Փաստ ինֆո

Ադրբեջանը գործի է դրել Ռամիլ Սաֆարովի արտահանձնման այս ողջ պատմությունը արժեհամակարգի վերածելու իր գաղափարաքարոզչական մեքենան:

Ինքնին դա միանգամայն սպասելի և կանխատեսելի քաղաքական վարքագիծ է, քանի որ ցանկացած պետություն, Ադրբեջանը ևս, չէր պլանավորի միայն մեկ քայլանոց գործողություն:

Այսպես, եթե առաջին քայլը համարենք հանցագործ Սաֆարովի արտահանձնման մասին որոշ ադրբեջանական լրատվամիջոցներով նախնական տեղեկատվության տարածումը, ապա երկրորդ քայլը` ցմահ դատապարտվածի հայրենիք ժամանումը, հանդիսավոր դիմավորումը  և  Իլհամ Ալիևի ներման  հրամանագրի հրապարակումն է: Իսկ երրորդ  քայլն, անշուշտ,   այս ձեռնարկման լեգիտիմացման  գործընթացն սկսելու փորձն է:

Այդ փորձը մեկնարկեց ԱՄՆ պետդեպարտամենտի` ցմահ դատապարտվածի արտահանձնման և դրան հաջորդած գործողությունների նկատմամբ  արտահայտած մտահոգության նկատմամբ  պաշտոնական  պատասխանով:

Ադրբեջանի նախագահի վարչակազմի իրավապահ մարմինների հետ աշխատանքի վարչության պետ Ֆուադ Ալեկսերովը ԱՄՆ-ին արձագանքեց  այսպես. « …հունգարական դատարանի կողմից կայացրած դատավճիռը միայն սահմանափակում էր դատապարտվածի պայմանականորեն վաղաժամկետ ազատ արձակման հնարավորությունը 30 տարվա ընթացքում` դատավճռի կայացման պահից  սկսած: Այս սահմանափակումը չի տարածվում դատապարտվածի ներման կամ  համաներման հնարավորության վրա»:

Սակայն, դժվար չէ նկատել, որ Ադրբեջանի նախագահի իրավապահ մարմինների հետ աշխատանքի վարչության պետի այս պնդման օբյեկտը` արտահանձնված և օրինական  ժամկետից շուտ ներված դատապարտյալի կարգավիճակը  դեռ միայն նախադեպային մակարդակում է,  կրում է խիստ մասնավոր բնութագիր և չի ընկալվում ոչ մեկի կողմից: Դրա  պատճառը  երկրի ղեկավարի և նրան հլու պետական մեքենայի կողմից  ցմահ դատապարտվածին կամայականորեն ներում շնորհելու օրինական  հնարավորության  գոյության անհեռանկար պնդումներն են: Թեև անզեն աչքի համար էլ  պարզ է, որ  այս հում գործը նախապես մշակված, բայց երեք քայլանոց կոմբինացիայի ակնհայտ նշաններ է արձանագրում, որը այս գործընթացի մի բաղկացուցիչն է և արդեն հնարավոր չէ կոծկել կամ առանց որևէ հետևանքի, պարզապես, դադարեցնել :

Ինչևէ: Ազգային շովոնիզմի և այլատյացության հոսանքը Ապշերոնից տարածվելու փորձեր, այնուամենայնիվ, անում է` չնայած այն հանգամանքին, որ  երևույթին, ԱՄՆ-ից  բացի, իրենց բացասական վերաբերմունքն են արտահայտել նաև բազմաթիվ առաջատար այլ պետություններ ու միջազգային կազմակերպություններ: «Ռամիլ Սաֆարովը հունգարական բանտում նստել է ավելի քան 8,5 տարի: Դա առավել քան բավարար է, որպեսզի բավարարվի  ադրբեջանցի սպային հայրենիքին արտահանձնելու միջնորդությունը: Ինչ վերաբերում է Սաֆարովին ներելու  Ադրբեջանի նախագահի հրամանագրին, ապա դա երկրի ղեկավարի իրավունքն է»,- գրում է կասկածելի օբյեկտիվություն ցուցաբերող «ann.az» էլեկտրոնային թերթի լրագրող Համիդ Համիդովը:

Այդ իրավունքից, ի դեպ,  օրինական կարգով  Իլհամ Ալիևին դեռևս 2001 թ.-ին զրկել է ոչ այլ ոք,  քան նրա նախորդ նախագահը` Հեյդար Ալիևը:  Ադրբեջանի նախավերջին առաջնորդը 2001թ. հուլիսի 18-ին ստորագրել է իր երկրում հանցագործներին ներման դրույթների մի իրավական փաստաթուղթ, որի 8.4 կետը սահմանում է, որ «…դատապարտյալների,  ցմահ ազատազրկվածների ներման հարցը կարող է վերանայվել միայն այդ դատապարտյալների ազատազրկման  10 տարին լրանալուց հետո»:

Ստացվում է, որ անհամբեր Իլհամ Ալիևը  հոր կողմից հաստատած իրավական փաստաթղթի սահմանած ժամկետը խախտել է ոչ այնքան շատ`  ընդամենը 1,5 տարով:

Մեծ ժամկետ չէ: Սակայն սա  էլ բավարար է,  որ Ադրբեջանի նախագահի կամայական քայլը դեռ  շատ խոսակցությունների առիթ դառնա, հիմք ծառայի   ցմահ դատապարտված հանցագործին ազատություն և մայորի կոչում շնորհելու հրամանագիրը անօրինական համարելու հարցի համար և, անշուշտ, կասկածի տակ դնի Իլհամ Ալիևի` որպես երկրի սահմանադրության երաշխավորի և օրինական կարգի պահապանի  կերպարը:

Սակայն սա Ռամիլ Սաֆարովին ներելու՝ Ադրբեջանի օրենսդրության  հետ  ալիևյան հրամանագրի  անհամապատասխանության  եզակի նմուշներից չէ: Պարզապես սա  քնած մարդուն սպանած  ցմահ դատապարտվածին նախագահական ներում շնորհելու միակ իրավական հիմնավորումն է Իլհամ Ալիևի համար: Սակայն խախտվել է, նույնիսկ,  նվազագույն այդ ժամկետի դրույթը:

Հենց այստեղից էլ սկսվում է Ռամիլ Սաֆարովի սինդրոմը արժեհամակարգի վերածելու ադրբեջանական դոկտրինի սնանկությունը, ինչին վստահաբար համոզված ենք ոչ միայն  մարդասպան Սաֆարովին զոհ դարձած Գուրգեն Մարգարյանի հայրենակիցներս, այլև  բոլոր երկրները, միջազգային կազմակերպությունները և նույնիսկ Հունգարիան, որն արդեն տարածել է Ադրբեջանի կողմից  Սաֆարովին արտահանձնելու դիմաց գրավոր ներկայացված, բայց չիրականացված խոստումները:

Այլ կերպ ասած` Ադրբեջանը խաբում է ոչ միայն ինքն իրեն, այլև այս պատմության  մեջ իրեն գործընկեր դարձած  Հունգարիային և, անշուշտ, մնացած աշխարհին:

Սամվել Մարտիրոսյան