Փաստ ինֆո

2012թ.-ին Բաքվում պետք է կայանար նախկին խորհրդային 4 պետություններից՝ Վրաստանից, Ուկրաինայից, Ադրբեջանից և Մոլդովայից ձևավորված GUAM (հայերեն՝ ՎՈՒԱՄ) կազմակերպության հերթական վեհաժողովը: Սակայն, ինչպես օրերս հայտարարեց այդ կառույցը նախագահող երկրի՝ Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Էլմար Մամեդյարովը, միջոցառումը տեխնիկական պատճառներով հետաձգվել է: Նա չի նշել, թե հատկապես մինչև երբ:

GUAM-ը ձևավորվել է 1997թ.-ին որպես անդամ երկրներում դեմոկրատիան և տնտեսական զարգացումն ապահովող «խորհրդակցական ֆորում», որի վերջնական նպատակն է «եվրոպական և եվրաատլանտյան կառույցներին» ինտեգրումը:

Ռուսական էներգակախվածությունից ազատվելը և սեփական տարածքներում Ասիա /Կասպից ծով/- Կովկաս-Եվրոպա գծով էներգակիրների տրանզիտ զարգացումը հիմնական նպատակ հայտարարած կազմակերպությունը իր գոյության մեծ մասն անցկացրել է որպես մասնակից երկրների վիրտուալ ձգտումների արտահայտություն, քան պետությունների իրական համագործակցության ձևաչափ:

Սովորաբար այս կառույցն ակտիվացել է այն ժամանակ, երբ, օրինակ Ուկրաինայում իշխում էին նարնջագույն հեղափոխականները: Այդ շրջանում փորձ արվեց զարգացնել GUAM-ի անդամների միջև երկկողմանի հարաբերությունները: Իսկ ընդհանուր առմամբ, մինչև այդ փուլին հասնելը, մինչև 2005թ.-ը կազմակերպությունը գործնականում մատնված էր անգործության:

Հենց այդ տևական պարապուրդի շրջանում էր, որ GUAM-ի անհեռանկարայնության մասին ստացվեց առաջին լուրջ հաղորդագրությունը: 1999թ.-ին այդ միջպետական լոկալ ֆորումին անդամագրված Ուզբեկստանը, 6 տարի անց «...ելնելով աշխարհագրական դիրքից» հայտարարեց կազմակերպությունից դուրս գալու մասին: Ի դեպ, նախագահ Իսլամ Քարիմովն իր նամակում բացատրում էր, որ Ուզբեկստանին ձեռք չի տալիս կառույցի կողմից «սառեցված կոնֆլիկտների լուծումների նկատմամբ դրված շեշտադրումները, միացյալ զինված բլոկների ձևավորումը և գոյություն ունեցող անվտանգության համակարգերի վերանայումը»:

Ընդհանուր առմամբ, GUAM-ի մինչ այժմ անցած ճանապարհի պարզ դիտարկումն իսկ ցույց է տալիս, որ այն առավելապես հիմնավորվում է Ռուսաստանը շրջանցող Ասիա /Կասպից ծով/-Կովկաս-Եվրոպա գծով էներգակիրների տրանզիտի զարգացման գաղափարախոսության վրա: Պատահական չէ, որ այդ գաղափարախոսության մեջ դոմինանտ դերակատարությունը վերապահվում է Ադրբեջանին: Եվ միանգամայն օրինաչափ է, որ հիմնադրումից ի վեր շուրջ 8 տարի անց հենց այս երկրի նախաձեռնությամբ և հենց այս երկրի մայրաքաղաքում կայացավ նաև GUAM-ի երկրորդ վեհաժողովը և ահա 2012-ին էլ նախատեսվում էր 3-րդը: Սակայն իլհամալիևյան խոշորամասշտաբ ձգտումներն այնքան շինծու և արհեստական ծավալներ ունեն, որ նախորդ միջոցառման ժամանակ ընդունված «GUAM: Միավորելով մայրցամաքները» կարգախոսը ոչ միայն այսօր սնանկության ախտանիշեր է ցույց տալիս, այլև վերածվում է հակադարձ շարժման՝ ավելի ու ավելի փոքրացնելով իր ներկայացուցչական որակները:

Դրա լավագույն ապացույցը կարող է հանդիսանալ այս անգամ 2008թ.-ին արդեն Բաթումիում կայացած 3-րդ վեհաժողովը, որտեղ Մոլդովան ներկայացնում էր ոչ թե երկրի նախագահի, այլ... ՆԳ նախարարի մակարդակով:

Ի՞նչ է նշանակում այդ ամենը, եթե ոչ այն, որ «Մայրցամաքներ» միավորող կասպիական էներգակիրների ցեմենտող ուժը կորցնում է ոչ միայն մեկնարկային ձգողական հատկանիշները և ձեռք չի բերում նոր համախոհներ, այլև լուրջ ճաքեր է տալիս՝ ստանալով կասկածելի հեռանկարներ կամ արդյունքներ խոստացող նախագծի նկարագիր:

Ընդհանուր առմամբ, հիմնադրումից ի վեր այս կազմակերպությունը անցկացրել է 5 վեհաժողով (որոնցից մեկը նվիրված հիմնադրման 10-ամյակին): Եվ ահա 2012թ. նախատեսված 6-րդ վեհաժողովը հետաձգվում է մինչև 2013թ..՝ առանց կոնկրետ ամսաթվի: