրիգի հետևանք է, որը զոհաբերության է բերում ռուս-ամերիկյան հարաբերությունները»: Սա, անշուշտ դեռ միայն սկիզբն է և ամեն ինչ դեռ իրականացվում է տեսական մակարդակում, սակայն իրավական հարթության մեջ: Այնպես որ, դրանից հետո անցումը կիրառական մակարդակ մեծ ճիգեր չի պահանջի, բայց դժվար չէ ենթադրել, որ կունենա անկանխատեսելի հետևանքներ:

Սամվել Մարտիրոսյան