Փաստ ինֆո

Արշակ Մանուկի Սվազյանը մաքսային սահմանով փորձում է Հայաստան տեղափոխել մաքսային հսկողությունից թաքցված շուրջ 45 մլն 300 հազար ՀՀ դրամ արժողությամբ ադամանդյա քարեր: Սակայն մաքսանենգության փորձը բացահայտվում է ու նրա դեմ 2010 թվականի մարտի 17-ին ՀՀ քրեական օրենսգրքի 215-րդ (մաքսանենգություն) հոդվածի 1-ին մասի հատկանիշներով հարուցվում է քրեական գործ: Հոդվածը նախատեսում է պատիժ՝ տուգանքի ձևով, նվազագույն աշխատավարձի հազարապատիկից երեքհազարապատիկի չափով կամ ազատազրկում՝ առավելագույնը հինգ տարի ժամկետով, մաքսանենգության առարկաների, իսկ վերջիններիս բացակայության դեպքում՝ դրանց արժեքի պարտադիր բռնագրավումով:

2010 թվականի մայիսի 11-ին քրեական գործը մեղադրական եզրակացությամբ ուղարկվել է Երևան քաղաքի Մալաթիա-Սեբաստիա վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարան:

2011 թ. հունվարի 24-ի դատավճռով Ա. Սվազյանը մեղավոր է ճանաչվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 215-րդ հոդվածի 1-ին մասով և դատապարտվել ազատազրկման 3 տարի ժամկետով` գույքի, մաքսանենգության առարկաների բռնագրավմամբ:

Ամբաստանյալ Ա. Սվազյանի վերաքննիչ բողոքի քննության արդյունքում ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանը 2011 թ. ապրիլի 15-ի որոշմամբ վերաքննիչ բողոքը բավարարում է, փոփոխում է առաջին ատյանի դատարանի 2011 թ. հունվարի 24-ի դատավճիռը, ՀՀ քրեական օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի հիման վրա ամբաստանյալ Ա. Սվազյանի նկատմամբ նշանակված պատիժը պայմանականորեն չի կիրառում` սահմանելով փորձաշրջան 2 տարի ժամկետով:

Վերաքննիչ դատարանի այդ որոշման դեմ վճռաբեկ բողոք է ներկայացնում ՀՀ գլխավոր դատախազի տեղակալ Մ. Սարգսյանը:

Բողոք բերած անձը նշում է, որ «ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանը, ամբաստանյալ Ա. Սվազյանի նկատմամբ պատիժը պայմանականորեն չկիրառելով, լիարժեք չի պահպանել ՀՀ քրեական օրենսդրության ընդհանուր մասով ամրագրված պատժի նշանակումը, ինչպես նաև մաքսանենգության առարկայի տնօրինումը կանոնակարգող իրավադրույթները: Բացի այդ, անտեսվել և չի կիրառվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի 4-րդ մասի պահանջը, ըստ որի` մաքսանենգության առարկաների վրա չի կարող կիրառվել լրացուցիչ պատիժ հանդիսացող գույքի բռնագրավումը»:

Բողոքի հեղինակը նաև գտնում է, որ «...մաքսանենգության առարկաները հանցագործության գործիք, շրջանառությունից հանված առարկա չեն հանդիսանում, դրանք հանցագործությամբ կամ օրենքով չթույլատրված այլ գործողությունների հետևանքով որևէ մեկի օրինական տիրապետումից դուրս չեն եկել...» ուստի և պետք է «...մաքսանենգության առարկաները տնօրինվեին գործող քրեական օրենսդրության ընդհանուր մասի դրույթներով», և նշվում են ՀՀ քրեական օրենսգրքի այդ սահմանումը հիմնավորող մի շարք հոդվածներ:

Բողոքում փաստարկվում է նաև, որ «վերաքննիչ դատարանը չի պատճառաբանել ամբաստանյալ Ա. Սվազյանի նկատմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի կիրառման իրավաչափությունը, չի նշել, թե ինչու է դատապարտյալի ուղղվելը հնարավոր առանց պատիժը կրելու»:

Վերլուծելով բողոքում նշված հանգամանքները, ինչպես նաև վեր հանելով ընդհանուր իրավասության, ապա նաև՝ վերաքննիչ դատարաններում համապատասխան դատական ակտ կայացնելու վերաբերյալ հարցերը, վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ բողոքում փաստարկվել է, որ վերաքննիչ դատարանը չի պատճառաբանել ամբաստանյալ Ա. Սվազյանի նկատմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի կիրառման իրավաչափությունը, չի նշել, թե ինչու է դատապարտյալի ուղղվելը հնարավոր առանց պատիժը կրելու, հատկապես ո՞ր հանգամանքներն են հիմք տվել հանգելու նման հետևության»:

Վճռաբեկը նաև նշում է, որ ՀՀ օրենսդրության մեջ «գույքի բռնագրավում» եզրույթն արտահայտում է իրավական ներգործության երկու տարբեր միջոց. քրեական պատժատեսակ և հանցավոր ճանապարհով ստացված գույքի հարկադրական վերցնում: «Գույքի բռնագրավումը` որպես պատժատեսակ, բացառապես լրացուցիչ պատիժ է, այն միայն տարածվում է դատապարտյալի սեփականությունը հանդիսացող գույքի վրա, իսկ գույքի բռնագրավման չափը որոշակիորեն սահմանափակված է` կախված հանցագործությամբ հասցված գույքային վնասից, ինչպես նաև հանցավոր ճանապարհով ձեռք բերված գույքի չափից», - պարզաբանում է վճռաբեկը:

Միաժամանակ նա նշում է, որ գույքի բռնագրավումը որպես լրացուցիչ պատժատեսակ կարող է կիրառվել միայն ծանր և առանձնապես ծանր հանցանքների դեպքում և, որ «... գույքի բռնագրավման առարկան, որպես կանոն, քրեադատավարական իմաստով իրեղեն ապացույց չէ»:

Վճռաբեկ դատարանը նաև ընդգծում է, որ «Վերաքննիչ դատարանի դատական ակտի կայացումից հետո ընդունվել է համաներման ակտ, և այդ ակտի ուժով նշանակված պատժից ազատվում են առավելագույնը երեք տարի ժամկետով ազատությունից զրկելու հետ կապված պատիժների դատապարտված անձինք» և արձանագրում է, որ նշված հանգամանքների պայմաններում իրավաչափ չէ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 70-րդ հոդվածի հիման վրա Ա. Սվազյանի նկատմամբ նշանակված պատիժը պայմանականորեն չկիրառելը:

Դեռ ավելին՝ ՀՀ «անկախության հռչակման 20-րդ տարեդարձի կապակցությամբ համաներում հայտարարելու մասին» որոշման 1-ին կետի 1-ին ենթակետի հիմքով Ա. Սվազյանը ենթակա է նշանակված պատժից ազատման:

Դատարանը հենվելով այս փաստարկների և մի շարք այլ իրավական նորմերի վրա, գտնում է, որ վճռաբեկ բողոքը պետք է բավարարել:

Վճռաբեկ դատարանը նաև բեկանում ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի 2011 թ. ապրիլի 15-ի որոշումը և օրինական ուժ է տալիս Երևան քաղաքի Մալաթիա-Սեբաստիա վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի 2011 թ. հունվարի 24-ի դատավճռին:

Բացի այդ, Արշակ Մանուկի Սվազյանի նկատմամբ կիրառվում է «ՀՀ անկախության հռչակման 20-րդ տարեդարձի կապակցությամբ համաներում հայտարարելու մասին» 2011 թվականի մայիսի 26-ի ԱԺ որոշման 1-ին կետի 1-ին ենթակետը և նա ազատվում է նշանակված պատժից` 3 տարի ազատազրկումից: