Փաստ ինֆո

 

Այսօր, վստահաբար, եթե բիզնես ծրագրերին նայենք, շատ-շատերը կուզենային Մայր տաճարի հենց բակում կամ տանիքին սուրճ խմել  ու ըմբոշխնել: Բայց դա անհնարին է թույլ տալ, որքանով էլ որ շահութաբեր կլիներ, որքան էլ որ դա կծածկեր Մայր եկեղեցու առջև ծառացած այն խնդիրը, թե ինչպես հոգալ Մայր տաճարի նորոգման ծախսերը: Այս մասին «Պատմական հուշարձանների պահպանության ու ժառանգության  ապահովման միջոցառումները և հիմնախնդիրները» թեմայով Հայաստանի ազգային պատկերասրահում այսօր կայացած արտագնա խորհրդարանական լսումների ժամանակ ասաց Մայր Աթոռի ներկայացուցիչ՝ Մուշեղ եպիսկոպոս Բաբայանը:

 

Ճարտարապետ Սաշուր Քալաշյանն էլ խոսեց Գյումրիի «Սև Ղուլե» կոչվող պատմական նշանակություն ունեցող պաշտպանական ամրոցի մասին, որի սեփականատերը ցանկանում է այն դարձնել հյուրանոց: Ըստ ճարտարապետի, ինքը փորձել է համոզել նման քայլի չգնալ, հուշարձանը չվնասել: Սակայն, բնականաբար, գիտակցում է, որ նախաձեռնությունը պայմանավորված է ֆինանսական օգուտ ստանալու և գումարները հուշարձանի պահպահմանն ուղղելու մտադրությամբ: 

 

Այս կարգի օրինակները բազմաթիվ են՝ պատմական և մշակութային հուշարձանների անհարկի ձևափոխում, անորակ վերանորոգում և այլն: Արդյունքում՝ պատկան մարմինների կողմից գործող իրավական ակտերի և օրենսդրության շրջանակներում ձեռնարկած քայլերը բավարար արդյունք չեն ապահովում, և, ըստ քննարկման մասնակիցների, անհրաժեշտ է առավել հստակեցնել հուշարձանների փոփոխման և տեղափոխման թույլտվության   պայմանները: 

 

Դրան է կոչված, մասնավորապես, «Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» արդեն 15 տարի գործող օրենքում հանրապետական պատգամավորներ Դավիթ Հարությունյանի և Արփինե Հովհաննիսյանի հեղինակած փոփոխությունների նախագիծը: Դրանում, ի մասնավորի, ամրագրվում է նաև, որ «հուշարձանի փոփոխումը չի կարող զուգորդվել նրա պատմամշակութային արժեք հանդիսացող արտաքին ու ներքին կերպարների, դրանց առանձին տարրերի ու դրվագների անդարձելի խեղմամբ, նսեմացմամբ կամ ոչնչացմամբ»: 

 

Ըստ Արփինե Հովհաննիսյանի` բազմաթիվ ՀԿ-ներ դիմել են իրենց՝ մատնանշելով գործող օրենքի 21-րդ հոդվածը՝ «Հուշարձանների քանդման արգելումը: Հուշարձանների տեղափոխման և փոփոխման կարգը», և ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից 2008թ. վավերացված Եվրոպայի ճարտարապետական ժառանգության պաշտպանության մասին կոնվենցիայի դրույթների միջև առկա հակասությունը: Գործող օրենքով սահմանված է, որ hանրապետական և տեղական նշանակության հուշարձանների տեղափոխումը, հանրապետական նշանակության հուշարձանների փոփոխումը կարող են կատարվել միայն բացառիկ դեպքերում` ՀՀ կառավարության, իսկ տեղական նշանակության հուշարձանների փոփոխումը` պետական կառավարման տարածքային մարմինների թույլտվությամբ: Մինչդեռ, Կոնվենցիայի համաձայն, հուշարձանների մասնակի կամ ամբողջական տեղափոխումը կարող է իրականացվել միայն այն դեպքում, երբ հուշարձանի նյութական, այն է՝ ֆիզիկական, պահպանությունը պահանջում է այն տեղափոխել: 

 

Ա.Հովհաննիսյանի պարզաբանմամբ, առկա հակասությունը կարող է չարաշահման պատճառ դառնալ. հուշարձանները, որոնց ֆիզիկական առումով վտանգ չի սպառնում, կարող են այլ նպատակներով տեղափոխվել: Մշակված նախագծով գործող օրենքի և կոնվենցիայի միջև հակասությունը վերացվում է: «Նախագիծն ավելի կոշտ կարգավորում է նախատեսում»,-նշեց նա:  

 

Մշակույթի նախարար Հասմիկ Պողոսյանն էլ իր հերթին կարևորեց հասկացությունների հստակեցման անհրաժեշտությունը. «Եթե մենք ֆիքսենք՝ հուշարձանի փոփոխությունն ինչ կարող է լինել, օրինակ, պայմանականորեն՝ հուշարձանի ընդհանուր ծավալը  չպետք է կրճատվի, հիմնական ճարտարապետական լուծումներին չպետք է կպնել և այլն»: Ըստ նախարարի, քանի դեռ չկա նման հստակեցում, թե փոփոխություն ասածի տակ ինչ ենք հասկանում, մեկնաբանությունները կարող են տարբեր լինել: Նա նաև հայտնեց, որ այս օրենսդրական փոփոխությանը, ըստ ամենայնի, կհաջորդի նաև Վարչական իրավախախտումների մասին ՀՀ օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու նախաձեռնությունը: Հարցը, ըստ նրա, քննարկվել է նախարարությունում, և եկել են այն համոզման, որ անհրաժեշտ է խստացնել հուշարձանների հարցում խախտումների համար նախատեսված պատասխանատվությունը: