Թեմաներ
Հինգշաբթի 03 / 28 / 2024
Փոխարժեք
+ °C
+ °C

Ամենակարևոր իրավական լուրերը Հայաստանից` Telegram-ում

ԲՈԼՈՐ ՆՅՈՒԹԵՐԸ

03/28/2024   13:39 ՆԱՏՕ-ի նավթամուղի վթարի պատճառով Թուրքիայում քաղցրահամ լիճը լցվել է մազութով 03/28/2024   13:13 Բոլոր մարդասիրական ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին, որի ուղղությամբ նույնպես ՀՀ կառավարությունը կարևոր անելիքներ ունի. Բեգլարյան 03/28/2024   13:10 ՀԱՊԿ-ի ընդլայնումը չի բացառվում. քարտուղար 03/28/2024   12:59 Այսօր ընտանիքի անդամների քանակով հավկիթ չեն եփում, չեն ներկում ու չեն մատուցում. Նոյեմ Անդրեասյան 03/28/2024   12:48 ԿԳՄՍ նախարարն ու Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել են ակադեմիական քաղաքի տարածք 03/28/2024   12:42 Սյունիքի, Լոռու, Կոտայքի, Գեղարքունիքի 6 համայնքներ կստանան իրենց համայնքներում գործող մետաղական հանքերի վճարած ռոյալթիների 2 տոկոսի չափով գումարները 03/28/2024   12:33 «Եվրոպացիները հանուն Արցախի» հարթակը քննարկել է Արցախի շահերի պաշտպանության ուղղությամբ առաջիկա անելիքները 03/28/2024   12:29 Այսօր էլ ՀՀ ինքնիշխան տարածքից շուրջ 208 քառակուսի կիլոմետրը գտնվում է ադրբեջանական օկուպացիայի ներքո. Անի Բադալյան 03/28/2024   12:27 Երկրում բացի Շուռնուխի 10 տներից բազմաթիվ տներ են, չէ՞ կառուցվել․ Սյունիքի մարզպետը տեղյակ չէ Շուռնուխում 10 տների ծրագրից 03/28/2024   12:25 Ջերմաստիճանը վաղվանից կբարձրանա 8-10 աստիճանով՝ Երևանում ցերեկային ժամերին հասնելով +20․․․+22 աստիճանի 03/28/2024   12:23 Երևանում «Toyota»-ի վարորդը, լինելով ամենաբարձր աստիճանի խմած, դարձել է շղթայական ավտոմեքենաների ջարդի հեղինակ. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց 03/28/2024   12:17 Հայաստան-Եվրամիություն-ԱՄՆ հանդիպումը մտահոգություն է առաջացրել Ռուսաստանում. Զախարովա 03/28/2024   12:13 Քննչական կոմիտեի վետերանները հանդիպել են նորանշանակ քննիչներին 03/28/2024   12:02 Հայաստան-ԵՄ-ԱՄՆ համագործակցությունը որեւէ մեկի դեմ ուղղված լինելու պնդումները արհեստածին են. Բադալյան 03/28/2024   11:55 Դատարանը մերժեց «Ինտենսիվ այգիների» գործով Էկոնոմիկայի նախարարության վարչության պետի կալանքի երկարացման միջնորդությունը 03/28/2024   11:44 Դավադիրներ կան, որ լավագույն տղերքի արյամբ 30 տարի առաջ գծված սահմանները, թշնամու պահանջով, 5 տարի հանձնում են ` հետո փորձում տգետներին համոզել, որ դա հայի հող չէ. Զաքարյան 03/28/2024   11:35 Չի կարելի ամրացնել ադրբեջանական դիրքերը սեփական ժողովրդին անվտանգությունը խաթարելու հաշվին. Թաթոյան 03/28/2024   11:29 Երևանում թալանել են հայտնի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակել են 5 մլն 500 հազար դրամի բջջային հեռախոսներ 03/28/2024   11:22 ԼՂ-ից բռնի տեղահանված որոշ շրջանակ անում է գործողություններ, որոնք սպառնալիք են ստեղծում ՀՀ ազգային անվտանգության համար. Փաշինյան (տեսանյութ) 03/28/2024   11:20 ԼՂՀ-ն «լուծարելու» փաստաթուղթը հայրենակիցներին փրկելու միակ միջոցն էր. Սամվել Շահրամանյան 03/28/2024   11:16 Արցախի Հանրապետությունից 2020 թվականից հետո բռնի տեղահանվածները եւս կդառնան 40.000+10.000 ծրագրի շահառու. Նարեկ Մկրտչյան (տեսանյութ) 03/28/2024   11:09 Կառավարությունը հետ վերցրեց «Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի» Շենգավիթում գտնվող շենք-շինությունները և վաճառեց այն «Քվանտ» վարժարանին 03/28/2024   11:04 Ինչ է քննարկվում կառավարության այսօրվա նիստում. ուղիղ 03/28/2024   11:01 Որակի հարցում զիջում չի լինելու՝ շինարարներին վստահեցրել է Քաղաքաշինության կոմիտեի նախագահը 03/28/2024   10:51 Ադրբեջանը շարունակաբար քայլեր է ձեռնարկում տարածաշրջանային նախագծերից Հայաստանին դուրս թողնելու ուղղությամբ. ԱԳՆ 03/28/2024   10:50 2024-ին խմելու ջրի սակագինը սպառողների համար չի թանկանա. կառավարությունը է 1.1 մլրդ դրամ սուբսիդիա կտրամդրի «Վեոլիա Ջուր» ՓԲԸ-ին 03/28/2024   10:47 Ծաղկաձորում «Կովկասի գերուհի» ռեստորանի մենեջերը, ըստ տնօրենի, դրամարկղից 11 մլն դրամ է հափշտակել. shamshyan.com 03/28/2024   10:30 ԱՄՆ-ն համաձայն չէ Ադրբեջանի պնդումների հետ, թե Բրյուսելի հանդիպումը կարող է սրել իրավիճակը տարածաշրջանում․ Մեթյու Միլլեր 03/28/2024   10:25 Եվս երկու կրթական հաստատություն կմիավորեն, մեկ պետական գույք կօտարեն, մեկ մասնավոր անշարժ գույք էլ հետ կվերցնեն՝ ՀՀ կառավարության նիստի այսօրվա օրակարգում 03/28/2024   10:23 Լարսը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար 03/28/2024   08:25 ՔՊ-ականներն այլևս առաջվանը չեն․ «Հրապարակ» 03/28/2024   08:22 Փաշինյանը զարմացել է, որ ժողովուրդն այսքան տարի իրենց հանդուրժում է․«Հրապարակ» 03/28/2024   08:17 Ցելոֆանե տոպրակները չհանվեցին, այլ թանկացան. Նիկոլ Փաշինյանը խաբել է. մաս 190. «Ժողովուրդ» 03/28/2024   08:14 Իշխանությունների՝ ամեն ինչ օպտիմալացնելու սևեռումը հասել է Դիլիջան․«Հրապարակ» 03/28/2024   08:11 Որքան է Հ1-ը վճարել Հրաչուհի Ութմազյանին ու Համլետ Առաքելյանին՝ «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը մեկնաբանելու համար․ «Հրապարակ» 03/28/2024   08:06 Գեներալները չկան, Փաշինյանը որոշել է հանձնել Տավուշի բնակավայրերը․«Հրապարակ» 03/28/2024   07:41 Քաոս Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովում․ աշխատակիցները հերթով ազատվում են, իսկ իշխանությունը չի գտնում իր «սրտի» ԿԿՀ նախագահին. «Ժողովուրդ» 03/28/2024   07:31 ՀՀ Քննչական կոմիտեն Արմավիրի ընդհանուր իրավասության դատարանում՝ Մանվել Գրիգորյանի դատավոր դստերը օգնականի վերաբերյալ հարցեր է տվել. «Ժողովուրդ» 03/28/2024   07:27 Գուրգեն Արսենյանին տրված խոստումը չի իրականացել․ պատգամավորը նեղացած է ՔՊ-ից. «Ժողովուրդ» 03/27/2024   23:52 Նույն քաղաքի երեք ուսուցչուհիների ձերբակալել են աշակերտների հետ սեռական հարաբերություններ ունենալու համար 03/27/2024   23:32 41-ամյա տղամարդը կալանավորվեց 03/27/2024   23:12 Պեսկովը մեկնաբանել է Պուտինի ձայնով կատարված խաբեբաների զանգերը 03/27/2024   22:47 Նման այցերը մեծ քաղաքական և անվտանգային նշանակություն ունեն. Ալեն Սիմոնյանն ընդունել է Ֆրանսիայի պատվիրակությանը 03/27/2024   22:42 Ապրիլի 5-ից գործելու է տուգանքները 30 %-ով նվազեցնելու համակարգը 03/27/2024   22:27 Դոնի Ռոստովում ձերբակալված գրոհայինները փորձել են զինվորականների հավաքագրել 03/27/2024   22:10 Միխայիլ Շուֆուտինսկին ժամանեց Հայաստան 03/27/2024   21:59 Արգածոտնի մարզի գյուղերից մեկում․ 13-ամյա թոռը պապի մարմինը հայտնաբերել է պատշգամբի ճաղավանդակից կախված 03/27/2024   21:48 «Էդ վարչապետը, որ կա, եկավ ստեղ, ասի, որ դա չի բավականացնելու ու դրանից 2 օր հետո հրաժարական տվեցի». Շուռնուխի նախկին գյուղապետ 03/27/2024   21:21 ՌԴ ԱԻՆ - ը հրապարակել է «Կրոկուսի» ահաբեկչության զոհերի նոր ցուցակը 03/27/2024   21:05 1920թ. օգոստոսի 10-ի հայ-ռուսական համաձայնությամբ Հայաստանի տարածք է ճանաչվել նաև այժմ արհեստածին Ադրբեջանի կազմում գտնվող մի շարք գյուղեր․ իրանագետ
03/26/2024   23:42 Ուսուցչուհին երկու ամիս շարունակ դպրոցում սեռական հարաբերություն է ունեցել 15-ամյա դեռահասի հետ 03/26/2024   16:05 Ազգին սարքել են մատաղացու գառ, գոնե խոսքով պատասխանեք, ասեք՝ կխփենք Բաքու-Ջեհյան նավթամուղին ու Մինգեչաուրի ջրամբարին, տեսեք՝ էլի պատերազմով կսպառնա՞. Գրիշա Սարգսյան 03/26/2024   20:15 Կոռուպցիոն սկանդալ՝ ՏԿԵ-ում․ փոխնախարարը հովանավորու՞մ է քրեական հեղինակությանը և Սամվել Ալեքսանյանի ազգականին պատկանող ընկերությանը 03/26/2024   16:13 «Պզոն» օրենքով գող է թագադրվել 1991 թվականին ու շարունակել պահպանել իր այդ կարգավիճակը. դատախազը հաստատել է մեղադրանք ու ուղարկել դատարան 03/26/2024   20:02 Գումարները վճարել են շինարար Սևակ Արծրունուն և մնացել առանց բնակարան. խաբեության պատմություն․ 168.am (տեսանյութ) 03/27/2024   21:59 Արգածոտնի մարզի գյուղերից մեկում․ 13-ամյա թոռը պապի մարմինը հայտնաբերել է պատշգամբի ճաղավանդակից կախված 03/27/2024   20:50 Զախարովան՝ Բաքվի կողմից Ուկրաինային զենք մատակարարելու մասին 03/27/2024   12:33 Գուրգեն Արսենյանը՝ իր մուտքը ՌԴ արգելվելու մասին 03/27/2024   08:25 Ալիևը Փաշինյանին հանդիմանել է․ «Հրապարակ» 03/27/2024   15:25 Աննա Հակոբյանի կազմակերպած բարեգործական ընթրիքի տոմսերը՝ 1 մլն դրամ 03/26/2024   21:07 Տավուշի 4 գյուղերի մոտով անցնող մայրուղային գազատարի վերատեղադրման վերաբերյալ հարցը չի քննարկվել. հողերը թշնամուն հանձնելուց հետո գազատարը եւս կանցնի Ադրբեջանի վերահսկողության տակ 03/28/2024   08:11 Որքան է Հ1-ը վճարել Հրաչուհի Ութմազյանին ու Համլետ Առաքելյանին՝ «Օսկար» մրցանակաբաշխությունը մեկնաբանելու համար․ «Հրապարակ» 03/27/2024   07:46 Ի՞նչ տարածքներ են զիջվելու Վրաստանին. Նիկոլ Փաշինյանը վրացի գործընկերոջ հետ քննարկել է. խոսնակի պարզաբանումը. «Ժողովուրդ» 03/26/2024   22:26 ՀՀ իշխանությունը խթանում է թուրքական սովորությունը՝ մի ոտքի տեղ անել և ․․․ սարիդ, հողիդ, ջրիդ, ունեցվածքիդ, տունուտեղիդ տիրանալ 03/27/2024   13:23 Ծաղկահովիտ-Ալագյազ ավտոճանապարհին «VAZ» մակնիշի ավտոմեքենան արգելափակվել է ձյան շերտում. կան տուժածներ 03/27/2024   20:42 Դաշնակցական Գագիկ Սարգսյանին կալանավորել են «խռովյալ ՔՊ-ականի» ցուցմունքի հիման վրա․ փաստաբանը մանրամասներ է հայտնել գործից 03/27/2024   18:25 ՀՀ ԱԳՆ-ում մեկնաբանություն չունեն՝ ՌԴ-ի կողմից ՀՀ պատգամավորի մուտքը արգելելու որոշմանը 03/27/2024   13:18 Ինչ եղանակ են կանխատեսում առաջիկա 5 օրվա համար 03/27/2024   21:21 ՌԴ ԱԻՆ - ը հրապարակել է «Կրոկուսի» ահաբեկչության զոհերի նոր ցուցակը 03/27/2024   08:07 Գուրգեն Արսենյանը վայր կդնի՞ մանդատը․ «Հրապարակ»

Ամուսնության ընթացքում ձեռք բերած գույքը համարվում է ամուսինների համատեղ սեփականությունը 07/06/2014   10:50  |  Վերլուծություններ

Անկախ այն հանգամանքից, թե ամուսիններից ում սեփականության իրավունքն է գրանցված ամուսնության ընթացքում նրանց ձեռքբերած գույքի նկատմամբ, այն համարվում է ամուսինների համատեղ սեփականությունը, եթե այլ բան նախատեսված չէ օրենքով կամ նրանց միջև կնքված պայմանագրով: Ամուսինների համատեղ սեփականությունը, այնուամենայնիվ չի համարվում այն գույքը, որն ամուսիններից յուրաքանչյուրը ստացել է նվեր կամ ժառանգություն:

Համատեղ գույքի տիրապետման, օգտագործման և տնօրինման շուրջ ծագող հասարակական հարաբերությունները կարգավորվում են ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 198-րդ հոդվածով:

Կարևորելով հատկապես համատեղ գույքի տնօրինման իրավունքի իրականացման շուրջ առկա ներկայիս խնդիրները, սույնով կանդրադառնանք հոդվածի 2-րդ և 3-րդ կետերով ամրագրված նորմերի պարզաբանմանը, ինչպես նաև դրանց վերաբերյալ Վճռաբեկ դատարանի մեկնաբանություններին, որոնք ՀՀ Դատական օրենսգրքի 15-րդ հոդվածի 4-րդ կետի ուժով պարտադիր են կիրառման նույնանման փաստական հանգամանքներով քաղաքացիական վեճեր քննելիս:

Այսպես, ՀՀ Քաղաքացիական օրենսգրքի 198-րդ հոդվածի 2-րդ կետով ամրագրված է իմպերատիվ նորմ, համաձայն որի՝ համատեղ սեփականության ներքո գտնվող գույքը տնօրինվում է բոլոր մասնակիցների համաձայնությամբ, անկախ այն բանից, թե մասնակիցներից ով է կնքում գույքը տնօրինելու գործարքը: Նույն հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն՝ համատեղ սեփականության մասնակիցներից յուրաքանչյուրն իրավունք ունի կնքել ընդհանուր գույքը տնօրինելու գործարքներ,  եթե այլ բան նախատեսված չէ նրանց համաձայնությամբ: Համատեղ սեփականության մասնակիցներից մեկի կողմից կնքված` ընդհանուր սեփականության տնօրինման գործարքը կարող է անվավեր ճանաչվել մնացած մասնակիցների պահանջով` գործարք կնքող մասնակցի մոտ անհրաժեշտ լիազորությունների բացակայության դեպքում, եթե ապացուցվի, որ գործարքի մյուս կողմն իմացել է կամ ակնհայտորեն պետք է իմանար այդ մասին:

Հիշյալ նորմերի տառացի մեկնաբանությունը վկայում է այն մասին, որ ամուսիններից յուրաքանչյուրը կարող է կնքել ընդհանուր գույքի տնօրինման գործարքներ` այնուամենայնիվ հոդվածի 2-րդ կետով ամրագրված իմպերատիվ նորմի պահանջների պահպանմամբ ունենալով մյուս ամուսնու համաձայնությունը: Եվ քանի որ հոդվածի երրորդ կետով ամրագրված նորմը դիսպոզիտիվ է, այն հնարավորություն է տալիս համասեփականատերերին /ամուսիններին/ սահմանելու գույքի տնօրինման գործարքի կնքման այլ կարգ /օրինակ ամուսինները, ամուսնական պայմանագրով կարող են սահմանափակել իրենցից յուրաքանչյուրի կողմից գույքն օտարելու իրավունքը/: Փաստորեն, եթե այլ բան նախատեսված չէ ամուսինների համաձայնությամբ, ամուսիններից յուրաքանչյուրը կարող է տնօրինել համատեղ գույքը և այն տնօրինելու լիազորությունը գույքը տնօրինող ամուսնու մոտ համարվում է առկա այն պարագայում, երբ վերջինս ունենում է տնօրինման գործարքը կնքելու հարցում մյուս ամուսնու համաձայնությունը: Հատկանշականն ու օրենսդրական բացն, այնուամենայնիվ, կայանում է նրանում, որ համապատասխան լիազորությունների բացակայությամբ գույքը տնօրինվելու պարագայում գործարքը կարող է անվավեր ճանաչվել ՄԻԱՅՆ այն դեպքում, երբ ապացուցվի, որ գործարքի մյուս` գնորդ կողմն իմացել է այդ մասին, կամ ակնհայտորեն պետք է իմանար:

Հիշյալ նորմը հակասում է բարեխիղճ ձեռք բերողից գույքը հետ պահանջելու սեփականատիրոջ իրավունքն ամրագրող 275-րդ հոդվածի 1-ին կետին, համաձայն որի` եթե գույքը հատուցմամբ ձեռք է բերվել այդ գույքն օտարելու իրավունք չունեցող անձից, որի մասին ձեռք բերողը չգիտեր և չէր կարող իմանալ (բարեխիղճ ձեռք բերող), ապա սեփականատերն իրավունք ունի ձեռք բերողից տվյալ գույքը պահանջել միայն այն դեպքում, երբ գույքը կորցրել է սեփականատերը կամ այն անձը, ում այդ գույքի սեփականատերը հանձնել է տիրապետման, կամ այն հափշտակվել է մեկից կամ մյուսից, կամ նրանց տիրապետումից դուրս է եկել այլ ճանապարհով` անկախ նրանց կամքից:

Նորմի առանձնահատկությունը կայանում է նրանում, որ դրանում նախատեսված չէ սեփականության տեսակի տարանջատում, ինչը վկայում է այն մասին, որ այն կիրառելի է ինչպես միանձնյա սեփականատիրոջ, այնպես էլ համասեփականատիրոջ նկատմամբ:

ՀՀ Քաղ. օր. 275-րդ հոդվածի 1-ին կետի մեկնաբանությունը ցույց է տալիս, որ գույքն օտարելու լիազորություն չունեցող անձի կողմից այն օտարված լինելու և այդ մասին գնորդի կողմից իմանալու կամ ակնհայտորեն ենթադրելու պարագայում գույքի սեփականատերը ցանկացած դեպքում կարող է գույքը հետ պահանջել բարեխիղճ ձեռքբերող գնորդից: Գույքը տնօրինողի մոտ այն օտարելու անհրաժեշտ լիազորությունների բացակայության մասին գնորդի /բարեխիղճ ձեռք բերողի/ չիմանալու կամ այն իմանալու հնարավորության բացակայության դեպքում գույքի սեփականատերը զրկված չէ այն ձեռք բերողից հետ պահանջելու իրավունքից, եթե ապացուցվում է գույքը սեփականատիրոջ տիրապետումից դուրս է եկել նրա կամքից անկախ հանգամանքներով: Համասեփականատիրոջ տիրապետումից իր կամքից անկախ գույքը կարող է դուրս գտնվել տվյալ գույքի նկատմամբ տիրապետման միևնույն իրավունքն ունեցող մյուս համասեփականատիրոջ մոտ այն գտնվելու արդյունքում /օրինակ, երբ համատեղ սեփականության իրավունքով ամուսիններին պատկանող ավտոմեքենան մշտապես կամ առավելապես վարի նրանից մեկը/: Եվ քանի որ օրենքն իրավունք է վերապահում համասեփականատերերից յուրաքանչյուրին տնօրինելու համատեղ գույքը, ուստի առանց մյուս համասեփականատիրոջ համաձայնության /առանց համապատասխան լիազորությունների/ գույքը տնօրինվելու և այդ մասին գնորդի չիմանալու պարագայում, գույքի օտարմանը չմասնակցած համասեփականատերը ՀՀ քաղ. օր. 275-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն գնորդից կարող է հետ պահանջել իր գույքը, իսկ նույն օրենսգրքի 198-րդ հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն` զրկված է այն պահանջելու իրավունքից:

ՀՀ Քաղ. օր. 198-րդ հոդվածի խնդրահարույց նորմերի կիրառումը դատական պրակտիկայում մեծ դժգոհությունների առիթ դարձավ հատկապես այն բանից հետո, երբ դրանց վերաբերյալ իր մեկնաբանությունները տվեց ՀՀ Վճռաբեկ դատարանը:

Այսպես, Վճռաբեկ դատարանն իրականացնելով օրենքի միատեսակ կիրառությունն ապահովել իր առաքելությունը, իր մի շարք նախադեպային որոշումներով համատեղ գույքի տնօրինման գործարքներում կիրառելի է համարել համաձայնության առկայության կանխավարկածի սկզբունքը, ինչը հանգում է հետևյալին.  Ընդհանուր գույքի տնօրինման գործարքը կնքող համասեփականատիրոջ գործողությունների դեմ մյուս համասեփականատիրոջ անհամաձայնության բացակայությունը վկայում է վերջինիս համաձայնության և գործարքը կնքող համասեփականատիրոջ մոտ գործարք կնքելու իրավունքի /լիազորության/ առկայության մասին:

Այսինքն, գործարքը կնքող մասնակցի մոտ այն կնքելու լիազորությունն առկա է, եթե չկա դրա վերաբերյալ մյուս համասեփականատիրոջ անհամաձայնություն: Ընդ որում, անհամաձայնությունը պետք է հայտնի լինի գործարքի մյուս՝ գնորդ կողմին, հակառակ պարագայում գործարքը դատական կարգով անվավեր ճանաչվել չի կարող:

Համաձայնության առկայության կանխավարկածի սահմանումը վտանգում է ՀՀ Սահմանադրությամբ երաշխավորվող քաղաքացիների սեփականության իրավունքը, քանի որ, որքան էլ որ համատեղ սեփականության իրավունքի ծագման հիմքերը հանգեցնում են նրան, որ հիմնականում մասնակիցները միևնույն տնտեսություն վարող, համատեղ գույքը միասին օգտագործող անձինք են լինում՝ ունենալով գույքն օտարելու՝ մյուս մասնակցի մտադրության մասին տեղեկանալու հնարավորությունը, այնուամենայնիվ, գործնականում քիչ չեն դեպքերը, երբ մասնակցի կողմից անհամաձայնություն չարտահայտելը կարող է պայմանավորվել գույքի օտարման մասին անիրազեկմամբ:

Իսկ արդյոք գործարքի կնքման պահին ամուսինների կողմից համատեղ տնտեսություն չվարելու փաստական հանգամանքը, գործարքի կնքմանը չմասնակցող ամուսնու առարկությունները գնորդ կողմին ներկայացնելու հնարավորության առկայությունը կամ բացակայությունը  կարևորվում են գործարքն անվավեր ճանաչվելու պահանջով հայցեր քննելիս:  Այսպես, թիվ ԵԱՔԴ/1023/0210 քաղաքացիական գործով Վճռաբեկ դատարանը, անդրադառնալով բարձրաձայնված հարցին, ամրագրեց, որ գործարքի կնքման պահին համասեփականատերերի ամուսնալուծված լինելու փաստական հանգամանքը /հետևաբար և` գործարքի կնքման մասին դրա կնքմանը չմասնակցող համասեփականատիրոջ անիրազեկվածությունը/ գործարքն անվավեր ճանաչելու պահանջներ քննելիս ուշադրության արժանի փաստական հանգամանքներ դիտվել չեն կարող:

Գործարքն անվավեր ճանաչելու պայմանները, ինչպես արդեն նշվեց, ամրագրված են ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 198-րդ հոդվածի 3-րդ կետում: Նորմն իմպերատիվ է և անկախ գործի փաստական հանգամանքներից՝միատեսակ կիրառելի բոլոր քաղաքացիաիրավական վեճեր քննելիս:

Խնդրի լուծումը կայանում է ոչ թե հիշյալ նորմի տարածական մեկնաբանման, այլ համատեղ գույքի տնօրինման գործարքներում համաձայնության առկայության կանխավարկածից հրաժարվելու կամ դրանից բխող ռիսկերը հակակշռող մեխանիզմներ սահմանելու մեջ:

Ի վերջո` անգամ քննարկվող նորմի ձևակերպումից անգամ ակնհայտ է, որ գույքի օտարման գործարքն անվավեր ճանաչելու հարցում օրենսդիրը կարևորել է գույքն օտարող հասմասեփականատիրոջ /ամուսնու/ մոտ անհրաժեշտ լիազորություններ բացակայությունը, ինչպես նաև գործարքի մյուս կողմի՝ գնորդի կողմից այն իմանալու կամ ակնհայտորեն իմանալու հավանականության փաստերը: Մինչդեռ համաձայնության առկայության կանխավարկածի կիրառման տրամաբանությունից ակնհայտ է, որ գույքն օտարողի մոտ լիազորությունները մշտապես առկա են` անկախ մյուս համասեփականատիրոջ իրական կամքից: Գործարքն անվավեր ճանաչելու առկա պայմանների պարագայում անընդունելի է կանխավարկածի առկայության սկզբունքի կիրառումը, հետագայում իր կամքից անկախ գործարքի կնքմանը համաձայնություն տված անիրազեկ սեփականատերը հետագայում զրկված է լինում իր խախտված իրավունքները վերականգնելու իրական հնարավորությունից:

Իսկ ինչպիսին է այս հարցի շուրջ այլ երկրների մոտեցումները: Ամուսինների համատեղ գույքի օտարման հարցում համաձայնության առկայության կանխավարկածը կիրառելի է Ռուսաստանի Դաշնությունում, Ուկրաինայում և որոշ այլ երկրներում ևս և ի տարբերություն Հայաստանի Հանրապետության, Կանխավարկածի կիրառումը բխում է հենց օրենսդրական ամրագրումից՝ունենալով քաղաքացիների կորուստները նվազեցնող որոշ մեխանիզմներ:

Այսպես, ՌԴ ընտանեկան օրենսգրքի 35-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ ամուսիններից մեկի կողմից ընդհանուր գույքի տնօրինման գործարք կնքելիս ենթադրվում է, որ նա գործում է մյուս ամուսնու համաձայնությամբ: Համաձայնության առկայության կանխավարկածի ռիսկայնությունը հաշվի առնելով, հոդվածի 3-րդ կետը անշարժ գույքի տնօրինման և նոտարական վավերացում կամ իրավունքների պետական գրանցում պահանջող գործարքների կնքման դեպքում պարտադիր է համարում մյուս ամուսնու՝ նոտարական կարգով վավերացված համաձայնությունը:
Ուկրաինայում համաձայնության առկայության կանխավարկածը ևս կիրառելի է, որն այնուամենայնիվ չի տարածվում նոտարական վավերացում պահանջող, ինչպես նաև պետական գրանցում պահանջող գործարքների նկատմամբ՝ այդ դեպքերում պարտադիր համարելով մյուս ամուսնու կողմից նոտարական կարգով տրված համաձայնության առկայությունը /Ուկրաինայի ԸՕ, հոդվ. 65, կետ 3/: Ավելին, Ուկրաինայում Կանխավարկածը կիրառելի չէ անգամ մեծարժեք գույքի տնօրինման գործարքներ կնքելիս, որի դեպքում առնվազն անհրաժեշտ է մյուս ամուսնու գրավոր համաձայնությունը:

Ինչպես վերոհիշյալ, այնպես էլ համատեղ գույքի տնօրինման հարցում կանխավարկածի սկզբունքը կիրառող այլ երկրներում, այն ուղղակիորեն ամրագրված է օրենսդրությամբ և կիրառելի է միայն ամուսիններին պատկանող փոքրարժեք գույքի տնօրինման գործարքների նկատմամբ /կենցաղային իրեր և այլն/, մինչդեռ մնացյալ գույքի տնօրինման գործարքների կնքման դեպքում մյուս համասեփականատիրոջ համաձայնությունը պարտադիր է, իսկ դրա բացակայությունն արդեն իսկ հիմք` գործարքն անվավեր ճանաչելու համար:

Մինչդեռ, Հայաստանի հանրապետությունում, համաձայնության առկայության կանխավարկածի մասին ընդհանուր համատեղ սեփականության տնօրինման իրավական կարգավորումներում որևէ նշում առկա չէ, և դրա կիրառումը բխում է Վճռաբեկ դատարանի նախադեպային մեկնաբանություններից՝ ակնհայտորեն հակասելով նորմի տառացի մեկնաբանությանը,, կիրառելի է ցանկացած գույքի կապակցությամբ կնքվող գործարքների նկատմամբ, իսկ գործարքն անվավեր ճանաչելու պահանջի բավարարումը բոլոր դեպքերում կապված է գործարքը վիճարկողի կողմից իր անհամաձայնության փաստի մասին գործարքի գնորդ կողմին իրազեկ դարձնելու հանգամանքով, ինչի հնարավորությունը միշտ չէ, որ ունենում են քաղաքացիները: Որպես տարածված օրինակ կարելի է նշել ավտոմեքենայի առուվաճառքի վերաբերյալ կնքող գործարքները, որտեղ , սովորաբար հանդես է գալիս ամուսիններից միայն մեկը` օտարելով համատեղ կյանքի ընթացքում ձեռքբերված գույքը:

Փաստորեն, ՀՀ Վճռաբեկ դատարանը, կիրառելով այլ երկրների փորձը՝ համատեղ գույքի տնօրինման գործարքներում պարտադիր է համարել Համաձայնության առկայության կանխավարկածի սկզբունքը՝ անտեսելով այդ երկրների օրենսդրությամբ ամրագրված՝ սկզբունքի կիրառման ռիսկայնությունը հակակշռող նորմերի առկայության, իսկ և մեր օրենսդրությունում դրանց բացակայության հանգամանքները:

ՀՀ Սահմանադրական դատարանը, 24.02.2012թ. իր որոշմամբ անդրադառնալով ՀՀ Քաղ. Օր. 198-րդ հոդվածի 3-րդ մասի՝ ՀՀ Սահմանադրությանը համապատասխանելու հարցին նշել է, որ ՀՀ քաղ. Օր. 198-րդ հոդվածի 3-րդ մասում սահմանադրականության առումով որևէ անորոշություն կամ խնդիր առկա չէ: Մինչդեռ «Սահմանադրական դատարանի մասին» ՀՀ օրենքի 63-րդ հոդվածի ուժով իրավական ակտի շուրջ ձևավորված իրավակիրառ պրակտիկան գնահատելիս Վճռաբեկ դատարանը կարևորել է ինչպես համասեփականատերերի իրավունքները պետական գրանցում ստացած լինելու, այնպես էլ «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 18-րդ հոդվածով նախատեսված կարգով ու դեպքերում գույքի նկատմամբ իրավունքները և սահմանափակումները օրենքի հիման վրա ծագած լինելու պարագայում մասնակցի կողմից գույքի տնօրինման գործարք կնքելիս անհրաժեշտ է բոլոր համասեփականատերերի պոզիտիվ համաձայնությունը:

Չնայած Սահմանադրական դատարանի գնահատականին՝ ՀՀ վճռաբեկ դատարանը շարունակեց իր հետագա որոշումներում վկայակոչել և վերահաստատել Կանխավարկածի կիրառելիությունը /տես 23.03.2012թ., թիվ ԵԿԴ/3430/02/09 քաղ. գործով կայացրած որոշումը/:

Խնդրի լուծումը կայանում ՀՀ քաղ. օր. 198-րդ հոդվածի տառացի մեկնաբանությունը կիրառելու և այլ երկրներից թերի փոխառված գործարքի անվավերության պայմանները սահմանող նորմից հրաժարվելու մեջ, ինչը հնարավորություն կտա սեփականատիրոջն առանց իր համաձայնության կնքված գործարքը ճանաչել անվավեր հոդվածի 2-րդ կետում սահմանված պահանջը խախտված լինելու ցանկացած դեպքում:

 

Հասմիկ Օհնիկյան

«Այլեքս» փաստաբանական գրասենյակ
 


Տեսանյութեր

02/29/2024   15:35 Ադրբեջանցի զինված դիվերսանտը ներխուժել է ՀՀ տարածք ու ձերբակալվել

Տեսադարան

05/17/2022   10:49 Ոստիկանությունը բերման է ենթարկել «Դիմադրության» շարժման աղջիկ ցուցարարներին, ովքեր փակել են Երևանի փողոցները

Մամուլ

Արխիվ

[]