Փաստ ինֆո

«Միջազգային իրավունքը հստակ է. անկախ այն բանից, թե դու ով ես կամ որտեղ ես ապրում, քո ձայնը կարևոր է: Այս օրը եկեք միավորվենք՝ պաշտպանելու քո ձայնը լսելի դարձնելու քո իրավունքը»,- դեկտեմբերի 10-ին` Մարդու իրավունքների օրվա կապակցությամբ, կոչ է անում ՄԱԿ-ի Գլխավոր քարտուղար Պան Գի Մունը:

«Յուրաքանչյուր ոք ունի լսելի լինելու և իր համայնքի համար կարևոր որոշումների ձևավորմանը մասնակցելու իրավունք: Այս իրավունքն ամրագրված է Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրում և լիովին ներառված է միջազգային իրավունքում, հատկապես Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրի հոդված 25-ում:
Անցած դարի ընթացքում մենք անհավատալի առաջընթաց ենք արձանագրել ներառման գործընթացում:

Այդուհանդերձ, դեռևս չափազանց մեծ թվով մարդիկ բախվում են չափազանց մեծ թվով խոչընդոտների: Կանայք քվեարկելու իրավունք ունեն գրեթե ամենուր, սակայն շարունակում են մեծապես թերներկայացված լինել խորհրդարաններում և խաղաղության հաստատման գործընթացներում, կառավարման բարձր պաշտոններում և կորպորատիվ խորհուրդներում, որոշումներ կայացնող այլ պաշտոններում: Բնիկ ժողովուրդները հաճախ բախվում են խտրականության, ինչը նրանց զրկում է իրենց երաշխավորված իրավունքներից լիարժեքորեն օգտվելու հնարավորությունից կամ թույլ չի տալիս հաշվի առնել նրանց իրավիճակը: Կրոնական և ազգային փոքրամասնությունները, ինչպես նաև հաշմանդամություն ունեցող անձինք կամ տարբերվող սեռական կողմնորոշում կամ քաղաքական հայացքներ ունեցող մարդիկ հաճախ խոչընդոտների են հանդիպում առանցքային հաստատություններում և գործընթացներում մասնակցություն ունենալու հարցում: Հաստատություններն ու հանրային բանավեճերը պետք է ներկայացնեն հասարակություններն իրենց ողջ բազմազանությամբ:

Ավելի ընդհանուր, աշխարհի տարբեր մասերում մենք ականատես ենք եղել ժողովրդավարական կառավարման հարցում ձեռքբերումներին սպառնացող տագնապալի վտանգների: Որոշ երկրներում քաղաքացիական հասարակության խմբերը ենթարկվում են աճող ճնշումների և սահմանափակումների: Առաջ են քաշվել օրենքներ, որոնք թիրախում են հատկապես քաղաքացիական հասարակության կազմակերպություններին՝ գրեթե անհնար դարձնելով նրանց գործունեությունը: Ժողովրդավարության առաջամարտիկները բախվել են նոր մարտահրավերների: Մեզ բոլորիս պետք է անհանգստացնի նմանօրինակ նահանջը:

Նույնիսկ այս առումով հաջողված փորձ ունեցող հասարակություններում բարելավման տեղ կա: Ոչ մի երկիր հաջողության չի հասել այն հարցում, որ ապահովի իր բոլոր բնակիչների լիարժեքորեն մասնակցության հնարավորությունը հանրային կառավարման հարցերում, այդ թվում՝ պետական պաշտոնում ընտրվելու իրավունքը և պետական ծառայությունների հավասար հասանելիությունը: Նոր իրավունքների իրագործումը կամ անարդարացի օրենքներից հրաժարումը բոլոր դեպքերում չէ, որ բավարար է: Շատ հաճախ գործնականում խտրականությունը շարունակում է իր համառ ներկայությունը՝ ստեղծելով խոչընդոտներ և մտածելակերպեր, որոնք դժվար է հաղթահարել:

Քաղաքացիական հասարակության ակտիվ խմբերը դրական փոփոխությունների և ցանկացած պետության կենսունակության բանալին են, և Միավորված ազգերի կազմակերպությունը կարևորում է մասնակցության իրավունքը ու դատապարտելի է համարում դրանք ճնշելուն ուղղված միջոցառումները: Այս է պատճառը, որ Մարդու իրավունքների այս օրը ՄԱԿ-ը կարևորում է մասնակցության իրավունքը և դրա հետ կապված իրավունքները, որոնք հնարավոր են դարձնում դրա իրագործումը՝ արտահայտման և կարծիք ունենալու ազատություն և խաղաղ հավաքների և միավորումներ կազմելու ազատություն»,- մասնավորապես ասված է ՄԱԿ-ի Գլխավոր քարտուղարի` Մարդու իրավունքների օրվա կապակցությամբ հղած ուղերձում:

Նշենք, որ Մարդու իրավունքների օրն աշխարհում նշվում է ի նշանավորումն 1948թ.-ի դեկտեմբերի 10-ին Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի ընդունման: