Փաստ ինֆո

Ազգային ժողովի սեպտեմբերի 5-ի արտահերթ նիստում` 2004 թ. փետրվարին Բուդապեշտում ՆԱՏՕ-ի դասընթացների ժամանակ հայ սպա Գուրգեն Մարգարյանին սպանած հանցագործին Հունգարիայի իշխանությունների կողմից Ադրբեջանին փոխանցելու և Ադրբեջանի նախագահի կողմից վերջինիս ներում շնորհելու կապակցությամբ ՀՀ ԱԺ հայտարարության նախագծի քննարկման ժամանակ առավելապես ընդգծվում էր միասնական լինելու անհրաժեշտությունը:

Սա, իհարկե, չի նշանակում, որ շուրջ 7 ժամ տևած քննարկումների ընթացքում բոլոր ելույթ ունեցողները միակարծիք էին քննարկվող նախագծի հարցում:

Ընդդիմադիր` «Ժառանգություն» խմբակցության  անդամներն ընգծեցին Հայաստանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության ճանաչման, իսկ ՀՅԴ պատգամավորները` ԼՂՀ-ի հետ ռազմաքաղաքական դաշինք կնքելու և ճանաչման գործընթաց սկսելու հրատապությունը:

«Ժառանգություն»
«Ժառանգություն» խմբակցության ղեկավար Ռուբիկ Հակոբյանի կարծիքով, այս «փաստաթուղթը թույլ է» և կենացներ հիշեցնող: Խմբակցության քարտուղար Զարուհի Փոստանջյանն էլ իր ելույթում, մասնավորապես, ընդգծեց, որ եթե Հայոց խորհրդարանը ցանկանում է  «արդարացի գնահատական տալ թուրքական Ադրբեջանի վարքագծին և նրա հետ գործարք իրականացնող ԵՄ անդամ պետությանը, ապա առնվազն անհապաղ պետք է ճանաչի Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախի) Հանրապետության անկախությունը, այնուհետև գործադիր իշխանությունից պահանջի ռազմական օգնության պայմանագիր կնքել Լեռնային Ղարաբաղի` Արցախի Հանրապետության իշխանությունների հետ, նաև պահանջ ներկայացնի ՀՀ նախագահին` Հայ-թուրքական արձանագրություններից ու Մադրիդյան սկզբունքներից հրաժարվելու վերաբերյալ»:

ՀՅԴ
ՀՅԴ խմբակցության անունից վերջինիս քարտուղար Աղվան Վարդանյանն էլ, մասնավորապես, առաջարկեց Արտաքին գործերի նախարարությանը հրապարակել այս հարցի կապակցությամբ հունգարական իշխանությունների հետ գործին առնչվող գրագրությունն ու նամակները:

«Հայ ագգային կոնգրես»
Ընդդիմադիր մյուս` «Հայ ագգային կոնգրես» խմբակցության ղեկավար Լևոն Զուրաբյանն էլ հայտարարեց, որ ՀԱԿ-ը, «ունենալով կոշտ հակասություններ իշխող քաղաքական ուժի հետ, այնուամենայնիվ գիտակցում է ստեղծված իրավիճակում Հայաստանի քաղաքական ուժերի միասնական ճակատով հանդես գալու անհրաժեշտությունը»: «Ուստի մենք որոշել ենք առանց այլևայլ բարդություններ ստեղծելու միանալ ներկայացված հայտարարության նախագծին»,-ընդգծեց նա:
Այդուհանդերձ նա վերահաստատեց ՀԱԿ-ի գնահատականներն առ այն, որ «Հայաստանի իշխանությունները նույնպես պատասխանատվություն են կրում կատարվածի համար, քանի որ ժամանակին համարժեք կանխարգելիչ քայլեր չեն կատարել, ոչ' հետախուզության, ոչ' էլ դիվանագիտության ասպարեզներում»:

«Բարգավաճ Հայաստան»
Կատարվածի համար Հայաստանի պատկան մարմինների, մասնավորապես, Արտաքին գործերի նախարարության, պատասխանատվության, նաև` որոշակի առումով անգործության մասին քննադատական ելույթներ ունեցան մի շարք այլ պատգամավորներ ևս: Նրանց թվում էին «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության քարտուղար, ԱԺ եվրոպական ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Նաիրա Զոհրաբյանը և նույն խմբակցության անդամ, ՀՀ նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը:
«Անընդունելի և անհասկանալի է, որ մեր ժողովրդի անվտանգության և իրավունքների պաշտպանը՝ Հայաստանի կառավարությունը՝ իր համապատասխան գերատեսչություններով, այս ամենի մասին իմանում է ոճրագործի՝ Բաքու ժամանելուց հետո: Պարզապես անբացատրելի է, որ շաբաթներ առաջ հունգարահայ համայնքի, հայկական կազմակերպությունների ահազանգերից հետո ոչինչ չի արվել մեր գերատեսչությունների կողմից»,-նշեց Վ. Օսկանյանը` կարծիք հայտնելով, որ խորհրդարանը պետք է բացատրություն պահանջի կառավարությունից:

Արտգործնախարար. «Հունգարիայի ժողովուրդը խստորեն դատապարտում է»
Այս քննադատություններին, ինչպես նաև միջազգային գործարքին ու դրա արձագանքներին իր ելույթում անդրադարձավ ՀՀ արտգործնախարար Էդուարդ Նալբանդյանը:
Նա, մասնավորապես, նշեց, որ հայկական կողմը շարունակաբար հունգարական իշխանությունների ուշադրությունը հրավիրել է ոճրագործի հանձնման անթույլատրելիության վրա ու բազմաթիվ անգամներ ստացել է միանշանակ հավաստիացումներ, որ նման քայլը բացառված է: «Հազարավոր հունգարացիների, կրոնական առաջնորդների, տարբեր հասարակական քաղաքական կառույցների արձագանքները, նամակներն ու հայտարարությունները, բողոքի ակցիաները վկայում են այն մասին, որ Հունգարիայի ժողովուրդը չի կիսում և խստորեն դատապարտում է կառավարության այս անընդունելի քայլը, իր զորակցությունն է հայտնում հայ ժողովրդին: Վստահաբար բարեկամության դարավոր ավանդույթներ ունեցող հայ և հունգար ժողովուրդները կկարողանան հաղթահարել Հունգարիայի ներկա կառավարության կողմից պարտադրված այս փորձությունը»,-ընդգծեց Է. Նալբանդյանը` հավելելով, որ նաև միջազգային հանրության «միահամուռ, հասցեագրված բացասական գնահատականը այդ խայտառակությանը վկայում է, որ նման երևույթները չեն կարող հանդուրժվել»:

Հայտարարությանը միանալու մասին հայտնեցին նաև «Օրինաց երկիր» և
«Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցությունները:

ՀՀԿ
ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Գալուստ Սահակյանն ավելի շատ կարևորեց  միահամուռ լինելու անհրաժեշտությունը, առավել ևս, որ, իր կարծիքով, այս փաստաթուղթը մեկնարկային է, և հետագայում այն «դեռևս հզորանալու տեղ ունի»:


ԱԺ նախագահ
«Իր այս քայլով  Ադրբեջանը ԵՄ անդամ  Հունգարիային  ներքաշելով քաղաքական  խարդավանքների մեջ` փորձում է ամենաթողության մթնոլորտ  ստեղծել եվրոպական ընտանիքում: Հետևաբար, այդ ընտանիքից անպայմանորեն պետք է հնչեն դատապարտող խոսքեր, կատարվեն  կոնկրետ գործողություններ»,- իր հերթին հայտարարեց ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանը: Նա նշեց նաև, որ Ազգային ժողովի ընդունած հայտարարությունը կուղարկվի միջազգային խորհրդարանական կառույցներին և ազգային խորհրդարաններին, որոնք, իր կարծիքով, համարժեք գնահատական կտան և կդիմեն գործնական քայլերի:

Ամփոփում
Քննարկման արդյունքում քվեարկության դրվեց հայտարարության նախագծի վերջնական տարբերակը, որում միայն խմբագրական բնույթի փոփոխություններ էին կատարվել:

Հիշեցնենք, որ ԱԺ-ն հայտարարությունն ընդունեց 96 «կողմ» և 1 «դեմ» ձայներով: Դեմ քվեարկած միակ պատգամավորը «Ժառանգություն» խմբակցության քարտուղար Զարուհի Փոստանջյանն էր: