Այսուհետ կարիք չի լինի հնարավորինս հաճախ դիմելու սահմանադրական փոփոխությունների գործընթացի. Գևորգ Դանիելյան

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

Բոլորը

04/26/2024 08:28 Հենրիխ Մխիթարյանին շնորհավորեցին բոլորը` բացի ՀՖՖ-ից․ «Ժողովուրդ» 04/26/2024 08:23 Գյուղից հետևում են դիրքերի քանդմանը․ «Հրապարակ» 04/26/2024 08:20 Համատեղ պայքարի պլան դեռ չկա․ «Հրապարակ» 04/26/2024 08:18 ԿԳՄՍՆ-ում փոփոխություններ են նախապատրաստվում ․ լուծարվելու է Սփյուռքի բաժինը․«Հրապարակ» 04/26/2024 08:13 Իշխանական թիմում էլ են սարսափում ադրբեջանցի «փախստականների» վերադարձի հեռանկարից․ Հրապարակ» 04/26/2024 07:53 Աննա Հակոբյանը քաղաքական նպատակով էր Գյումրիում. աճել է իշխանության հանդեպ անվստահությունը, թեմի առաջնորդը «վտանգ» է համարվում․ «Ժողովուրդ» 04/26/2024 07:40 Սասուն Խաչատրյանին չեն նեղացնի. ՔՊ-ն հանդիպելու է ՍԴ-ի իր «սրտի» թեկնածուի հետ․ «Ժողովուրդ» 04/26/2024 07:34 Ծնվեց, քայլեց, պաշտոնյա դարձավ. «Ժողովուրդ» 04/26/2024 07:32 216 հազար դրամ 36 LED լույսի համար. ի՞նչ գնումներ է արել նախագահի աշխատակազմը․ «Ժողովուրդ» 04/26/2024 00:16 Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը հանդիպել է Մայր Աթոռում վերապատրաստման դասընթացներին մասնակից եկեղեցականների հետ 04/26/2024 00:08 Ուսուցչուհին դասարանում սեռական հարաբերություն է ունեցել 14-ամյա պատանու հետ 04/26/2024 00:04 Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության Նախաձեռնող խմբի նիստ 04/25/2024 22:52 Կիրանցիներին զրկում են կադաստրով իրենց պատկանող գույքից 04/25/2024 22:46 Թումանյան փողոցում գտնվող ռեստորաններից մեկի ծխատարում հրդեհ է բռնկվել 04/25/2024 22:33 Տեսակցեցի ապօրինի ձերբակալվածներին, այդ թվում` Սուրեն Պետրոսյանին. իրավիճակը մի օր պայթելու է. Տիգրան Աբրահամյան 04/25/2024 22:07 Էլեկտրաէներգիայի վաղվա անջատման հասցեները 04/25/2024 21:42 ՌԴ Տամբովում ձերբակալվածը խոստովանել է, որ ահաբեկչություն է նախապատրաստել ՌԴԿ-ի հանձնարարությամբ 04/25/2024 21:24 Փաշինյանի և Ալիևի աշխատակազմերի միջև ուղիղ կապը գործում է. վարչապետի աշխատակազմ 04/25/2024 21:20 Իրավիճակն անկանխատեսելի է, Փաշինյանը երբեք լուրջ իշխանություն չի ունեցել. Կիվիրյան (Տեսանյութ) 04/25/2024 21:17 Մի խումբ քաղաքացիներ փակել են Երևան-Աշտարակ ավտոճանապարհը. ցանցային ակցիաներ՝ ամբողջ հանրապետությունում 04/25/2024 21:09 Բերքաբերի սահմանին ականզերծող սակրավորի ոտնաթաթը պոկվել է, նա տեղափոխվել է Երևան 04/25/2024 21:01 Առաջին եռամսյակում ԶՊՄԿ-ն մոտ 140 միլիոն դրամով ավելացրել է հարկային մուտքերը 04/25/2024 20:55 «Օրենքով գողին» մեղադրում են ակումբում մարդ ծեծելու համար 04/25/2024 20:52 Ալեն Սիմոնյանը չգիտի, թե ինչ փաստաթղթի հիման վրա է պնդում, որ Տավուշում հանձնվող տարածքները ադրբեջանական են. Հարցման պատասխան 04/25/2024 20:37 Շվեդիայի վարչապետը հայտարարել Է ՆԱՏՕ - ին ռազմական ինտեգրման ավարտի մասին 04/25/2024 20:21 Քաղաքացիները ինքնաբուխ փակել են Հյուսիս-Հարավ մայրուղին Պռոշյանի հատվածում 04/25/2024 20:18 Ռուբեն Վարդանյանին թույլ է տրվել խոսել ընտանիքի հետ. hարազատների խնդրանքով նա ընդհատել է հացադուլը 04/25/2024 20:08 Պահանջում են վերացնել Մամիկոն Ասլանյանի խափանման միջոցը. Դատարանը կհրապարակի որոշումը 04/25/2024 20:05 Կիրանցում գերլարված վիճակի մասին մանրամասներ է հայտնում Ասպրամ Կրպեյանը. գյուղի տարածք են ներխուժել ինչ-որ մարդիկ 04/25/2024 20:02 Հայաստանի ու Սերբիայի ԱԳ նախարարներն անդրադարձել են տարածաշրջանային հարցերի 04/25/2024 19:51 Երեւանում միկրոավտոբուսներով փակել են Արշակունյաց պողոտան (տեսանյութ) 04/25/2024 19:49 Կիրանցում ականազերծման աշխատանքների ընթացքում վիրավորում է ստացել զինծառայող. ՊՆ-ն հաստատում է 04/25/2024 19:48 Գնդապետ Մախսուդյանը հիվանդանոցից միանգամից Կիրանց է գնացել 04/25/2024 19:41 «Մինա» հանող հայ չի լինում, սաղ թուրք են. Կիրանցում մթնոլորտը խիստ լարված է 04/25/2024 19:38 Ֆրանսիայում երկու միլիոն շիշ ջուր են ոչնչացրել կղանքի հետքերի պատճառով 04/25/2024 19:24 Կիրանցում ականի պայթյունից քաղաքացի է վիրավորվել. Հրատապ 04/25/2024 19:06 Գնդապետ Միհրան Մախսուդյանը դուրս է գրվել հիվանդանոցից 04/25/2024 18:52 Գառնիկ Դանիելյանն արդեն Կիրանցում է, պայքարը շարունակվում է 04/25/2024 18:47 Սա Կիրանցում նոր կառուցվող դպրոցի հեռավորությունն է լինելու թշնամուց. Վարուժան Գեղամյան 04/25/2024 18:44 Արհեստական ինտելեկտը սովորել է ախտորոշել հազվագյուտ հիվանդություններ 04/25/2024 18:42 Քաղաքացիները վրաններ են տեղադրում Կիրանցի կամրջի վրա 04/25/2024 18:39 «ՈՏՔԻ՛ ՔԱՆԻ ՉԻ ՀԱՆՁՆԵԼ» գրությամբ պաստառներ՝ Երևանի տարբեր վարչական շրջաններում 04/25/2024 18:20 Կիրանցի կամրջի մոտ քաղաքացիները սակրավոներով մեքենաներ են փնտրում 04/25/2024 18:15 Ոստիկանների կողմից գնդապետ Միհրան Մախսուդյանի նկատմամբ կիրառված բռնության դեպքի առթիվ նախաձեռնվել է քրեական վարույթ 04/25/2024 18:10 Փաշինյանի կառավարությունը հայտնում է 20 սյուն տեղադրելու մասին 04/25/2024 18:09 Ոստիկանները Տավուշում խոչընդոտել են լրագրողի մասնագիտական գործունեությանը. հարվածել ու գցել լրագրողի հեռախոսը.հայտարարություն 04/25/2024 18:08 Գերմանիայում հայտնի կլինիկայի բժիշկները գործադուլ են հայտարարել 04/25/2024 18:06 Հայ եւ ֆրանսիացի փաստաբանները քննարկել են փաստաբանների իրավունքների պաշտպանությանեւ իրավունքի գերակայության ամրապնդման հիմնախնդիրները 04/25/2024 17:55 Կորոնավիրուսային վարակի ընթացքում բուժառուների հիվանդության 829 կեղծ պատմագրի հիման վրա՝ Առողջապահության նախարարությունից խարդախությամբ հափշտակվել է 263 մլն 480 հազար դրամ 04/25/2024 17:54 Ալիևը Միշելին հրավիրել է Բաքու

04/24/2024 23:35 Ռուսաստանում տեսանկարահանել են ցանկապատից կախված մանկապարտեզի սանին 04/25/2024 10:19 Ուղևորը վարորդի աչքերին քիմիական նյութ է փչել. վերջինս այրվածքներով տեղափոխվել է հիվանդանոց. shamshyan.com 04/25/2024 08:13 Ինչ ցանել ես, այն էլ կհնձես. Ծիծեռնակաբերդում տեղի ունեցած միջադեպից հետո թերեւս, արժե թարմացնել ՔՊ-ականների հիշողությունը. «Ժողովուրդ» 04/24/2024 17:44 Լարված վիճակ Իսակովի պողոտայում. «Մերժիր գժին» նախաձեռնության անդամները փակել են այն (տեսանյութ) 04/24/2024 21:17 Մեր ժողովուրդը խաբեության մեջ էր, իսկ հիմա ճշմարիտ սիրո վրա կառուցված շատ գեղեցիկ գործընթաց ենք կազմակերպելու. Տեր Աբել 04/25/2024 15:32 Գերասիմ Վարդանյանը և ևս 4 հոգի տեղափոխվել են Վեդիի բաժին 04/25/2024 14:11 Գառնիկ Դանիելյանը տեղափոխվել է Նոյեմբերյանի հիվանդանոց 04/24/2024 20:19 Երկրորդ նախագահը Հայաստանում է եւ կնոջ հետ այցելել է Ծիծեռնակաբերդ 04/25/2024 19:24 Կիրանցում ականի պայթյունից քաղաքացի է վիրավորվել. Հրատապ 04/24/2024 13:46 Ծիծեռնակաբերդում Աննա Հակոբյանին քաղաքացիները դիմավորեցին «Նիկոլ դավաճան» վանկարկումներով 04/25/2024 13:48 Չես ճանաչու՞մ ինձ, էդ ի՞նչ ձև ես խոսում. Մեղրիի ճանապարհին քաշքշուկ սկսվեց, Գերասիմ Վարդանյանը բերման ենթարկվեց (տեսանյութ) 04/24/2024 17:22 Տղամարդը աղավնիների պատճառով իր հղի կնոջը կապել է անկողնում ու այրել տունը 04/25/2024 13:19 Փակ է Ապարան-Վանաձոր ճանապարհը 04/24/2024 20:48 Ցեղասպանությունից փրկված Աղավնի Ներսիսյանի մայրն ու քույրը մահացել են սովից, իսկ ինքը մեծացել է ամերիկյան մանկատանը. միակ հարազատն իրեն գտել էր 50-ականներին՝ հորեղբոր աղջիկը .... 04/26/2024 00:08 Ուսուցչուհին դասարանում սեռական հարաբերություն է ունեցել 14-ամյա պատանու հետ 04/26/2024 07:34 Ծնվեց, քայլեց, պաշտոնյա դարձավ. «Ժողովուրդ» 04/24/2024 17:29 Վաղը կարող է Երեւանը հանձնեն ու ասեն՝ ոչ մի հայկական տարածք չենք տալիս, իրենցն է. Տիրան Խաչատրյան 04/24/2024 12:11 Տավուշի թեմի առաջնորդն այսօր մեծ բեռ է վերցրել իր ուսերին. քաղաքագետ 04/25/2024 20:55 «Օրենքով գողին» մեղադրում են ակումբում մարդ ծեծելու համար 04/25/2024 16:37 Օրենքով սահմանված կարգով ընթացք կտրվի․դատախազությունը՝ Փաշինյանի դեմ հաղորդման մասին

Այսուհետ կարիք չի լինի հնարավորինս հաճախ դիմելու սահմանադրական փոփոխությունների գործընթացի. Գևորգ Դանիելյան 07/16/2015 11:09 | Սահմանադրական բարեփոխումներ

Սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգին հաջորդեց բուն նախագծի մշակման փուլը, իսկ արդեն հուլիսի 15-ին հրապարակվեց Սահմանադրության նախագծի 1-ից 7-րդ գլուխները. նախատեսվում է նախագծի ամբողջական տեքստն օգոստոսի 1-ին հանձնել Հանրապետության Նախագահին: Նախագծին առնչվող որոշ էական հարցադրումներին խնդրել ենք անդրադառնալ Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի անդամ, ԵՊՀ սահմանադրական իրավունքի ամբիոնի վարիչ, իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Գևորգ Դանիելյանին:

- Նախագծում կառավարման խորհրդարանական ձևը, թերևս, ներկայացված է առանց այլընտրանքի, ինչո՞վ եք բացատրում այսպիսի դիրքորոշումը, որքանո՞վ է այն համահունչ պետական անվտանգության երաշխավորմանը: Գաղտնիք չէ, որ կենտրոնացված կառավարման համակարգն առավել փաստացի պատերազմական վիճակի մեջ գտնվող երկրի համար առավել նախընտրելի է:

- Այլընտրանքային տարբերակ ներկայացնելու անհրաժեշտություն չծագեց, քանի որ հանրային քննարկումների արդյունքները բերեցին այն համոզման, որ որոշ, ոչ էական բացառություններով հանդերձ, առավել ընդունելի ու հիմնավորված համարվեց կառավարման խորհրդարանական ձևը: Ինչ վերաբերում է երկրի պաշտպանունակության ու ռազմական ոլորտում կառավարման արդյունավետության խնդիրներին, ապա դրանք մասնագիտական հանձնաժողովի առջև միանշանակ բարձրացրեց նաև Հանրապետության Նախագահը:

Ավելին, հայտնվեց այն դիրքորոշումը, ըստ որի՝ կիսանախագահական կառավարման ձևից խորհրդարանական կառավարման ձևին անցումը կարող է թույլատրելի լինել միայն մի պայմանով՝ եթե այն ուղեկցվի հավուր պատշաճի հիմնավորված այնպիսի կառուցակարգերով ու ընթացակարգերով, որոնք աներկբայորեն կերաշխավորեն երկրի պաշտպանունակության իրավական անխոցելի հիմքեր ու նախադրյալներ: Մասնավորապես, խնդիր դրվեց կանխատեսելի իրավակարգավորումներով լուծել գլխավոր հրամանատարի նշանակման, լիազորությունների շրջանակների արդյունավետ գործելուն միտված կարգավիճակի հարցադրումները: Հանձնաժողովի կողմից առաջադրված լուծումները, կարծում ենք, համարժեք են հիշյալ մտահոգությունները փարատելու տեսանկյունից:

Մասնավորապես, պատերազմական վիճակում գլխավոր հրամանատարն ի պաշտոնե համարվում է Վարչապետը, սակայն նա կարող է այլ համապատասխան անձի նշանակել այդ պաշտոնում, որն օգտվելու է համարժեք կարգավիճակից: Ռազմական ոլորտում կառավարման, ինչպես նաև գործադիր իշխանության ու օրենսդիր իշխանության փոխհարաբերություններում սահմանվում են այնպիսի չափանիշներ, որոնք մի կողմից չեն խաթարի իշխանությունների բաժանման ու հավասարակշռման սկզբունքը, մյուս կողմից չեն ձախողի ռազմական կառույցների բնականոն գործունեությունը, այդ թվում՝ որևէ կերպ խոցելի չեն դարձնի ռազմական գաղտնիք կազմող տեղեկատվության հուսալի պահպանությունը:

Այնուամենայնիվ, քաղաքական որոշ ուժեր, դեմ արտահայտվելով խորհրդարանական կառավարման ձևին, միաժամանակ տեսակետ էին հնչեցնում, որ փորձ է արվում այդպիսով երաշխավորել իշխանությունների դյուրին վերարտադրությունը:

Այս դիրքորոշումը միայն հետագայում փոխկապակցվեց կառավարման ձևի հետ, իսկ սկզբնական փուլում բուն սահմանադրական բարեփոխումների նախաձեռնությունն անվերապահորեն այդպիսին գնահատվեց, ինչը վկայում է այդ բնույթի դիրքորոշումների բացառապես այնպիսի քաղաքական ուղղվածության մասին, որի դեպքում նախապատվությունը տրվում է վերացական կարծիքների: Իհարկե, դա միտված է հանրության մեջ որոշակի մերժողական տրամադրություններ սերմանելուն, ինչը մասամբ հաջողվում է: Ինքս համարժեք կանդրադառնայի այդ տեսակետներին, սակայն հարկադրված եմ սպասել մինչև դրանք կուղեկցվեն կոնկրետ փաստարկներով:

Հավելեմ, որ նախագիծը հուշում է, որ բոլորովին այլ մոտեցումներ են որդեգրվել: Մասնավորապես, ոչ միայն պարզապես չկան, այսպես կոչված, իշխանությունը դյուրին վերատադրելու եղանակներ, այլև առաջադրված են մի շարք լրջագույն իրավական լուծումներ, որոնք հանգեցնելու են ժողովրդավարական առանցքային բաղադրիչների լայնածավալ ներդրմանը:

Նպատակահարմար եմ գտնում անդրադառնալ առանձին սոսկ մասնավոր օրինակների՝ առաջարկում ենք խորհրդարանին օժտել անհամեմատ լայն վերահսկողական լիազորություններով, խորհրդարանում էապես ընդլայնել ընդդիմադիր քաղաքական ուժերի կարգավիճակը, վերջիններս ոչ միայն երաշխավորված պատասխանատու դիրքեր կզբաղեցնեն խորհրդարանական մարմիններում, այլև ի զորու կլինեն ազդելու օրինաստեղծ գործունեության, վերահսկողական և կադրային քաղաքականության վրա, քանի որ սահմանվելու է օրգանական օրենքներ ընդունելու համար անհրաժեշտ քվեի բարձր շեմ, գործադիր իշխանության բոլոր մարմինների նկատմամբ սահմանել խորհրդարանական վերահսկողություն, խորհրդարանում որոշակի տեղեր հատկացնել ազգային փոքրամասնություններին և այլն:

Ազգային ժողովն ընտրվելու է համամասնական ընտրակարգով, որին մասնակցող բոլոր կուսակցությունները և դաշինքները նախապես պետք է ներկայացնեն վարչապետի թեկնածուին և ծրագրային հիմնադրույթները: Հանրապետության Նախագահը չի ունենալու անմիջական մանդատ, նրան կընտրեն ընտրիչները՝ 7 տարի ժամկետով: Հանրապետության Նախագահն այլևս չի իրականացնելու գործադիր իշխանության էական գործառույթներ:

Խորհրդարանի կողմից ընտրվող պետական մարմինների ու պաշտոնյաների ցանկը կմնա նույնը, միաժամանակ այդ ցանկում կներառվեն Հանրապետության Նախագահը (այս դեպքում կլինեն նաև այլ ընտրիչներ), դատավորների մի հատվածը և այլն:

Կիսանախագահական կառավարման ձևի կողմնակիցները խնդրահարույց են համարում խորհրդարանական կառավարման ձևի պարագայում երկրի պաշտպանունակությունը, ընդ որում, այդ հիմնախնդրին անդրադարձել է նաև Հանրապետության Նախագահը:

Կառավարման խորհրդարանական ձև ընտրել են նաև այնպիսի երկրներ, որոնք ևս գտնվում են փաստացի պատերազմական վիճակում, և որոնց փորձն էլ հանգամանորեն ուսումնասիրվել ու հաշվի է առնվել: Ի դեպ, նախագծով նախատեսվել է, որ պատերազմի ժամանակ հիշյալ հրամանատարը երկրի վարչապետն է, միաժամանակ, կառավարությունը կարող է մեկ այլ համապատասխան անձի նշանակել այդ պաշտոնում: Այս լուծումները հանգամանորեն ներկայացվել են Հանրապետության Նախագահին և քաղաքական ուժերին: Դրանց առնչությամբ քաղաքական ուժերի շրջանում, ըստ էության, ձեռք է բերվել որոշակի համաձայնություն:

Բոլոր այն քաղաքական ուժերը, որոնք գտնում են, որ այդպիսով խաթարվում է իրենց առաջնորդին Հանրապետության Նախագահ առաջադրելու ծրագրերը, կարող են համամասնական ընտրակարգով մասնակցել խորհրդարանական ընտրություններին՝ իրենց թեկնածուին ներկայացնելով վարչապետի պաշտոնում: Ընդ որում, նախագծով Վարչապետի համար նախատեսվում են առավել լայն լիազորություններ, քան գործող Հանրապետության Նախագահի համար, պարզապես դրանք ուղեկցվել են որոշակի հակակշիռներով, որոնք անհրաժեշտ են՝ իրավաչափ վերահսկողություն իրականացնելու և սահմանադրական պատասխանատվության լծակները կիրառելու նկատառումով: Չեմ կարծում, թե վերահսկողության ու պատասխանատվության բաղադրիչները կարող են մտահոգիչ լինել:

- Ի՞նչ է տալիս Սահմանադրությունն այն մարդուն, որը չունի իշխանություն, սակայն ունի ողջամիտ գաղափարներ և մեծ ցանկություն անձամբ մասնակցելու իր երկրի կառավարման ու բարեփոխումներ իրականացնելուն:

- Գործող Սահմանադրությունն այդ հարցադրման տեսանկյունից լավագույնը համարվել չի կարող, այն առնվազն չի ամրագրում քաղաքացիական նախաձեռնության կարգով հանրաքվեներ անցկացնելու իրավական հնարավորություն, իսկ հանրային իշխանության մարմինները գործնականում չեն դիմում այդ միջոցին, քանի դեռ իրեն զգացնել չի տալիս համապատասխան հակակշիռը: Նախագծով առաջարկվում է հանրաքվե նախաձեռնելու իրավունք վերապահել նաև քաղաքացիներին: Ընդ որում, այդպիսի իրավունք կարող է վերապահվել նաև այն դեպքում, երբ Ազգային ժողովն արդեն ընդունել է օրենք, սակայն ընդդիմադիր քաղաքական ուժերը գտնում են, որ այն չի բխում հանրության շահերից և դրա ուժի մեջ մտնելը պետք է կասեցնել մինչև հանրաքվեի արդյունքները:

Հաշվի առնելով քաղաքացիական հասարակության ձևավորման արդի դրսևորումներն ու միտումները, կարելի է հուսալ, որ հանրաքվե նախաձեռնելու ինստիտուտն այսուհետ կունենա գործնական կիրառում, ինչը ոչ միայն լուրջ հակակշիռ է օրենսդիր իշխանության մարմնին, այլև հանրության իրավական մշակույթը հիրավի խթանելու կարևոր լծակ է:

Հավելեմ, որ նախագծով նախապատվությունը տրված է հիմնական իրավունքներն ու ազատություններն, ինչպես նաև յուրաքանչյուրի սահմանափակումների հիմքերն առավել հստակ ու սպառիչ սահմանելու մեթոդաբանությանը:

- Մեր իրականությունում մտահոգիչ է համարվում նաև դատավորների անկախության երաշխավորման հիմնախնդիրը: Այս խնդիրը սահմանադրաիրավական ինչպիսի՞ կարգավորումներով է լուծվելու:

Համոզված եմ, առաջադրվում են լրջագույն երաշխիքներ՝ ինչպես հնարավոր արտաքին, այնպես էլ ներհամակարգային ազդեցությունից դատավորներին զերծ պահելու նկաառումով: Նախ, արդարադատության խորհրդին փոխարինող Բարձրագույն դատական խորհրդում հավասար թվով լինելու են իրավագետներ և գործող դատավորներ, ինչը կբացառի կորպորոտիվ շահերով թելադրված մոտեցումները: Դատական ատյանների նախագահները կընտրվեն որոշակի ժամկետով և ընդամենը մեկ անգամ, մասնավորապես նախատեսվում է, որ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի նախագահը կընտրվի 6 տարի ժամկետով: Սահմանադրական դատարանի դատավորների պաշտոնավարումը կսահմանվի 12 տարի և դարձյալ մեկ անգամ, ինչը ևս միտված է նրանց նկատմամբ ազդեցության շարժառիթների բացառմանը:

-Հասկանալի է, որ Սահմանադրությունն ինքնին չի կարող երաշխավորել սահմանադրականություն, իրավական նիհիլիզմը բոլոր հարթություններում հաղթահարելու իրական գործիք: Ինչպե՞ս եք պատկերացնում այս խնդրի լուծումը:

- Առնվազն երկու ինստիտուտ կմատնանշեի, որոնք էապես կբարելավեն սահմանադրականության ցուցիչները՝ սահմանադրական պատասխանատվություն և սահմանադրականության մշտադիտարկում: Այս ինստիտուտների կուղեկցվեն հուսալի կազմակերպաիրավական երաշխիքներով:

Ի դեպ, այսուհետ կարիք չի լինի նաև հնարավորինս հաճախ դիմելու սահմանադրական փոփոխությունների գործընթացի, քանզի այդ խնդիրը մասամբ կլուծեն օրգանական խնդիրները, մասամբ էլ Սահմանադրական դատարանի որոշումներում ամրագրված իրավական դիրքորոշումները: