Փաստ ինֆո

Այսօր մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի ընդունման օրն է: Այն վավերացվել է 1948թ. դեկտեմբերի 10-ին ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեայի երրորդ նստաշրջանում, որը տեղի ունեցավ Փարիզում, «Շայո» դահլիճում:

Սկսած 1950թ. դեկտեմբերի 10-ից հռչակագրի ընդունման օրն սկսեց նշվել որպես մարդու իրավունքների պաշտպանության օր, որն ամբողջ աշխարհում անցկացվում է մարդու իրավունքների Գերագույն կոմիսարի հսկողության ներքո:

Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը մասնակից երկրների համար չունի պարտադիր բնույթ: Փաստաթղթի առանցքային սկզբունքն այն է, որ մարդու իրավունքները հիմնված են ի ծնե բնական արժանապատվության վրա:

Մարդու արժանապատվության, ազատության իրավունքի և հավասարության անվիճարկելիությունը և անվերապահությունը սահմանող այս փաստաթուղթն, ընդհանուր առմամբ, կարելի բաժանել մոտ մեկ տասնյակ հիմնական ուղղությունների, որոնցում արտահայտվում են անկախ ռասայից, սեռից, ազգային կամ սոցիալական ծագումից դավանանքից և այլախոհությունունից, մարդու նկատմամբ խտրական մոտեցումների մերժումը, կրթության, աշխատանքի, հանգստի, սոցիալական պաշտպանվածության, ազատ խոսքի և կարծիք արտահայտելու ազատությունը և այլն:

Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի հիման վրա ընդունվել են մի շարք կոնվենցիաներ և ձևավորվել երկու պաշտոնական պայմանագրեր՝ 1. Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների միջազգային դաշնագիրը և 2. Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների դաշնագիրը, որոնք, ի տարբերություն հռչակագրի, ունեն օրենքի ուժ:

Այդ իրավական փաստաթղթերը ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեան ընդունել է 1966թ. դեկտեմբերի 16-ին՝ իր 2200 A(XXI) որոշմամբ:

Երկու դաշնագրերն էլ սկսվում են նույն նպատակները և բովանդակությունը խորհրդանշող 1-ին մասի 1-ին հոդվածով, որը սահմանում է, որ բոլոր ժողովուրդներն ունեն ինքնորոշման իրավունք: Այդ իրավունքի ուժով նրանք ազատ սահմանում են իրենց քաղաքական կարգավիճակը և ապահովում են սեփական տնտեսական, սոցիալական և մշակութային զարգացումը:

Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների միջազգային և սոցիալական և մշակութային իրավունքների դաշնագրերը բաց են ՄԱԿ-ի անդամ յուրաքանչյուր երկրի, նրա յուրաքանչյուր մասնագիտացված հաստատության, Արդարադատության միջազգային դատարանի կանոնադրության մասնակից երկրների և ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեայի կողմից այս դաշնագրին միանալու հրավեր ստացած ցանկացած երկրի համար:

Ավելացնենք, որ Հայաստանը այդ դաշնագրերին միացել է 1993թ.-ին: