Փաստ ինֆո

Հայաստանյան տարբեր դատարաններում իրենց մասնագիտական գործունեությունն իրականացնելու նպատակ ունեցող լրագրողների առջև խոչընդոտների հարուցումը, ցավոք, դեռ շարունակվում է:

Վերջերս անհրաժեշտություն ու ցանկություն առաջացավ տեսաձայնագրելու Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանում, դատավոր Կարինե Պետրոսյանի նախագահությամբ քննվող  քաղաքացիական գործերից մեկով նախատեսված դատական նիստը: Քննվում էր Արտաշես Բաղդասարյանի հայցադիմումի առնչությամբ կազմված քաղաքացիական գործը: Ա. Բաղդասարյանը տվյալ հայցադիմումով պահանջել էր ՀՀ կառավարությանը պարտադրել թույլատրել Երևանի քաղաքապետին ՀՀ անունից երրորդ անձի (նախնական տեղեկություններով` «Նարեկ Շելթեր» ՍՊԸ-ի) հետ կնքել պայմանագիր, իսկ Երևանի քաղաքապետին էլ պարտադրել ՀՀ կառավարության թույլտվության հիման վրա կնքել նշված պայմանագիրը:

Հիշյալ պայմանագիրը, մեր տեղեկությունների համաձայն, վերաբերում է մայրաքաղաքի Կենտրոնի թանկարժեք հողատարածքներից մեկում, այսպես կոչված, էլիտար բնակելի շենքից բավական մեծ բնակմակերեսի ձեռքբերմանը: Այս կապակցությամբ հարցեր էին առաջացել, ինչպես նաև որոշ կասկածներ` նախատեսվող գործարքում կոռուպցիոն ռիսկի առկայության վերաբերյալ (թեև բացառված չէ նաև, որ վերոնշյալի առումով եղած կասկածներն անհիմն են), ուստի գործընկերներիցս մեկի հետ որոշել էինք հետևել դատական նիստի ընթացքին: Մեր այս հոդվածի նպատակը հիշյալ հայցապահանջի ու դրա նկատմամբ դատարանի վերաբերմունքի մեջ խորամուխ լինելը չէ, այլ անդրադառնալը դատարանի դահլիճում լրագրողի իավունքի, մեր կարծիքով, անհիմն սահմանափակմանը:

Լրագրողներս, մինչ դատական նիստը վերսկսելը, նախ փորձեցինք տեսաձայնագրելու մեր ցանկության ու մտադրության մասին հայտնել գործով նախագահող դատավոր Կարինե Պետրոսյանին, որպեսզի, ինչպես նախատեսված է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 114-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 2-րդ պարբերությամբ, նա մեր դիմումը քննարկի կողմերի հետ և, նրանց համաձայնության դեպքում, տա տեսաձայնագրում կատարելու թույլտվություն: Տեսաձայնագրում կատարելու թույլտվություն ստանալու համար դիմումներ ներկայացնելու նպատակով ձեռք բարձրացնելուց հետո, դատավորը, բնականաբար, հարցրեց ինքնությունս: Ներկայացա և դատարանին հայտնեցի, որ դիմումներ ունենք ներկայացնելու, և դրանք հրապարակելու համար խնդրեցի դատարանի թույլտվությունը: Դատավորը, սակայն, ասաց, որ լրագրողներս դատական նիստում դիմելու իրավունք չունենք, նույնիսկ հարց տալու իրավունք չունենք, թե դատարանը թույլ տալի՞ս է, որպեսզի դահլիճում տեսաձայնագրում կատարենք: Այդ պատճառաբանությամբ թույլ չտվեց ներկայացնել դիմումները` իմանալով հանդերձ, որ դրանք ներկայացնելու նպատակը տեսաձայնագրում կատարելու թույլտվություն ստանալն է: Որպես դիմումներ ներկայացնելու թույլտվություն չտալու իրավական հիմք, դատարանը հղում կատարեց ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 28-րդ և 114-րդ հոդվածների վրա` չներկայացնելով դրանց բովանդակությունը:

Գիտեի, որ նշված օրենսգրքի 114-րդ հոդվածը չի սահմանափակում տեսաձայնագրում կատարելու նպատակով դիմում ներկայացնելու լրագրողիս իրավունքը, ճիշտ հակառակը` անուղղակի կերպով նախատեսում է դա, այսինքն` 114-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 2-րդ պարբերությունից տրամաբանորեն բխում է, որ պետք է դիմեմ, որ կողմերի համաձայն լինել-չլինելու հարցը պարզվի, դատարանն էլ որոշի` տեսաձայնագրում կատարելու թույլտվություն տալի՞ս է, թե չի տալիս (առանց դիմելու ինչպե՞ս կպարզի և կորոշի): Այնուհանդերձ, 28-րդ հոդվածին անծանոթ լինելով, նաև դատական նիստը չխանգարելու համար չառարկեցի դատավորին: Հետագայում, նիստից հետո ծանոթանալով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 28-րդ հոդվածին, համոզվեցի, որ այն նույնպես իրավական հիմք չէ տեսաձայնագրում կատարելու թույլտվություն ստանալու նպատակով դատարան դիմելու լրագրողիս կամ անձի իրավունքը սահմանափակելու համար: Տվյալ հոդվածը վերաբերում է գործին մասնակցող անձանց իրավունքներին և պարտականություններին:

Ավելին. դեռ 2011 թ. հունիսի 13-ի թիվ ԴԴ-2 Ե-3206 գրությամբ պատասխանելով ՀՀ դատարանների նախագահների խորհրդի նախագահին հասցեագրված «Հետաքննող լրագրողներ» ՀԿ «Լրագրողներ արդյունավետ դատական պաշտպանության իրավունքի աջակիցներ» ծրագրի ղեկավար Սառա Պետրոսյանի 23.05.2011 թ. թիվ ՀՔ-2 գրությանը, ՀՀ դատական դեպարտամենտի ղեկավարի առաջին տեղակալ, դատարանների նախագահների խորհրդի քարտուղար Նորա Կարապետյանը տեղեկացրել է, որ «… յուրաքանչյուր կոնկրետ գործով լուսանկարահանում և տեսանկարահանում կատարելու համար անհրաժեշտ է դիմել գործը քննող դատարան»: Մեջբերված պատասխանից նույնպես պարզ է, որ լուսանկարահանում և տեսանկարահանում կատարելու ցանկություն ունեցող անձն իրավունք ունի այդ նպատակով դիմել դատարան: Եթե անձն այդ նպատակով դատարան դիմելու իրավունքը չունենար, ՀՀ դատական դեպարտամենտի ղեկավարի առաջին տեղակալն ու դատարանների նախագահների խորհրդի քարտուղարն իր պաշտոնական գրությամբ չէր պատասխանի, որ լուսանկարահանում և տեսանկարահանում կատարելու համար անհրաժեշտ է դիմել գործը քննող դատարան:

Հեղինակ` Արթուր Հովհաննիսյան